الوقت- در حلی که همه توجهات در یمن متوجه صحنه جنگ در مأرب میباشد، در هفته‌ها و روزهای اخیر تغییر و تحولاتی در استان بندری الحدیده در حال روی دادن است که شرایط جنگ را بیش از پیش به سود صنعا تغییر می‌دهد. در این زمینه الجزیره به نقل از منابع محلی اعلام کرده است که پس از عقب نشینی ناگهانی نیروهای مورد حمایت امارات از استان حدیده در غرب یمن، انصارلله موفق شده‌اند کنترل مناطق گسترده‌ای در این استان را به دست آوردند.
به گفته این منابع محلی «انصار الله» مناطقی در مجاورت شهر حدیده را تحت کنترل گرفتند و جاده اصلی که الحدیده را به صنعا متصل می کند، باز کردند.
در این میان صدها نفر از مردم شهرستان حدیده از عقب نشینی نیروهای مشترک و بازگشایی جاده "کیلو 16" که بندر اصلی این شهرستان است ابراز خوشحالی کردند زیرا این شهرستان تقریباً به مدت 3 سال در محاصره بود.
گفتنی است نیروهای مشترک یک نهاد نظامی در سواحل غربی میباشد که در اواسط سال 2019 به رهبری یک افسر اماراتی به نام ابوعمر، قبل از تحویل به سرلشکر هیثم قاسم طاهر تأسیس شد و اخیراً طارق صالح - برادرزاده رئیس جمهور سابق علی عبدالله صالح و رهبر گروه موسوم به مقاومت ملی- به عنوان رهبر عملیاتی آن ظاهر شده است.
سوحل غربی یمن در استان الحدیده بویژه بندر الحدیده از اهمیت استراتژیک و حیاتی در جنگ برای صنعا برخوردار است زیرا بیش از 80 درصد از بار واردات یمن در میان تحریم‌ها و محاصره شدید به تنهایی از این بندر صورت می‌گیرد. از طرف دیگر سواحل غربی یمن به دلیل اشراف به آب‌های دریای سرخ و تنگه باب المندب از اهمیت استراتژیک در جنگ برای تحت فشار قرار دادن بیشتر متجاوزین برخوردار است که بخش مهمی از تجارت نفتی خود را از این طریق انجام میدهند. به همین دلایل در طول سالهای گذشته متجاوزین همواره جبهه سنگینی در سواحل غربی یمن بویژه الحدیده تشکیل داده بودند تا همچنان مانع از دستیابی انصارالله به این استان شوند. بنابراین آزادسازی بخش‌های مهمی از استان الحدیده در روزهای اخیر به منزله پیروزی بزرگ دیگری برای نیروهای یمنی در جنگ 7 ساله خواهد بود که نوید کسب پیروزی کامل در جنگ را نزدیک کرده است.
سناریوی عقبنشینی
با اعلام پیشروی انصارالله در استان الحدیده شکاف در میان نیروهای ائتلاف فروپاشیده سعودی باز هم نمایان شد و طرفین یکدیگر را به خیانت و عقبنشینی از پیش برنامه‌ریزی شده متهم می‌کنند.
اولاً نیروهای تحت حمایت امارات متحده عربی که از حدیده عقب نشینی کردند، در بیانیه‌ای گفتند که مناطق درگیری در استان را طبق توافقنامه استکهلم تخلیه کرده اند. به گفته الجزیره در بیانیه این گروه آمده است که «این تصمیم را با توجه به طرح استقرار مجدد مشخص شده در توافقنامه که دولت قانونی متعهد به اجرای آن است، گرفته اند».
در همین راستا سمیر الیوسفی رئیس مرکز رسانه گروه موسوم به مقاومت ملی تحت رهبری طارق صالح برادرزاده علی عبدالله صالح رئیس جمهور سابق و کشته شده یمن، و نزدیک به امارات، با بیان اینکه آنچه در حدیده اتفاق افتاد یک عقب نشینی نبود، گفت: یک جابجایی است. وی - در مصاحبه با الجزیره افزود که این امر در راستای اجرای توافقنامه استکهلم اجرا شد.
دولت مستعفی و فراری منصور هادی نیز با اظهار بی‌اطلاعی از دلیل عقب نشینی نیروهای تحت فرمان طارق صالح بر این شبهه دامن زد. تیم دولت مستعفی یمن در کمیته هماهنگی استقرار مجدد که پس از توافق استکهلم تشکیل شد، در بیانیه‌ای اعلام کرد آنچه در حال حاضر در سواحل غربی اتفاق می‌افتد بدون اطلاع تیم دولتی و هرگونه هماهنگی قبلی با آن انجام می‌شود.
عبدالله العجم - یکی از رهبران گردان های زرانیق - به الجزیره گفت آنچه رخ داد توطئه بزرگی است که طی آن شهرها و شهرستان های ساحل غربی تحویل داده شد و گفت که صحبت های نیروهای مشترک در مورد جابجایی مجدد «دروغ آشکار و فریب مبارزان است که باعث کشته شدن افراد شده است. ده‌ها شهید و اسیر».
به گفته وی «حوثی ها منطقه "کیلو 16"، "الدریحیمی" را تحت کنترل درآورده اند. منطقه "الدريهمي" و"التحيتا" ومناطق "الفازة" و"الجبلية" و"الطور" و"الجاح" به طور کامل پس از عقب نشینی نیروهای مشترک در اختیار انصارالله قرار گرفته است.
العجم بر اماراتی بودن تصمیم واگذاری تمام سواحل غربی به حوثی‌ها تاکید کرده و اینکه اکنون مذاکرات برای واگذاری شهرهای حیس و الخوخا تا منطقه مشاج (آخرین منطقه از نظر اداری وابسته به استان الحدیده) در حال انجام است.
اقدام مشابه نیروهای سعودی؛ انگیزه‌های محتمل
شواهد دیگری که طراحان سناریوی عقبنشینی مطرح می‌کنند به تحرکات مشابه نیروهای سعودی در بخش دیگری از خاک یمن اشاره دارد. خبرگزاری آناتولی به نقل از یک منبع در دفتر فرمانداری این شهر اعلام کرد، در اول نوامبر 2021، نیروهای سعودی با هماهنگی مقامات محلی فرودگاه اطاق در استان شبوه در شرق یمن را ترک کردند.
این منبع گفت: «نیروهای سعودی مستقر در فرودگاه عطق عازم گذرگاه مرزی الوداعه (در مرز سعودی و یمن) شدند» و بدون ذکر جزئیات خاطرنشان کرد که «فرایند عقبنشینی با هماهنگی مقام‌های محلی در استان انجام شد».
به گفته این رسانه در نهم همان ماه نیز، نیروهای سعودی در حالی که یک هواپیمای باری سعودی برای انتقال تجهیزات و سربازان در فرودگاه عدن فرود آمد، شهر عدن در جنوب یمن را ترک کردند.
به گفته منابع رسانه ای، نیروهای سعودی مستقر در اردوگاه فرماندهی نیروهای ائتلاف در منطقه الشعب در منطقه بوریقه در غرب عدن، پیش از این خودروها، زره پوش ها و تجهیزات خود را به کشتی "درت جده" در بندر نفتی منتقل کردند و در میان تدابیر شدید امنیتی که شامل بسته شدن تعدادی از جاده‌ها بود، شهر را ترک کردند.
اما «ائتلاف» پس از آن در بیانیه‌ای اعلام کرد: «اخبار منتشر شده درباره خروج نیروهای سعودی در یمن نادرست است»، و «جابجایی نیروها در جنگ یک رویه رایج در همه ارتش‌های جهان است».
در این میان با وجود ابهام در مورد انگیزه‌های سعودی و اماراتی‌ها از جابه جایی نیروهایشان، سه انگیزه و علت را می‌توان در نظر گرفت.
انگیزه اول به توافق با صنعا برای دادن امتیازاتی به انصارلله در ازای عقبنشینی از محاصره مأرب و یا تعز مربوط است. جنگ مأرب به نظر می‌رسد که روزهای آخر خود را سپری می‌کند و عربستان به خوبی می‌داند که فتح مأرب ضربه مهلکی بر باقی مانده ائتلاف ازهمگسیخته در جنگ و اعتبار دولت مستعفی منصور هادی خواهد بود. همچنین گفته شده در روزهای گذشته طارق صالح همراه با نماینده سازمان ملل برای نخستین بار به شهر تحت محاصره تعز سفر کرده است. این در حالی است که الجزیره به نقل از یک مقام رسمی در ائتلاف تایید کرد که آنها اطلاعاتی در دست دارند مبنی بر اینکه انصارالله برای حمله به شهر الخوخا و سپس شهر موکا که از نظر اداری وابسته به استان تعز است و مقر نیروهای مشترک است، آماده می شوند.
گزینه دوم نیز کمرنگ است و آن تصمیم کشورهای ائتلاف به خروج تدریجی از جنگ که می‌تواند بر اساس نگاه واقعبینانه در مورد ناامیدی از ادامه جنگ و افزایش بار هزینه‌های اقتصادی و سیاسی شکست در یمن باشد.
اما گزینه محتمل دیگر تأکید بر موضع گیری رسمی نیروهای ائتلاف مبنی بر جابه جایی نیروها میباشد تا بر اساس واقعیات میدانی جدید عرصه نبرد، آرایش جنگی جدیدی صورت گرفته و از پیشروی‌های جدید و محتمل انصارالله به سمت مناطق مرکزی جلوگیری شود.
خروج بدون توافق؛ سایه موازنه جدید جنگ بر توافق استکلهم
اما در حالی که استدلال‌های دفاع از عقبنشینی بر اساس توافق میان صنعا و امارات مطرح است در این میان مقامات صنعا با رد این ادعاها از شکست نظامی ائتلاف در جنگ سخن می‌گویند.
محمد البخیتی، از اعضای دفتر سیاسی انصارالله، در اظهار نظر درباره کنترل آنها بر حدیده، از تایید توافق با نیروهای تحت حمایت امارات متحده عربی خودداری کرد، اما اطمینان داد که انصارالله آماده هرگونه تفاهم برای کاهش تلفات هستند.
از سوی دیگر، حمید عاصم، از اعضای هیأت انصارلله در مذاکرات استکهلم، با رد ادعای موجود در بیانیه نیروهای مشترک، گفت که خروج ربطی به توافق ندارد، زیرا توافق مشخص و خروج طرف مقابل را از شهر خوخا، که حدود 110 کیلومتر با حدیده فاصله دارد، پیشبینی نکرده است.
عاصم در مورد اتهاماتی مبنی بر اینکه نیروهای آنها توافقنامه استکهلم را نقض کرده اند، نیز گفت که اراضی آزادسازی شده اراضی یمن است و یمنی ها کشور خود را رها نخواهند کرد.
بی‌تردید با در نظر گرفتن مولفه های مهمی چون پیشروی‌های گسترده انصارلله در عرصه زمینی، ایجاد موازنه در حملات هوایی با انجام عملیاتهای بازدارندگی، گستت بزرگ در میان نیروهای وابسته به عربستان و امارات، و همچنین تشدید فشارهای بین المللی به ریاض و حامیان غربی آن برای توقف جنگ، اکنون شرایط با زمان انعقاد توافقنامه استکهلم درسال 2018 بسیار متفاوت است و انصارالله به آزادسازی کامل سواحل غربی یمن پس از فتح مأرب می‌اندیشد که می‌تواند گام مهمی در رفع محاصره چندین ساله و بهبود اوضاع اقتصادی کشور باشد.
باید توجه داشت ادعاهای موجود در مورد نقض توافقنامه استکهلم از سوی انصارالله کاملاً سیاسی و برای حمایت از طرف سعودی صورت می‌گیرد چرا که سعودی‌ها در سالهای گذشته اصلیترین طرف ناقض توافقات بوده اند. انصارالله ماه گذشته و در پی حملات هواپیماهای جنگی ائتلاف به شهر حدیده، این اقدام را "نقض فاحش" توافقنامه سوئد دانستند.
بر این اساس در حالی که ائتلاف سعودی، نه تنها توافق الحدیده بلکه تمامی موازین بین المللی جنگ بویژه در مورد غیرنظامیان، که در پی عملیاتهای کور هوایی به مناطق مسکونی و جلوگیری از رسیدن کمک‌های بشردوستانه اصلیترین قربانیان جنگ در 7 سال گذشته بوده‌اند، را زیر پا گذاشته است، انصارالله به تغییر معادلات موجود در الحدیده می‌اندیشد.
