الوقت- در حالی با تداوم ناکامی در تشکیل کابینه جدید در لبنان، بحران سیاسی در این کشور به بدتر شدن وضعیت اقتصادی و اختلال در روند اجرای خدمات عمومی به شهروندان منتهی شده است، تلاش‌های داخلی و خارجی برای شکستن بن بست در تشکیل دولت و کاهش آسیب‌های بحران اقتصادی بر وضعیت زندگی روزمره مردم لبنان در حال تشدید شدن است.
در واقع بخشی از گروه‌های سیاسی داخلی که عمدتاً نزدیک به جریان مقاومت و در میان شیعیان هستند با احساس خطر از تداوم وضعیت بغرنج کنونی برای آینده لبنان و مردم آن، ابتکاراتی را برای حل بحران سیاسی و کاهش مشکلات اقتصادی تا روی کار آمدن دولت ارائه کرده‌اند. در این میان فرانسه نیز از جمله طرف‌های خارجی است که قرار است هفته آینده نشستی بین المللی برای جمع آوری کمک اقتصادی به لبنان را میزبانی کند.
التیماتوم حزب الله و امل به حریری
یکی از طرح هایی که برای برون رفت از این بحران ارائه شده ابتکار عمل و طرح «نبیه بری»، رئیس مجلس لبنان است، وی در دو هفته گذشته گفت و گوها و نشست های گسترده ای را با مقام ها و جریان های گوناگون سیاسی آغاز کرده است.
پیشنهاد بری 24 وزیر پیشنهادی کابینه را به سه گروه تقسیم می کند که در نتیجه آن هیچ جریانی حق وتو در کابینه را نداشته باشد. هشت وزیر برای عون ، هشت وزیر برای حریری و متحدانش و هشت وزیر برای جنبش امل بری ، حزب الله و متحدان آنها.
تاکنون بهانه حریری برای طفره رفتن از تسریع در روند تشکیل کابینه، مخالفت جبران باسیل رئیس جریان میهنی آزاد با کابینه تکنوکرات عنوان می‌شد و اینکه حریری همواره باسیل را متهم به تلاش برای به دست آوردن «ثلث ضامن» می‌کند. موضوعی که از سوی جبران باسیل و میشل عون رئیس جمهوری لبنان رد شده و آنها حریری را متهم به اقدام تعمدی برای تعمیق بحران به منظور اخاذی و امتیازگیری از دیگر گروه‌های سیاسی رقیب می‌کنند. در این میان البته منتقدین حریری نقش فشارهای خارجی عربستان و آمریکا برای عدم ائتلاف با حزب الله در کابینه جدید را بسیار حائز اهمیت می‌دانند.
اما با پایان ملت دو هفته ای نبیه بری، او چند روز دیگر این مهلت را تمدید کرد. وی روز سه شنبه گفت: این هفته باید برای تشکیل دولت جدید برای نجات لبنان تعیین کننده است.
اظهارات بری در حالی است که ابتکار عمل وی در حال حاضر به دلیل اختلاف بین رئیس جمهور میشل عون و سعد حریری نخست وزیر مکلف بر سر اینکه چه کسی باید دو وزیر مسیحی را که بخشی از سهمیه رئیس جمهور نیستند ، انتخاب کند ، ضربه خورده است. عون و دامادش ، جبران باسیل اصرار حریری در انتخاب دو وزیر مسیحی را خارج از اختیارات نخست وزیر در قانون اساسی می‌دانند.
در میانه این جدال سیاسی، سید حسن نصرالله رهبر حزب الله خواستار پایان بی عملی دولت مردان و تشکیل سریع دولت جدید برای حل مشکلات مردم در شرایط بغرنج بحران اقتصادی این روزهای لبنان شده است.
وی صف های طولانی لبنانی ها در پمپ بنزین ها و همچنین احتمال خاموشی کامل در نتیجه کمبود سوخت و کمبود دارو در داروخانه ها به دلیل عدم تخصیص اعتبار از بانک مرکزی را تحقیرآمیز دانست و با حمله تند به مسببین این وضعیت که با کنار گذاشتن رویکرد ملی، تحت تأثیرفشارهای خارجی به دنبال منافع حزبی و گروهی خود هستند، از آمادگی حزب الله برای مذاکره با متحدانش در محور مقاومت بویژه ایران جهت حل و فصل این مشکلات خبر داد.
در طول ماه‌های گذشته حزب الله همواره بر لزوم تسریع تشکیل دولت و حل مشکلات مردم تأکید داشته است و برای جلوگیری از تشدید بحران در برابر اقدامات کارشکنانه حریری و جریان 14 مارس سیاست صبر و انتظار را در پیش گرفته است. با این حال سخنان اخیر دبیرکل حزب الله نشان می‌دهد که مقاومت در پاسخ به مطالبه افکار عمومی از حاکمان جهت کنار گذاشتن اختلافات و تشکیل دولت جدید، رفع مشکلات مردم را خط قرمز خود دانسته و در صورت تداوم بی‌تفاوتی مسئولان به این روند خود وارد عرصه حل مشکلات مردم خواهد شد.
ابتکارات خارجی: از واتیکان تا الیزه
اما در گیرودار تلاش‌های داخلی برای تشکیل دولت جدید، طرح و ابتکارات خارجی برای حل و فصل اختلافات نیز مطرح است.
چندی پیش پاپ فرانسیس رهبر کلیسای کاتولیک از رهبران مسیحی لبنان برای سفر به واتیکان در تاریخ 1 ژوئیه دعوت کرد تا در این سفر مذاکراتی برای حمایت از حفظ "صلح و ثبات" در لبنان داشته باشند. این طرح از سوی اکثر گروه‌های لبنانی مورد استقبال قرار گرفت و نسبت به تأثیرات مثبت آن برای برای آینده لبنان اظهار خوشبینی شده است.
ابتکار خارجی مطرح شده دیگر از سوی فرانسه است. وزارت دفاع فرانسه اعلام کرد که پاریس ۱۷ ژوئن نشست بین المللی مجازی را برای بسیج حمایت از ارتش لبنان برگزار می‌کند. گفته می‌شود که ارتشی های لبنان در وضعیت اقتصادی نامساعد کنونی با وخیم شدن شرایط زندگی مواجه هستند.
کشورهایی از گروه "حامیان بین المللی لبنان" که شامل کشورهای عربی حوزه خلیج فارس ، ایالات متحده ، روسیه ، چین و قدرت های اروپایی است به این نشست دعوت شدند.
از زمان شروع بحران سیاسی در لبنان پس از استعفای حریری از مقام نخست وزیری در اکتبر 2019 و بویژه پس از انفجار در بندر بیروت در اوت 2020 (مرداد 1399)، فرانسه از مهمترین بازیگران خارجی فعال در تحولات لبنان برای پایان دادن به بن بست سیاسی داخلی این کشور بوده است. طرح ابتکاری امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه که در جریان سفر به بیروت، به فاصله کمتر از یک از انفجار بندر صورت گرفت، اگرچه نتوانست در عمل کاری از پیش برد اما همواره مورد حمایت بخش زیادی از گروه‌های لبنانی بوده است.
فرانسه پیشتر نیز برای حل مشکل مالی بزرگ لبنان ابتکار برگزاری نشست سیدر در سال 1397 اجرا کرد که طی آن وعده وام‌هایی به ارزش 11 میلیارد دلار برای کمک به اقتصاد لبنان به شرط انجام اصلاحات اقتصادی از سوی شرکت‌کنندگان در این نشست داده شد. لبنان با نرخ بیکاری بالای 40 درصد و بالاترین نسبت بدهی خارجی یک دولت نسبت به تولید ناخالص ملی در جهان که بنابر اعلام صندوق بین‌المللی پول خدود 85 میلیارد دلار است، با ابربحران اقتصادی تاریخ معاصر خود رو به رو است و به شدت نیازمند کمک‌های مالی خارجی می‌باشد.
با این حال ابتکارات فرانسه تاکنون عمدتاً جنبه عملیاتی پیدا نکرده است و در حالی که پاریس تلاش دارد خود را به عنوان یک بازیگر فعال در مسیر حل بحران لبنان نشان دهد اما افکار عمومی لبنانی‌ها اکنون تنها راه نجات کشور را در اقدامات داخلی دولتمردان و گروه‌های سیاسی برای پایان دادن به وضعیت بلاتکلیف کنونی می‌دانند.
