الوقت- در حالی که با نزدیک شدن به تاریخ شروع دور جدید مذاکرات هستهای میان ایران و گروه 4 +1 در وین، بحث و جدلها پیرامون شرایط موفقیت مذاکرات در میان کشورهای طرف مذاکرات افزایش یافته است و حتی بسیاری قدرتنماییهای نظامی در هفتههای اخیر در آبهای خلیج فارس بخشی از پشتوانهسازی برای داشتن موضع قوی در پای میز مذاکره دانستهاند، در این میان در رویدادی مرتبط، سه کشور اروپایی به همراه نماینده آمریکا و اعضا شورای همکاری خلیج فارس، مصر و اردن، بیانیه مشترکی را منتشر کردند که در آن بر بازگشت متقابل به برجام تأکید و مجدداً علیه توان متعارف دفاعی ایران یعنی برنامه موشکی و پهبادی موضعگیری کردند.
همچنین در بیانیه دیگری که آمریکا و اعضای شورای همکاری آن را مشترکاً صادر کردند با تکرار یاوهگوییهای همیشگی در مورد نقشآفرینی ایران در تحولات منطقهای، مجدداً جمهوری اسلامی به تحریک یک بحران اتمی و بیثبات کردن خاورمیانه با برنامههای موشکی و پهپادی متهم شده است.
اعراب، بازیگران مداخلهگر
آمریکا و همچنین کشورهای عربی از صدور بیانیه مشترک در مورد برنامه هستهای ایران و روند مذاکرات احیای توافق برجام هریک اهداف خاص خود را دنبال میکنند.
از یک طرف کاخ سفید که در نتیجه اقدام عهدشکنانه دولت پیشین این کشور در خروج یک طرفه از توافق و بازگرداندن تحریمها، به جامعه بین المللی ثابت کرد که به هیچ عنوان بازیگری قابل اعتماد نیست و در نتیجه به پیشرفت سریع و غافلگیرکننده توان هستهای ایران در بازگشت به نقطه پیش از توافق سال 2017 مشروعیت بین المللی بخشید، اکنون ناامیدانه به دنبال آن است تا با همراهی متحدان نزدیک خود بار دیگر با ایجاد فضاسازی علیه برنامه هستهای و موشکی در مواضع طرف ایرانی تعدیل و امکان امتیازگیری تهران را خنثی سازد. ایران بویژه مقامات دولت جدید آقای رئیسی طی ماههای گذشته در رویکردی منطقی خواستار اجرای کامل تعهدات طرف مقابل، لغو تمامی تحریمها تحت هر عنوانی و امکان راستیآزماییِ آن بهعنوان پیششرط بازگشت آمریکا به برجام و بازگشت ایران به شرایط توافق شدهاند.
همچنین آمریکا با صدور بیانیه مشترک به دنبال آن است تا از نارضایتی متحدان منطقهای خشمگین از عملکرد دولت بایدن در خروج تدریجی از منطقه، با اطمینان خاطر دادن از در نظر گرفتن منافع و دیدگاههای این کشورها در مورد مذاکرات احیای توافق هستهای با ایران بکاهد.
اما از طرف دیگر، اتحاد از هم گسیخته شورای همکاری عمدتاً با نقشآفرینی عربستان و امارات در یکسال گذشته خواهان آن بودهاند که به طرف جدیدی در مذاکرات هستهای تبدیل شوند تا به خیال خود از این طریق توازن قدرت در مسائل نظامی و نفوذ منطقهای را با تهران حفظ کنند. اما چنین هدفی همانگونه که در مذاکرات شکلگیری توافق در سال 2016 به وقوع نپیوست این بار نیز میسر نشد، چراکه از نظر تهران کشورهای عربی که خود به انبار بزرگ تسلیحات غربی تبدیل شده اند و نقش اصلی را در بیثبات کردن اوضاع منطقه با به راه انداختن جنگ در سوریه و عراق و یمن ایفا کردهاند در جایگاهی نیستند تا در مورد نقش منطقهای و برنامه هستهای صلح آمیز ایران شرط و شروط تعیین کنند. از این رو باید گفت بیانیههای اخیر نیز هیچگونه نقشآفرینی و شرایط تأثیرگذاری بر مذاکرات را برای این کشورها ایجاد نخواهد کرد.
بیانیههای دیکتهآمیز آمریکا؛ بیتأثیر بر ایران اما مضر به حال اعراب
امروزه در افکار عمومی امت اسلامی و جهان عرب، پیرویهای کورکورانه حکام مرتجع عربی از سیاستهای غرب بویژه مواضع دیکتهآمیز آمریکا، که با تعبیر تحقیرآمیز گاو شیرده از آن یاد میشود، با قدرتنماییهای محور مقاومت در تحمیل شکستهای مکرر به آمریکا و رژیم صهیونیستی بسیار مورد مقایسه و انتقاد قرار میگیرد. لذا افکار عمومی در این کشورها نه تنها نسبت به شهامت جمهوری اسلامی در تأکید بر رسیدن به حقوق مشروع خود و سر خم نکردن در برابر فشارهای غرب به دیده احترام مینگرند، بلکه با نگاهی به سکوت مرگبار حکام خود در برابر سلاحهای اتمی رژیم صهیونیستی، که به طور مداوم در حال جنایت علیه فلسطینیان و کشورهای مسلمان منطقه بوده است، مواضع آنها در برابر برنامه هستهای ایران را نمادی از سرسپردگی و وابسته بودن رهبران خود میدانند.
از طرف دیگر ایران به خوبی ثابت کرده است که وقتی در برابر فشار تحریمهای به اصطلاح فلج کننده و تهدیدات نظامی دوره ترامپ یک گام نیز از مواضع اصولی خود عقب ننشست، اکنون به چند بیانیه کلامی وقهی هم نخواهد نهاد. در این شرایط این کشورهای عربی هستند که با پیروی از برنامههای تفرقهافکانه غرب، در حالی که ثابت شده است که آمریکا نمیتواند امنیت این کشورها را تأمین کند، امکان گفتگو با تهران و دستیابی به توافقاتی برای ایجاد صلح پایدار در منطقه را از خود سلب میکنند.