آنچه امروز در مرزهای اروپایی علیه مهاجران شاهد آن هستیم آینه تمام نمای واقعیت حقوق بشر غربی و مواجه شدن دیرهنگام پناهجویان با واقعیت برهوت خواب و خیال‌های جستجوی زندگی مرفه در سایه چشم‌آبی‌های غربی است
الوقت - بحران جدید مهاجران در مرز میان بلاروس با لهستان این روزها باردیگر مساله پناهجویان و نوع تعامل اتحادیه اروپا با این موضوع را به کانون توجهات بازگردانده است. هزاران پناهجو در چند روز گذشته تلاش می‌کنند تا باگذار از نوار مرزی میان بلاروس و لهستان خود را به مرزها اروپا برسانند اما مقابله سفت و سخت نیروهای نظامی و محافظ مرز لهستان، وضعیت پناهجویان را به بحرانی تمام‌عیار تبدیل کرده است. تصاویر دردناک منتشر شده از مهاجران غیر قانونی در مرز لهستان بار دیگر آسیب‌پذیر بودن اروپا در برابر این موضوع را به نمایش گذاشته و برخورد خشن نیروهای امنیتی با پناهجویان بار دیگر استاندارد دوگانه و واهی بودن شعارهای غرب در بحث حقوق بشر را به نمایش گذاشته است.
وضعیت وخیم پناهجویان و سیاست سخت اتحادیه اروپا
بحران جدید مهاجران در مرز میان بلاروس با کشورهای لتونی، لیتوانی و لهستان از 8 نوامبر 2021 (17 آبان 1400) به شکل جدی مطرح شده است. اساس ماجرا از این قرار است که چند هزار مهاجر مهاجر از طریق بلاروس به مرز لهستان نزدیک شدند و از ترک آنجا امتناع کرده و حتی برخی از پناهجویان تلاش‌هایی را برای شکستن موانع و سیم خاردارها انجام داده که با مواجهه خشن پلیس لهستان مواجه شده‌اند. اتحادیه اروپا، لوکاشینکو را متهم می‌کند که برای انتقام گیری به خاطر تشدید تحریم ها، مهاجران را عمدا به مرزهای مشترک با کشورهای لتونی، لیتوانیا و لهستان می‌فرستد که عضو اتحادیه اروپا هستند.
با این اوصاف، اکنون گزارش‌ها حاکی از آن است صدها نفر از پناهجویانی که به امید دسترسی به کشورهای اتحادیه اروپا از مسیر بلاروس خود را به پشت مرزهای لهستان رسانده‌اند، به سمت حصارهای مرز یورش برده و سیم‌های خاردار را بریدند.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، در پی این یورش که با مقابله شدید نیروهای مرزی لهستان مواجه شده، بخشی از حصارهای مرز توسط پناهجویان تخریب شده، اما نیروهای مرزی لهستان با ایجاد دیواری انسانی مانع از ورود پناهجویان شده‌اند. ورشو برای کنترل وضعیت بحرانی در مرزهای شرقی کشور، نیروهای امنیتی و پلیس بیشتری را به این منطقه اعزام کرده است. این رویارویی، بحران در مرزهای شرقی اتحادیه اروپا را تشدید کرده است. البته شایان ذکر است که در اواخر ماه اکتبر مقام‌های لهستان از قصد خود برای استقرار ۲۵۰۰ سرباز برای کمک به گارد مرزی و حفاظت از مرز در مقابل مهاجران غیرقانونی خبر داده بودند. اخیرا نیز لهستان تصمیم گرفته تا تیپ ۱۰ سواره نظام زرهی با تانک‌های لئوپارد را به شهر "بایلا پودلاسکا" در مرز با بلاروس بفرستد.
اکنون شواهد امر نیز از وضعیت وخیم پناهجویان در مرز بلاروس با لهستان حکایت دارد. این وضعیت در شرایطی است که بر اساس آمارهای UNHCR وخامت وضعیت بحران پناهجویان از سال ۲۰۱۴ تا به امروز روندی صعودی داشته است. بسیاری از پناهجویان ماه ها و شاید سال ها پشت مرزها در انتظار دریافت مجوز ورود به کشور مقصد می مانند و به آوارگانی تبدیل می‌شوند که گاه جان خود را در مسیر مهاجرت از دست می‌دهند؛ غافل از این که در بیشتر مواقع قربانی جنگ قدرت میان دولت ها هستنداکنون آنچه در مرز بلاروس در جریان است ، نمونه‌ای عینی و آشکار از سوءاستفاده و بهره برداری سیاسی از پناهجویان است.
افزایش اقبال به راست‌گرایی
بحران مهاجران طی چند دهه گذشته مشکلات بزرگی را برای کشورهای اروپایی به همراه داشته است. از یک سو، مساله پناهجویان به ابزاری سیاسی برای کشورهایی نظیر ترکیه یا جدیدا بلاروس تبدیل شده که از طریق آن بتوانند کشورهای اروپایی را تحت فشار قرار دهند. بازگشایی مرزها بر روی مهاجران برای ورود به مرزهای اتحادیه اروپا مشکل عظیمی است که گاه و بی گاه در دوران اختلاف پیدا کردن ترکیه با اروپایی‌ها از آن بهره گرفته شده است. از سوی دیگر، مساله پناهجویان اختلاف‌نظر عمیق میان اعضای اتحادیه اروپا را نیز به همراه داشته است. برخی از کشورهای اتحادیه اروپا اساسا قوانین این اتحادیه را در ارتباط با بحث مهاجران نمی‌پذیرند که مهم‌ترین نمونه آنها را می‌توان کشور لهستان دانست. همین مساله نیز به چالشی بزرگ برای وحدت در اتحادیه اروپا تبدیل شده است.
اما مهم‌تر از این دو مساله، بحران مهاجران مجددا اقبال به راست‌گرایی و نژادپرستی در کشورهای اروپایی افزایش پیدا کرده است. هر چند مساله مواجه احزاب و جریان‌های سیاسی راست‌گرا با پناهجویان موضوع تازه‌ایی نیست اما اکنون حتی بیشتر از گذشته جریان‌های افراط‌گرا در حال رشد و جلب آرای شهروندان هستند. برای نمونه اخیرا، «جولیان اودل» از سیاستمداران فرانسوی روز جمعه گفت که اگر مهاجرانی که در مرز بلاروس-لهستان هستند از سرما بمیرند بهتر از آن است که به آنها اجازه ورود به اروپا داده شود. از نگاه طیف گسترده راست‌گرایان، وظیفه اروپا در وهله نخست، حمایت از اروپایی‌هاست و نه غیر اروپایی‌ها.
حتی اخیرا در فرانسه شاهد هستیم اریک زمور، مجری شبکه خبری سی‌نیوز، که از او به عنوان ترامپ این کشور یاد می‌شود با طرح شعارهای نژادپرستانه و تحریک نفرت نژادی، آرای عمومی را به سوی خود جلب کرده است. حتی ناظران سیاسی بر این باور هستند که احتمالا زمور توانایی ایجاد اختلال و تاثیرگذاری بر رقابت امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فعلی و مارین لوپن راستافراطی ملی‌گرا را خواهد داشت. این وضعیت تنها خاص کشور فرانسه نیست بلکه شواهد حاکی از آن هستند که در آینده نه چندان دور، در کشورهایی همانند آلمان، هلند و ... راست‌گرایان قدرت بیشتری کسب خواهند کرد.
یک بام و دو هوای غرب در بحث مهاجران
نوع تعامل و برخورد کشورهای اروپایی با پناهجویان در سال‌های اخیر به وضوح دوگانه بودن استاندارهای آنها در برخورد با موضوع حقوق بشر و نیز مساله آوارگان را نشان می‌دهد. برای نمونه رسانه‌های غربی بارها گزارش‌های هدفمند، واهی و کذب را در ارتباط با وضعیت مهاجران افغانستانی در ایران منتشر کرده‌اند و مدعی نقض حقوق آنها در ایران شده‌اند. این ادعاهای واهی در شرایطی است که در چند دهه گذشته همواره ایران میزبان میلیون‌ها مهاجر افغان بوده که در نتیجه جنگ خانمان سوز غربی‌ها ناچار به ترک خانه و کاشانه خود می‌شوند.
در واقع در حالی که سیاست‌های مداخله امیز غرب در بخش زیادی از مناطق کمترتوسعه یافته در آسیا و آفریقا یکی از دلایل اصلی بروز جنگ، ناامنی، تنش‌های قومی و فرقه‌ای در این مناطق و شکلگیری بحران پناهجویان بوده است، اما همانند آنچه امروز در مسأله افغانستان شاهد آن هستیم غربی‌ها کمترین مسئولیتی در مورد نتایج فاجعه بار سیاست‌های خود برعهده نمی‌گیرند و در مقام مدعی دیگران را مسئول به دوش کشیدن بار هزینه‌های عملکرد خود می‌دانند.
در همین زمینه در اوایل ماه جاری (آبان) مجید تخت روانچی نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل، تاکید کرده که ایران تقریبا بدون دریافت منابع جدید از جوامع بین الملل، میزان برادران افغان خود هستیم.
مع الوصف آنچه امروز در مرزهای اروپایی علیه مهاجران شاهد آن هستیم آینه تمام نمای واقعیت حقوق بشر غربی و مواجه شدن دیرهنگام پناهجویان با واقعیت برهوت خواب و خیال‌های جستجوی زندگی مرفه در سایه چشم‌آبی‌های غربی است.
