الوقت- رئیس‌جمهور تركیه كه همیشه خواستار بركناری رئیس‌جمهور سوریه از قدرت بود و آن را تنها راه پایان دادن به بحران این كشور می‌دانست، از مواضع سابق خود عقب نشینی كرد و در موضعی نرم‌تر گفت بشار اسد می‌تواند در چارچوب حل بحران سوریه، بخشی از مرحله انتقالی باشد. كشورهای غربی نیز در هفته‌های اخیر به راهكار سیاسی در سوریه تن داده‌اند.
در شرایطی كه پیشروی‌های گروه تروریستی داعش در اراضی سوریه و عراق ادامه دارد و مسئله آوارگان به معضلی برای سران اروپایی تبدیل شده، مواضع غرب و برخی كشورهای متخاصم منطقه علیه سوریه به تدریج نرم‌تر می‌شود. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور تركیه كه در چهار سال گذشته با حمایت همه‌جانبه از تروریست‌ها در سوریه سرنگونی دولت بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه را در سر می‌پروراند، در تازه‌ترین اظهارات خود موضع نرم‌تری نسبت به تحولات سوریه در پیش گرفته است. اردوغان در موضعی متفاوت در قبال دمشق، اعلام كرد بشار اسد می‌تواند بخشی از مرحله انتقالی در چارچوب حل بحران سوریه باشد. به گزارش فارس به نقل از المیادین، اردوغان پنج‌شنبه شب در پاسخ به سؤالی درباره حل بحران سوریه گفت: «ممكن است این عملیات انتقالی بدون بشار اسد صورت بگیرد، همانطوری كه رئیس‌جمهور سوریه می‌تواند در این دوره انتقالی شركت داشته باشد.» منابع خبری تركیه گزارش دادند این اظهارنظر اردوغان می تواند نشان دهنده تغییر موضع آنكارا در قبال بشاراسد باشد. تغییر موضع اردوغان درحالی است كه در هفته‌های اخیر مقام‌های امریكا، انگلیس، آلمان و فرانسه اظهارات و مواضع مشابهی در این راستا داشته‌اند. جان كری، وزیر خارجه امریكا هفته گذشته با تغییر مواضع خود در قبال بشار اسد گفت: رئیس‌جمهور سوریه باید از قدرت كناره‌گیری كند اما نه ضرورتاً بلافاصله بعد از دستیابی به راه حل برای پایان دادن به جنگ در سوریه.
جبهه مخالفان به این نتیجه رسیده است كه گزینه‌های نظامی در سوریه چه از طرف نظام و چه از طرف مخالفان در فیصله دادن به این درگیری به نفع یكی از آنها نتیجه بخش نخواهد بود و هیچ گزینه‌ای جز گزینه سیاسی برای بحران سوریه وجود ندارد. به باور برخی ناظران، چرخش در موضع اردوغان برای متحدان عربش باعث شوك خواهد شد، زیرا اعراب، آنكارا را پایگاه اصلی فعالیت‌های خود می‌دانستند و روی حمایت‌های آن حساب می‌كردند. تركیه در سال‌های اخیر به مسیر ترانزیت تروریست‌ها به سوریه تبدیل شده بود و اسناد و مدارك زیادی از ارسال تسلیحات تركیه به تروریست‌ها در سوریه و همچنین دیدارهای مقامات آنكارا با حامیان تروریست‌ها منتشر شد كه رسوایی بزرگی برای این كشور بود. اردوغان حتی پیوستن به ائتلاف ضدداعش در یك سال اخیر را به اولویت براندازی اسد مشروط كرده بود و تا همین اواخر بر ایجاد منطقه پرواز ممنوع در شمال سوریه پافشاری می‌كرد. جنگ افروزی تركیه و غرب در سوریه درحالی بود كه ایران و روسیه به حل بحران از طریق دیپلماتیك تأكید داشتند.
چرخش به سمت مسكو
افزایش حضور نظامی مسكو در سوریه در هفته‌های اخیر تغییراتی را در سیاست‌های جبهه مخالفان سوریه ایجاد كرده است تا جایی كه یكی پس از دیگری به سمت روسیه گرایش پیدا كرده و همكاری با این كشور را برای نابودی تروریسم ضروری می‌دانند. پس از آنكه واشنگتن به همكاری نظامی با روسیه برای مقابله با داعش تن داد، اسرائیل و تركیه نیز پس از سفر به مسكو و دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه موضع خود را تغییر دادند. واشنگتن و متحدانش بر این باور بودند شاید با طرح آموزش مخالفان میانه‌رو سوری بتوانند دولت بشار اسد را سرنگون كرده و پیروزی خود را نهایی كنند ولی اعتراف پنتاگون به شكست این طرح سبب شد دشمنان سوریه برخلاف میل باطنی با روسیه همكاری كنند تا شاید از این طریق بتوانند در آینده سوریه نقشی ایفا كنند. از سوی دیگر، گسیل مهاجران به سمت اروپا در هفته‌های اخیر هشدار را برای جبهه مخالفان دمشق به صدا درآورد تا جایی كه دست از سیاست‌های جنگ طلبانه برداشته و بر راهكار سیاسی برای پایان دادن به بحران سوریه تأكید می‌كنند .
پوتین: هدف نجات اسد است
رئیس‌جمهور روسیه كه حامی اصلی دولت دمشق به شمار می‌رود بار دیگر بر حمایت از بشار اسد تأكید كرد. به گزارش ایسنا، ولادیمیر پوتین در مصاحبه با شبكه سی بی‌اس امریكا درباره اینكه آیا هدف از اقدامات نظامی در سوریه نجات دولت بشاراسد است یا خیر، گفت: «مطمئناً هدف ما همین است. تمامی اقدامات در همین راستاست. كسانی كه برای نابودی دولت سوریه تلاش می‌كنند، بعداً وضعیتی را مثل مناطق دیگر خاورمیانه مثل لیبی و عراق به وجود می‌آورند؛ وضعیتی كه در آن تمامی نهادهای رسمی از دست رفته است.» وی تأكید كرد: «تنها راه حل بحران سوریه تقویت نهادهای دولتی این كشور و كمك به آن در جنگ علیه تروریسم است.» طی دوره اخیر روسیه حضور نظامی خود را در سوریه تقویت كرده و از ارتش سوریه حمایت مستقیم به عمل آورده است؛ اقدامی كه خشم برخی طرف‌های اروپایی و امریكا را برانگیخته است اما مسكو همواره تأكید می‌كند حمایتش از دولت سوریه را مخفی نكرده است .
نرم شدن موضع پنتاگون در سوریه
پس از تهدید جدی مسكو علیه واشنگتن مبنی بر اقدام یكجانبه علیه داعش در صورت عدم همكاری امریكایی‌ها، حالا پنتاگون از احتمال همكاری با روس‌ها سخن می‌گوید. اشتون كارتر، وزیر دفاع امریكا در خصوص همكاری نظامی واشنگتن و مسكو برای حمله به مواضع داعش در سوریه گفته كه تا آنجا كه اشتراك منافع میان دو كشور وجود داشته باشد، همكاری محتمل است. به گزارش رویترز، اشتون كارتر كه تا چندی پیش از عدم پذیرفته شدن روسیه در ائتلاف ضدداعش سخن می‌گفت و بعد از آن هم گفته بود هر گونه حمله روس‌ها علیه داعش باید در قالب ائتلاف باشد، روز جمعه تغییر موضع داد و از اشتراك منافع سخن گفت. رئیس پنتاگون گفت: «وجود چنین اشتراك منافعی در سوریه، محتمل و البته مبهم است.» كارتر البته موضع همیشگی امریكا را هم تكرار كرد و گفت كه باید در سوریه «بدون بشار اسد» به سمت راهكار سیاسی رفت.
محمد بابایی
