کردها طی سال‌های بعد از 2017 که در نتیجه تلاش حزب دموکرات برای تجزیه عراق، شکستی بزرگ را متحمل شدند اما اکنون تلاش دارند، بر خلاف واقعیات میدانی، با طرح تهدید تروریسم و حضور گروه تروریستی داعش زمینه را برای بازگشت مجدد خود به این مناطق به ویژه دشت نینوا و شهر کرکوک فراهم کنند
الوقت - بر خلاف روند حاکم بر کشور عراق در مسیر تقویت ثبات و امنیت در مناطق مختلف این کشور، این روزها بحث بر سر دشت نینوا میان مقامات سیاسی منطقه کردستان عراق و حشد الشعبی بیش از هر زمان دیگری در جریان است. اساس ماجرا از این قرار است که کردها با بهانه‌گیری و طرح موضوع حضور نیروهای داعش در دشت نینوا، این منطقه را مامنی برای جولان گروههای تروریستی معرفی می‌کنند و در مقابل حشد الشعبی نیز این ادعا را با صراحت رد کرده و آن را منتج از اهداف پشت‌پرده سیاسی ارزیابی می‌کنند. با این اوصاف، نوشتار حاضر در پی آن است که اهداف پشت پرده طرح ناامنی و تهدید تروریستی در دست نینوا را مورد بررسی قرار دهد.
طرح مطالبات متعارض میان کردها و حشد الشعبی پیرامون امنیت در دشت نینوا
دشت نینوا ترکیبی از ساکنان مسیحی، ایزدی و عرب را در خود جای داده است. مناطق دشت نینوا که شامل شهرهاها و نواحی همچون، برطله، کرملیس، القوش، تلسقف، شرفیه، بعشقیه و حمدانیه می‌شود در 35 کیلومتری شمال شرق موصل واقع شده و جزء مناطقی است که بغداد و اربیل بر سر اداره آن با یکدیگر اختلاف دارند. به عبارت دیگر دشت نینوا در جرگه مناطق مورد منازعه اقلیم کردستان و حکومت مرکزی عراق قرار دارد که بر اساس ماده 140 قانون اساسی می‌بایست تکلیف آن مشخص شود.
دشت نینوا در نوامبر 2016، طی عملیات موسوم به آزادسازی موصل با همکاری مشترک کردها و ارتش عراق از چنگال گروه تروریستی داعش آزاد شد و در ادامه این مناطق تحت کنترل نیروهای ارتش و حشد الشعبی اداره شده‌اند اما در چند روز گذشته، شاهد طرخ اظهارات ضد و نقیض بین رهبران حشد الشعبی و مقامات سیاسی و حزبی کردستان عراق در ارتباط با تهدید تروریسم در این منطقه بوده‌ایم.
از یک سو، اخیرا «رشاد کلالی»، از سران اتحادیه میهنی کردستان گفت گروه تروریستی داعش در مناطقی نزدیک به دشت نینوا حضور دارد و تهدیدی برای منطقه است. همچنین، «دیار برواری»، عضو حزب دموکرات کردستان عراق در پارلمان عراق تاکید می‌کند: دشت نینوا گذرگاهی باز برای رفت‌آمد نیروهای حشد الشعبی میان عراق و سوریه بوده و عملیات در این مناطق گسترده و کنترل آن به علت وجود مناطق دوردست از نیروهای عراقی سخت است. این عضو پارلمان عراق تاکید دارد که نیروهای پیشمرگ و حکومت مرکزی بر سر حضور مشترک در دشت نینوا برای تامین امنیت اتفاق نطر دارند اما متاسفانه برخی از نیروهای سیاسی مانع از همکاری ارتش با نیروهای پیشمرگه می شوند.
در سوی دیگر، بر خلاف دیدگاه کردها، «سعد القدو» از سران حشد شبک که در منطقه حضور دارد در بیانیه ای مطبوعاتی گفت: داعش هیچ تهدیدی برای منطقه محسوب نمی شود. وی اظهارات مقامات کرد را برای تحقق اهدافی سیاسی عنوان کرد و گفت هیچ تهدیدی در این مناطق وجود ندارد. همچنین، «عباس الزاملی»، نماینده ائتلاف فتح در پارلمان عراق از اهمیت سخن درباره وجود خطر داعش در دشت نینوا کاست و توضیح داد که داعش نمی تواند به این منطقه برسد چرا که شرایط آنجا مناسب برای حضورش نیست. الزاملی جنجال بر سر موضوع داعش را به عنوان بهانه ای برای دخالت در مناطق مورد مناقشه بین بغداد و اربیل دانست و تاکید کرد که بازگشت پیشمرگه به دشت نینوا امری بعید است.
اهداف پشت پرده طرح ناامنی و تهدید تروریستی در دست نینوا
با وجود تعارضات موجود در اظهارنظر میان مقام‌های کرد و حشد الشعبی در خصوص امنیت دشت نینوا و وجود تهدیدات تروریستی در این ناحیه اکنون این پرسش قابل طرح است که اساسا در موقعیت و برهه زمانی کنونی طرح موضوع عدم امنیت در این ناحیه با چه اهدافی مطرح می‌شود؟ در راستای پاسخ‌گویی به این پرسش می‌توان دو هدف و محور اساسی را مورد توجه قرار داد.
تلاش کردها برای حضور در مناطق مورد منازعه و احیای قدرت: حکومت منطقه کردستان عراق، طی تمامی سال‌های بعد از 2005 که قانون اساسی دائمی عراق تصویب شده، خواهان اجرایی شدن ماده 140 قانون اساسی با موضوعیت حل اختلافات بر سر مناطق مورد منازعه بوده است. مناطق مورد مناقشه شامل مناطقی در استان‌های موصل، کرکوک، صلاح الدین و دیالی هستند که بنابر قانون اساسی عراق می‌بایست بر سر تعیین تکلیف آنها همه‌پرسی میان ساکنان آن صورت بگیرد. کردها طی سال‌های بعد از 2017 که در نتیجه تلاش حزب دموکرات برای تجزیه عراق، شکستی بزرگ را متحمل شدند، بخشی بزرگ از نفوذ و قدرت خود را در مناطقه مورد منازعه از دست داده‌اند اما اکنون تلاش دارند، بر خلاف واقعیات میدانی، با طرح تهدید تروریسم و حضور گروه تروریستی داعش زمینه را برای بازگشت مجدد خود به این مناطق به ویژه دشت نینوا و شهر کرکوک فراهم کنند.
لابی عربی – آمریکایی برای ایجاد بی‌ثباتی در عراق: علاوه بر ایفای نقش مستقیم کردها در طرح ناامنی و تهدید تروریسم در دشت نینوا، بازیگران خارجی شامل عربستان، امارات و آمریکا به منظور تضعیف محور مقاومت و نیروهای حشد الشعبی، در وضعیت جدید به طرح بهانه وجود داعش در دشت نینوا متوسل شده‌اند. این بازیگران با ترغیب اربیل به سوی طرح ادعاهای دروغین مبنی بر حضور تروریست‌ها در دشت نینوا در تلاش هستند که زمینه را برای اخراج نیروهای حشد الشعبی از مناطق شمالی عراق ایجاد کنند تا از این طریق مجددا بتوانند با تقویت گروههای ترویستی، بی ثباتی و ناامنی را در سطح کلان عراق افزایش دهند، و زمینه را برای تداوم حضور نظامیان آمریکایی فراهم کنند.
در این مسیر، کردها و اربیل بیشتر نقش میانجی را داشته و طراح اصلی این ادعاها، لابی عربی – آمریکایی است. اما طرح تمامی این ادعاها در شرایطی است که برای همه‌گان آشکار است که حشد الشعبی مهم‌ترین جریان در مبارزه با تروریسم بوده و بیشترین نقش را در شکست داعش در عراق داشته است، لذا به نظر نمی‌رسد که مدعیان ناامنی در دست نینوا، بتوانند تغییری در آرایش بازیگران در این منطقه کسب کنند.
