پایگاه تحلیلی الوقت - روابط کره شمالی و آمریکا این روزها با وجود تغییر دولت در آمریکا حتی پیچیده تر شده است.
سه ماه پیش خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی گزارش کرد که دولت جو بایدن چندین بار سعی کرده تا با کره شمالی تماس برقرار کند ولی در یک سال گذشته پیونگ یانگ به تماس های صورت گرفته از سوی دولت های بایدن و ترامپ پاسخ معناداری نداده است.
رابطه کیم با دولت بایدن تا به امروز یک رابطه مملو از تنش بوده است و بایدن در جریان مبارزات انتخاباتی کیم جونگ-اون را "اوباش" خواند و گفته بود کره شمالی پیش از رفع تحریم های شدید آمریکا و سازمان ملل باید سلاح های اتمی خود را برچیند.
در ماه آوریل نیز بایدن از کره شمالی به عنوان یک "تهدید جدی" برای امنیت جهانی نام برده و گفته بود که قصد دارد یک رویکرد "حساب شده" در مقابل این کشور در پیش گیرد.
در مقابل وزارت خارجه کره شمالی اعلام کرد که اظهارات اخیر مقام های واشنگتن نشان دهنده عزم دولت بایدن برای حفظ "سیاست خصمانه" علیه این کشور است.
کره شمالی به تازگی نیز گفته است که این کشور هیچ تصمیمی به گفت‌وگوهای خلع سلاح اتمی با آمریکا ندارد و در این ارتباط گفت: ما حتی احتمال برقراری ارتباط با ایالات متحده را در نظر نمی‌گیریم، چه رسد به داشتن آن، که ما را به جایی نمی‌رساند، فقط وقت گرانبها را می‌گیرد.»
پیشتر نیز کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی گفته بود که کشورش باید هم برای گفتوگو و هم برای تقابل و درگیری با آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن آماده شود. او در جلسه رهبران ارشد کره شمالی گفته بود که همگی باید کاملا آماده مقابله باشند، تا از حیثیت کشور محافظت کنند.
چرا روابط کره شمالی و آمریکا پیچیده است؟
حقیقت آن که روابط کره شمالی و آمریکا هیچگاه طی دهه های گذشته تا به امروز عادی و معمولی نبوده است و همواره تنش در روابط دو کشور بخش جدایی ناپذیر از این روابط بوده است.
حتی نشست هایی نیز که در دوره ترامپ و طی دیدار مرزی ترامپ با رهبر کره شمالی صورت گرفت، بیش از آن که برآمده از یک نقشه راه و تغییر راهبردی در سیاست خارجی آمریکا در قبال کره شمالی باشد، حاکی از تمایلات شخصی و رفتار فردی ترامپ و علاقه زیاد او به قرار گرفتن در سرخط خبرها بود که از سوی رئیس جمهور ماجراجوی آمریکا دنبال می شود، لذا در دوره ترامپ نیز به رغم برخی دیدارها و مذاکرات، اما ما شاهد تغییر ماهیت روابط کره شمالی و آمریکا نمی باشیم و در حال حاضر نیز با روی کارآمدن دولت جدید در آمریکا به ریاست جو بایدن، همان سیاست خارجی گذشته خصمانه آمریکا در برابر پیونگ یانگ همچنان دنبال و اجرا می شود.
از سوی دیگر، اهداف متضاد کره شمالی و آمریکا از جمله در موضوع هسته ای باعث شده تا روابط دو کشور همواره پیچیده و همراه با تنش های دائمی باشد. تلاش جدی کره شمالی برای دستیابی به سلاحهای اتمی و انجام آزمایشهای موشکی و هستهای که به طور جدی از سال 2006 شروع شد و در سالهای 2013 و 2016 افزایش پیدا کرد، با روی کار آمدن ترامپ در سال 2017 و نزدیک شدن بیشتر واشنگتن به ژاپن و کره جنوبی – دشمنان پیونگ یانگ – و دوری از چین – دوست پیونگ یانگ – به اوج خود رسید، هرچند در دو سال آخر حضور ترامپ در کاخ سفید این تنش ها کمی فروکش کرد، اما کره شمالی همچنان موضوع هسته ای را هدف استراتژیک خود می داند که حاضر به مماشات و معامله بر سر آن نیست و از سوی دیگر واشننگتن در تلاش است تا حلقه تنگ دارندگان تسلیحات هسته ای همچنان محدود باقی بماند، از همین رو نیز آمریکایی ها همواره در تلاشند تا مانع گسترش تسلیحات هسته ای در میان کشورهای مخالف از جمله کره شمالی شوند.
همچنین عنصر بی اعتمادی، مهمترین بخش از روابط کره شمالی و آمریکا را تشکیل می دهد. شرایط اخیر دو کشور همانند سالهای قبل در بیاعتمادی و تنش قرار دارد و شاید بتوان وضعیت کنونی را اوج بیاعتمادی و تنش در روابط واشنگتن و پیونگ یانگ دانست.
تنش زدایی یا تنش زایی، روابط با پیونگ یانگ به کجا می رسد؟
مشخص و ثابت شده است که تنش زدایی در روابط آمریکا با کره شمالی چیزی شبیه معجزه و اگر غیرممکن نباشد، بسیار دشوار است.
نابسامانی نظام بینالملل و همچنین روابط گذشته این دو کشور با هم و عدم پایبندی به مذاکرات و موافقتنامههای صورت گرفته بین دو طرف باعث شده تا دو کشور در فاصله بسیار زیادی از بی اعتمادی به سر ببرند. اولین مذاکرات جدی این دو کشور که در سال 1994 در ژنو صورت گرفت، منجر به امضای یک موافقتنامه شد و در چارچوب این توافق می‌بایست کره شمالی فعالیتهای هستهای خود، به ویژه فعالیتهای مربوط به ساخت موشک را متوقف می‌کرد و ایالات متحده نیز تحریمهای کره شمالی را بر می‌داشت و هر دو کشور خود را متعهد به بهبود روابط در شبه جزیره کره می‌کردند. اما عدم تعهد ایالات متحده به مفاد این موافقتنامه از یک سو و استقرار رسمی تسلیحات اتمی آمریکا در کره جنوبی از سوی دیگر و ترس پیونگیانگ از احتمال حمله سئول – واشنگتن به این کشور موجب بیاعتمادی بیشتر و در عمل تخریب شالوده نوپای ساختمان روابط دو کشور شد و این شالوده و بنیاد پس از آن تا کنون هیچ گاه شکل نگرفته است. در واقع بعد از سال 1994 و در جریان مذاکرات معاهده ان.پی.تی، کره شمالی پذیرفت که در صورت دریافت کمک‌های اقتصادی، برنامه تسلیحاتی پلوتونیوم خود را به حالت تعلیق درمی آورد، اما عدم جدیت واشنگتن و بی‌تعهدی آن به این مفاد منجر به فروپاشی این توافق در سال 2002 شد.
حتی دیدارهای ترامپ با کیم جونگ اون نتیجهای در بر نداشت و بیاعتمادی هرچه بیشتر پیونگیانگ را به همراه داشت. این بیاعتمادی زمانی به اوج خود رسید که ایالات متحده نه تنها به توافقات خود عمل نکرد، بلکه به انجام رزمایش مشترک با کره جنوبی دست زد که کره شمالی هم با آزمایشهای موشکی به آن واکنش نشان داد.
در شرایط فعلی نیز تهدیدها و تحریمهای ایالات متحده، تقویت صنایع دفاعی و تسلیحات نظامی کره جنوبی توسط واشنگتن، افزایش بیاعتمادی نسبت به ایالات متحده بیش از پیش عزم پیونگ یانگ را برای رسیدن به اهداف خود، آن هم از طریق دستیابی به تسلیحات هستهای جزم کرده است و نمیتوان انتظار داشت پیونگ یانگ تمامی کلاهک های هستهای و زرادخانه های خود را آنطور که واشنگتن میخواهد نابود کند.
همچنین نقش چین را در روابط پیونگ یانگ و غرب نمی توان نادیده گرفت. آینده روابط دو کشور کره شمالی و ایالات متحده و همچنین آینده منطقه آسیای شرقی و جنوب شرقی تا حد زیادی متاثر از روابط پکن و واشنگتن است. بنابراین آزمایش موشکی کره شمالی را میتوان، نوعی واکنش چین نسبت به اقدامات اخیر ایالات متحده و همچنین کره جنوبی و ژاپن به شمار آورد. در توازن قوایی که در شرق آسیا شکل گرفته است میتوان گفت اقدامات کره شمالی که از حمایت ضمنی چین برخوردار است، نوعی تذکر به ایالات متحده و نشان دادن میزان آستانه تحمل آنان به افزایش حضور واشنگتن در این منطقه است. امری که میتواند در صورت انجام مذاکرات بین کره شمالی و ایالات متحده، نقش بیشتر چین را به همراه داشته باشد و قدرت چانه زنی را برای قبولاندن پیشنهادات خود به واشنگتن، سئول و توکیو بیشتر کند.
با این حال در شرایط فعلی انتظار نمی رود که شاهد کاهش تنش جاری در روابط کره شمالی و آمریکا باشیم و بی دلیل نیست که تا کنون چشم انداز مثبتی از آینده روابط دولت جدید واشنگتن در برابر پیونگ یانگ دیده نمی شود.
