الوقت- «وزارت دفاع روسیه در راستای تشکیل ائتلاف گسترده بین المللی علیه تروریسم در خاورمیانه، یک خط ارتباطی با رهبران معارضه سوری و تعدادی از فرماندهان آنان برقرار کرده است. این نیروهای میهن پرست ، علی رغم 4 سال مقابله با نیروهای دولتی، به حفظ یکپارچگی سوریه و رهایی آن از داعش و دیگر گروه های تروریستی عقیده دارند. وزارت دفاع سوریه امیدوار است این گام، انگیزه ای برای حل منازعه در سوریه ایجاد کند. توافق بین وزارت دفاع روسیه و نیروهای میهن پرست برای اقدام مشترک در مقابل تروریست ها صورت پذیرفته و کانال انتقال اطلاعات نیز ایجاد شده است. بنابراین امروز نیروی هوایی روسیه طی 12 سورتی پرواز ، 24 هدف از تروریست ها را با استفاده از مهمات سنگین مورد هدف قرار داده است. این اهداف در تدمر، دیر الزور و اثریا با بمب های «کا.اِی.بی -500» هدف قرار گرفته که مختصات تمام آنها توسط معارضان سوری منتقل شده است. چنین همکاری نزدیکی به تحکیم تلاش همه سربازان دولتی و سایر نیروهای وطن پرست معارض جمهوری عربی سوریه، در برابر دشمن مشترک - تروریسم بین المللی است».
این بخشی از اظهارات «آندری کارتاپلو» ، رئیس اداره اصلی عملیاتی ستاد کل نیروی مسلح روسیه بود که روز سوم نوامبر 2015 در کنفرانسی خبری در رابطه با آغاز همکاری روس ها با معارضین عرب سوری ادا شده بود. البته این روند اعلامی در بیانیه های نوبه ای وزارت دفاع روسیه طی روزهای نهم و یازدهم نوامبر 2015 نیز ادامه یافت. بر این اساس بیانیه مورخ 5 نوامبر رسما اذعان می کرد که نمایندگان معارضه سوری در اتاق عملیات بغداد، عضویت دارند و نیز تصریح داشت که یک انبار سلاح سبک، مهمات و وسایل نقلیه توپ دار جبهه النصره در مهین (شرق حمص) بر اساس اطلاعات منتقل شده از همین نیروها هدف قرار گرفته است.
حتی وزارت دفاع روسیه در بیانیه روز 11 نوامبر علاوه بر دریافت اطلاعات بمباران دوباره انبار مهمات جبهه النصره در مهین و حماه توسط سوخوهای 34 ، اعلام کرد که اطلاعات لازم برای بمباران مواضع داعش در اطراف فرودگاه کویرِس، در عملیات شکست محاصره این فرودگاه را نیز از معارضین سوری دریافت کرده که توسط اتاق عملیات بغداد تائید شده است. این رویه 4 روز بعد از اجلاس30 اکتبر 2015 در وین (1) و بعد از آن اتخاذ شد که «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه در یک کنفرانس خبری مشترک با «جان کری» از توافق با آمریکا بر سر ایجاد یک مکانیسم درگیری خبر داد و اظهار امیدواری کرده بود که هر دو طرف در همان روز یک فهرست (مشترک) از سازمان های تروریستی تهیه کنند. این اظهارات درحالی مطرح شده بود که روز پیش از آن نیز «میخائیل بوگدانف» ، معاون وزیر خارجه روسیه از تبادل فهرست معارضین با عربستان سخن گفته بود که قرار است در آینده سیاسی سوریه مشارکت کنند.
اما روند یاد شده، در بعد سیاسی نیز با برگزاری یک اجلاس مشابه در روز 13 نوامبر در وین ادامه یافت. در حالی اخبار غیر رسمی از ارائه یک طرح 8 ماده ای در روز 11 نوامبر، توسط روسیه برای برقراری صلح در سوریه حکایت داشتند که این طرح به علت عدم اشاره به نقش بشار اسد در دوره انتقالی و نامزدی وی در انتخابات ریاست جمهوری پیش از علام رسمی، با مخالفت ایالات متحده آمریکا ، بریتانیا و معارضان سوری با شکست مواجه شد.
با این وصف، وین 2، دنباله ای از وین 1 بود که شرکت کنندگانِ آن براساس بند 7 بیانیه پایانی آن که عطف به اعلامیه 2012 ژنو و قطعنامه شماره 2118 شورای امنیت سازمان ملل متحد از سازمان ملل متحد خواسته بودند تا نمایندگان دولت سوریه و مخالفان آن را به منظور تشکیل روندی سیاسی منتهی به تشکیل دولتی غیر فرقه ای، فراگیر و معتبر و متعاقب آن تدوین قانون اساسی جدید و برگزاری انتخابات گردهم جمع کند. در واقع پذیرش این بند توسط شرکت کنندگان در وین 1 ، تائید اعلامیه 30 ژوئن 2012 ژنو و قطعنامه 2118 شورای امنیت در 27 سپتامبر 2013، مبنی بر تشکیل دولت انتقالی بود که بنا بر تفسیر کنش گرانی نظیر ایالات متحده آمریکا، عربستان سعودی و جمهوری ترکیه، بشار اسد نباید در آن نقشی داشته باشد.
با این تفاسیر لاوروف و جان کری مجددا بعد از پایان نشست وین 2 مجددا اقدام به برگزاری کنفرانس خبری مشترکی کردند که گزاره های مهمی از آن قابل استخراج بود. براین اساس ، جان کری به عنوان اولین سخنگو در این کنفرانس ، از ساخت اجماع به عنوان مهم ترین هدف اجلاس وین یاد کرد و در ادامه بر باور مشترک برای برقراری آتش بس و آغاز یک فرایند سیاسی موازی براساس بیانیه ژنو 2012 تاکید نمود که در اجلاس بر سر آن توافق شده است. او درباره توافق جمعی بر سر آغاز مذاکره بین نمایندگان معارضان سوری و دولت مرکزی تحت نظارت سازمان ملل متحد سخن گفت و اظهار امیداواری کرد که این فرایند از روز اول ژانویه 2016 آغاز شود. او از توافق همگانی در وین 2 بر سر ماموریت «دی میستورا» ، نماینده سازمان ملل ، برای جمع کردنِ طیف وسیعی از مخالفان سوری که توسط خود آنان به منظور تعریف موقعیتِ مذاکره و تعیین نمایندگان مذاکره کننده معرفی می شوند تاکید کرد. وزیر خارجه آمریکا با تاکید دوباره بر بیانیه وین به عنوان بهترین مسیر برای انتقال سیاسی، از یک هدف گذاری 6 ماهه برای دست یابی به این فرایند یاد کرد که هدف آن، ایجاد یک دولت فراگیرِ معتبرِ غیر مذهبی و تنظیم یک برنامه زمانی برای تدوین قانون اساسی جدید و تعیین شرایط رای گیری و نامزدهای انتخابات است. جان کری همچنین از توافق جمعی در وین 2 برای برگزاری یک انتخابات آزاد و عادلانه برای رای دادن به قانون اساسی جدید ظرف مدت 18 ماه خبر داد که تحت نظارت سازمان ملل متحد برگزار خواهد شد و دربرگیرنده تمام سوری های واجد شرایط رای گیری در خارج کشور خواهد بود. اما یکی از مهم ترین مباحث طرح شده از سوی وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا، توافق جمعی بر سر برقراری یک آتش بس زودرس بین حکومت مرکزی و معارضین سوری تحت نظر سازمان ملل متحد بود که داعش و جبهه النصره، شامل آن نخواهند بود و بان کی مون دستورِ برنامه ریزی و مشورت برای تعیین روش ها و الزامات آن را صادر کرده است. جان کری از توافق جمعی بر سر این مسئله خبر داد که هر کشوری که بواسطه ارائه تدارکات در میدان، در حال حمایت است و از نفوذ برخوردار است ، گروه های مرتبط با خود را ملزم به اجرای آتش بس خواهد نمود.
اما سرگئی لاوروف که بعد از جان کری ، توضیحات خود را آغاز کرده بود، بدون هرگونه اعلام مخالفت با اظهاراتِ کری، به این مسئله اذعان کرد که وزیر امورخارجه ایالات متحده آمریکا تمام نکات اصلی را ذکر کرده است. لاوروف در حالی بر تصریح همگانی درباره تعیین تکلیف برای اسد یا هر سیاستمدار دیگری به تنهایی توسط مردم سوریه تاکید کرد. وی با تاکید دوباره بر مسئولیتِ «دی میستورا» برای جمع کردن معارضان سوری، بر اول ژانویه 2016 به عنوان تاریخ آغاز مذاکرات دولت و نمایندگان معارضان ، صحّه گذاشت و پس از آن به ترتیب، زمان بندی 6 ماهه برای این فرایند و نیز فرصت 18 ماهه برای برگزاری رفراندوم قانون اساسی جدید سوریه را تائید کرد. وزیر خارجه روسیه بر تکلیف تعیین شده در نشست وینِ 1 ، در30 اکتبر 2015 ، درباره تدوین یک فهرست مشترک از گروه های تروریستی تاکید کرد و با اذعان دوباره به تروریستی بودن داعش و جبهه النصره به تلاش فعالانه روسیه در امان پایتخت اردن اشاره کرد که در راستای دست یابی به یک فهرست مشترک از گروه های تروریستی مورد قبول سازمان ملل متحد انجام می شود.
البته اشتراک نظرهای اعلامیِ سرگئی لاوروف و جان کری در کنفرانس خبری روز 14 نوامبر ، مواردی بود که بدون کم و کاست در بیانیه نشست دوم وین با عنوان «گروه بین‌المللی حمایت از سوریه» نیز درج شده است. اما یک مسئله محوری در این بین وجود دارد که در بیانیه های وین1 و 2 درباره آن تصریحی صورت نگرفته است و تنها به شکل مبهمی به آن اشاره شده است. این مسئله مبهم زمانی اهمیت می یابد که طرف روس هیچ تفسیر مشخصی از آن ارائه نمی دهد و البته در مقابل ایالات متحده آمریکا، تفسیر کاملا مصرّح و مشخصی در این رابطه ارائه می دهد.
این مسئله محوری مبهم به متن دو بیانیه وین 1 و 2 باز می گردد که با عطف به بیانیه ژنو 2012 و قطعنامه 2118 بر لزوم تشکیل دولت انتقالی تاکید کرده اند اما به نقش بشار اسد در این دولت هیچ اشاره ای ندارند. این درحالی است که سرگئی لاوروف وزیر امورخارجه روسیه نیز به این مبهم گویی ادامه می دهد و صرفا بر این نکته تاکید دارد که سرنوشت بشار اسد و هر سیاست مدار دیگری باید به تنهایی توسط مردم سوریه تعیین شود. اما جان کری با تفسیر دقیقی از بیانیه وین به طور صریح اذعان می کند که با اسد نمی توان به این جنگ پایان داد و به نیابت از عربستان سعودی می گوید که اول اسد باید برود.
به نظر می رسد مجموعه این مولفه ها تابع روندی به شرح زیر است :
1 . ورود روسیه به جبهه سوریه و آغاز موازنه قدرت با ایالات متحده آمریکا.
2 . پذیرش نقش روسیه در سوریه ، توسط ایالات متحده آمریکا .
3 . اعلام آمادگی روسیه برای کمک به معارضین معتدل سوری برای نبرد با داعش.
4 . برگزاری نشست وین 1 و اجماع سازی بر سر تشکیل دولت انتقالی بدون اسد و توافق بر سر دشمن مشترک و فهرست معارضین مورد قبول طرفین .
5 . آغاز همکاری وزارت دفاع روسیه با فرماندهان معارضه سوری در اتاق عملیات بغداد .
6 . برگزاری نشست وین 2 ، تداوم اجماع سازی بر سر تشکیل دولت انتقالی بدون اسد و تعریف مکانیسم اجرایی مشترک برای اجرای ترتیبات این روند .
7 . انفعال ادبیات نماینده روسیه در قبال تفاسیر ایالات متحده آمریکا از نقش بشار اسد در دولت انتقالی .
8. برقراری آتش بس و تشکیل دولت انتقالی با مختصات مورد نظر ایالات متحده آمریکا و تقاضای این دولت برای خروج نیروهای مقاومت از خاک سوریه با بهانه هایی نظیر لزوم انحصار مبارزه با ترورسیم توسط نیروهای سوری.
