هر چند نشست سه جانبه میان سران رژیم صهیونیستی، یونان و قبرس به طور صریح هیچ کشور خاصی را مورد اشاره قرار نداده اما بدون تردید، مخاطب اصلی این بازیگران، ترکیه و سیاست‌های تهاجمی رجب طیب اروغان در دریای مدیترانه است
الوقت – سران رژیم صهیونیستی، یونان و قبرس در 8 دسامبر 2021 (17 آذر 1400) در شهر اشغالی قدس، با محوریت همکاری‌های امنیتی و نظامی با یکدیگر دیدار داشتند. «نفتالی بنت»، نخست وزیر رژیم صهیونیستی، «نیکوس آناستازیادس»، رئیس جمهوری قبرس و «کریا گوس میتسوتاکیس»، نخست وزیر یونان در این نشست سه جانبه امنیت حضور داشتند و بر پیچیده بودن تهدیدات در منطقه تاکید کردند.
بازیگران حاضر در این نشست را می‌توان در قالب نیروهای درگیر در مسائل دریای مدیترانه ارزیابی که پیش‌تر نیز نشست‌های امنیتی را با یکدیگر داشته‌اند. برای نمونه در 17 آوریل 2021 (28 فروردین 1400) وزرای خارجه رژیم صهیونیستی، قبرس و یونان و مشاور دیپلماتیک امارات در نشستی چهارجانبه در قبرس گفتگوهایی برای ایجاد مشارکت استراتژیک انجام داده بودند. حال با وجود عدم دعوت سران سیاسی اماراتی به نشست شهر اشغالی قدس، این پرسش قابل طرح است که سران رژیم صهیونیستی، یونان و قبرس چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟
امنیت و انرژی در دریای مدیترانه
دریای مدیترانه طی چند سال اخیر پس از تلاش ترکیه برای حضور فعال نظامی و اقتصادی در این حوزه، بیش از هر زمان دیگری در ابعاد امنیتی و انرژی اهمیت پیدا کرده است. هر چند در گذشته نیز رقایت‌های گسترده‌ای در حوزه دریای مدیترانه میان کشورهای مختلف وجود داشت اما این رقایت‌ها در عصر جدید قالب و نمودهایی جدید به خود گرفته است. اکنون تمامی بازیگران حاضر در حوزه دریای مدیترانه در تلاش هستند که از یک سو، از حضور فراگیر رقبای منطقه‌ای خود در قالب نظامی و فعالیت‌های اکتشافی انرژی ممانعت به عمل بیاورند و از سوی دیگر، سهم خود را در حوزه درآمدهای حاصل از صادارات انرژی به ویژه گاز از دریای مدیترانه افزایش دهند.
این مسائل در بیانیه پایانی اخیر سران رژیم صهیونیستی، بونان و قبرس که از سوی نفتالی بنت، قرائت شد نیز به وضوح به چشم می‌خورد. به گونه‌ای که بنت تاکید می‌کند: «ما روابط خود با دوستانمان را در همه زمینه ها تقویت می کنیم. ما روابط خود را در زمینه انرژی از طریق خط لوله شرق دریای مدیترانه به پیش خواهیم برد و همکاری را به سطوح جدیدی خواهیم رساند. ما روابط خود در زمینه امنیت، اقتصاد، فناوری، گردشگری و خدمات اضطراری را با قبرس و یونان توسعه خواهیم داد. حتی در سطحی فراتر از مساله انرژی نخست وزیر رژیم در بیانیه پایانی این نشست سه جانبه، به «همکاری نظامی با یونان و قبرس و تمرین‌های نظامی مشترک» اشاره می‌کند. این بیانیه به وضوح نشانگر این امر نشست سه جانیه اخیر در سطح ابتدایی مساله فعالیت‌های اکتشافی، تولید و صادارات انرژی در دریای مدیترانه را مورد توجه قرار داده و در سطح دوم، بر تقویت همکاری‌های امنیتی و نظامی متمرکز شده است.
مهار ترکیه؛ اولویت نشست سه جانبه قدس
هر چند نشست سه جانبه میان سران رژیم صهیونیستی، یونان و قبرس به طور صریح هیچ کشور خاصی را مورد اشاره قرار نداده اما بدون تردید، مخاطب اصلی این بازیگران، ترکیه و سیاست‌های تهاجمی رجب طیب اروغان در دریای مدیترانه است. یونان و قبرس از ابتدای تشکیل دولت ملی جدید ترکیه در سال 1924 تا کنون، سطحی قابل توجه ا رقابت و تنش را در حوزه دریای مدیترانه با آنکارا داشته‌اند که استراتژی جدید اردوغان برای حضور فعال و فراگیر در این منطقه موجب تشدید اختلافات آنها نیز شده است. در عرصه جدید نیز سران رژیم صهیونیستی با سرد شدن مناسبات تل‌آویو با آنکارا، در صحنه مقابله با نفوذ ترکیه در دریای مدیترانه به قطب یا جریان مخالف آنکارا پیوسته‌اند. در حقیقت، هدف اصلی نشست سه جانبه در قدس اشغالی را می‌توان مقابله با ترکیه ارزیابی کرد.
در این میان توجه به این مساله ضروری است که دولت ترکیه از ابتدای تشکیل مرزهای جدید خود در محدوده کنونی، همواره با ارجاع پیمان میثاق ملی (1920) گرایش خود به احیای نفوذ و مرزهای حاکمیتی دوران امپراتوری عثمانی را پنهان نکرده است. در این میان، حوزه مدیترانه، کانون اصلی نفوذ و عمق استراتژیک امپراتوری عثمانی در گذشته بود و در سال‌های جاری نیز دولت اردوغان تلاش کرده که نقش کلیدی امپراتوری عثمانی را در این منطقه احیا کند. در همین راستا، شاهد هستیم که دولت ترکیه در دسامبر 2019 (آذر 1398) با دولت وفاق ملی لیبی به رهبری فائز السراج قرارداد اکتشاف منابع دریای مدیترانه را امضا کرد. بر اساس اعلام اردوغان، طبق توافق با لیبی، ترکیه می‌تواند در آب های سرزمین لیبی حفاری هایی برای اکتشاف میادین نفتی و گازی انجام دهد و این موضوع هیچ تضادی با قوانین بین المللی ندارد. اساس استدلال دولت ترکیه این است که دیگر بازیگران بین المللی نمی‌توانند در این منطقه عملیات حفاری و اکتشاف انجام دهند. به طور مشخص، بخش یونانی قبرس، مصر، اسرائیل و یونان بدون کسب مجوز از ترکیه اجازه احداث خط انتقال گاز از این منطقه را ندارند.
این امر بدین معنا بود که مدیترانه در مقام کانون اصلی قدرت و نفوذ دریایی ترکیه مورد توجه قرار گرفته و محل اصلی رقابت ترکیه با رقبای منطقه‌ای خود همانند یونان، قبرس، مصر و... خواهد بود. همین امر موجب شده که تلاش برای ایجاد جبهه مخالف و ضد نفوذ ترکیه در حوزه مدیترانه، با بازیگردانی کشورهای همچون یونان، قبرس، مصر، فرانسه، امارات و حتی رژیم صهیونیستی شکل بگیرد. در همین راستا شاهد هستیم که در نشست سه جانیه اخیر نیز دولت ترکیه به صورت غیر آشکار به عنوان نیرویی شرور و ویرانگر مورد مخاطب قرار می‌گیرد. به‌گونه‌ای نفتالی بنت در بیانه مشترک نشست سه جانبه تاکید می‌کند: « ما شبانه روز نیروهای شرور را به عقب می رانیم و یک ثانیه هم از این اقدام دست بر نخواهیم داشت. این کار به طور تقریبا روزانه انجام می شود. در مقابله با نیروهای ویرانگر، به کار ادامه خواهیم داد و خسته نخواهیم شد.»
