انتخاب سوریه به عنوان اولین ایستگاه سفر سکاندار دستگاه دیپلماسی دولت جدید جمهوری اسلامی ایران برای رقبا و بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نیز حامل دو پیام مهم است. اول اینکه دولت سید ابراهیم رئیسی، بر حمایت و تقوت محور مقاومت در سطح منطقه‌ای تمرکزی ویژه خواهد داشت. در سطح دوم، سفر امیر عبداللهیان به سوریه به عنوان اولین مقصد سفر خارجی پیامی روشن برای رژیم اشغال‌گر قدس است
الوقت – حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه جدید جمهوری اسلامی ایران، بعد از حضور در نشست بغداد، در اولین سفر خارجی خود به کشور سوریه در 29 آگوست 2021 (7 شهریور 1400) سفر کرد. این سفر در شرایطی است که امیر عبداللهیان، در ششم شهریور / 28 آگوست در نشست امنیتی بغداد شرکت کرده و در سخنرانی خود عدم دعوت سوریه را مورد انتقاد جدی قرار داده بود. وزیر امور خارجه ایران در این سفر با بشار اسد، رئیس‌جمهور و فیصل مقداد، وزیر خارجه سوریه دیدار می‌کند. با این اوصاف، اکنون این پرسش قابل طرح است که سفر امیر عبداللهیان به دمشق به عنوان اولین مقصد سفر وزیر امور خارجه جدید دولت ایران، از چه ابعاد اهمیتی برخوردار است؟
تاکید دولت جدید بر حمایت همه‌جانبه از نقش منطقه‌ای سوریه
سفر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به دمشق، به عنوان دومین مقصد سفر او بعد از انتصاب به عنوان سکاندار دستگاه دیپلماسی در تهران، در ابعاد نمادین و سیاسی حامل چند پیام مهم است. اول اینکه ایران همان‌گونه که امیر عبداللهیان پیش‌تر در نشست بغداد تاکید کرده بود، از سوریه به عنوان یک بازیگر مهم در معادلات منطقه‌ای حمایت خواهد کرد. از نگاه تهران، عدم دعوت و حضور دمشق در نشست بغداد، نه تنها مزیتی برای این اجلاس محسوب نمی‌شد، بلکه به معنای نادیده گرفته شدن یکی از مهم‌ترین بازیگران تأثیرثبات سیاسی در منطقه غرب آسیا بود. این سفر بدین معنا است که ایران بر مواضع خود در حمایت از ثبات و امنیت در سوریه اصرار داشته و بر تداوم دوستی و اتحاد میان دو کشور تاکید دارد.
در این میان، نکته قابل تامل این است که سوریه طی یک دهه گذشته محور اصلی مقابله با تروریسم بوده و هم اکنون نیز استان ادلب در این کشور بزرگترین کانون تجمع تروریست‌ها در سطح منطقه است. همچنین، سوریه به عنوان کشور که طی یک دهه گذشته با موجی بزرگ از بحران آواره‌گان مواجه بوده و بخشی از شهروندان این کشور در عراق و ترکیه در اردوگاههای آوارگان حضور دارند، می‌توانست یکی از بازیگران کلیدی در نشست بغداد باشد و سفر امیر عبداللهیان به دمشق به نوعی گوشزد کردن این مسائل به کشورهای منطقه می‌باشد.
افزون بر این سفر حسین امیر عبداللهیان به سوریه متعاقب تاکید او بر ضرورت حفظ وحدت و یکپارچگی سرزمینی کشور عراق، این معنای ضمنی را دارد که ایران در سطح ابتدایی از حفظ ثبات و نظم منطقه‌ای حمایت خواهد کرد. همچنین، تهران به سوریه به عنوان یک از مهم‌ترین بازیگران حاضر در مقابله با توطئه تجزیه کشورهای منطقه می‌نگرد و حفظ یکپارچگی سرزمینی این کشور از اهمیتی فوق‌العاده برخوردار است.
جایگاه ویژه سوریه در محور مقاومت و تقویت مناسبات دو جانبه تهران - دمشق
در بُعدی دیگر، انتخاب سوریه به عنوان اولین ایستگاه سفر سکاندار دستگاه دیپلماسی دولت جدید جمهوری اسلامی ایران برای رقبا و بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نیز حامل دو پیام مهم است. اول اینکه سفر به سوریه به عنوان اولین حرکت دیپلماتیک وزارت خارجه دولت جدید ایران، بدین معنا است که دولت سید ابراهیم رئیسی، بر حمایت و تقوت محور مقاومت در سطح منطقه‌ای تمرکزی ویژه خواهد داشت. واقعیت امر این است که همکاری و هماهنگی میان ایران و سوریه طی یک دهه گذشته به بالاترین سطح مناسبات استراتژیک ارتقا پیدا کرده است و دمشق و دولت قانونی بشار اسد نیز به عنوان بخشی لاینفک از حلقه محور مقاومت شناخته می‌شوند. لذا سفر امیر عبداللهیان به سوریه به تمامی رقبا و دشمنان محور مقاومت این پیام را ارسال می‌کند که دولت جدید در تمامی سطوح و با توان کامل بر تقویت محور مقاومت متمرکز خواهد بود.
در سطح دوم، سفر امیر عبداللهیان به سوریه به عنوان اولین مقصد سفر خارجی پیامی روشن برای رژیم اشغال‌گر قدس است. سوریه از نگاه جمهوری اسلامی ایران همچنان نقش محوری در مقابله با رژیم صهیونیستی دارد. با توجه به اوج‌گیری مبارزات در سرزمین‌های اشغالی، به نظر می‌رسد نقش کلیدی سوریه در محور مقاومت نیز بیش از بیش افزایش پیدا کرده است. در حقیقت، جمهوری اسلامی ایران در سیاست‌گذاری جدید خود بر سوریه به عنوان یک جبهه پیشرو در مبارزه با رژیم صهیونیستی تاکید خواهد داشت.
همچنین، سفر امیر عبداللهیان به دمشق به معنای تقوبت همکاری‌ها و مناسبات دو کشور در سطوح مختلف امنیتی، سیاسی، اقتصادی و تجاری خواهد بود. در همین راستا شاهد هستیم که وزیر امور خارجه ایران در دیدار با فیصل مقداد، همتای سوریه خود تاکید می‌کند که ایران و سوریه در مبارزه با تروریسم و در میدان اقدامات مشترک و پیروزی های مشترکی را خلق کرده اند و امروز اینجا هستیم که روابط دو کشور را در حوزه های مختلف تجاری، اقتصادی و در دیگر حوزه های مختلف مرور کنیم و برای ارتقای آن تلاش کنیم.»
در چند سال گذشته مناسبات اقتصادی میان سوریه و ایران سیری صعودی داشته است. اکنون پیش بینی‌ها از دو برابر شدن تجارت دو کشور در سال جاری میلادی (۲۰۲۱) حکایت دارد. این وضعیت در حالی است که تحریم ها روند این رشد تجاری را کند کرده است و از سوی دیگر به دلیل شرایط موجود در سوریه سطح اقتصاد این کشور کوچک شده و از تراز تجاری ۳۰ میلیارد دلاری به پنج میلیارد دلار تنزل پیدا کرده است. اما با توجه به اینکه در حال حاضر سوریه به سوی بازسازی گام بر می‌دارد، صادارات اقلام حوزه ساخت و ساز، پل سازی و سد سازی، تامین برق و خدمات فنی و مهندسی می‌تواند در صدر فهرست صادرات به این کشور از سوی ایران قرار بگیرد.
