الوقت- مسابقه تسلیحاتی در منطقه غرب آسیا هم با اشتیاق دولت‌های منطقه به خریدهای جنگ افزار و هم در پی سیاست‌های هدفمند قدرت‌های بین المللی در حال تشدید شدن است. در این میان علاوه بر رقبای سنتی، می‌توان از شکلگیری رقابت‌های تسلیحاتی جدیدی نیز نام برد که در تشدید وضعیت نقش مهمی ایفا کرده اند. بی تردید در این عرصه ترکیه کانون توجهات را به خود اختصاص داده است که دلیل آن نیز افزایش رویارویی های آنکارا و کشورهایی همچون عربستان، امارات، مصر، رژیم صهیونیستی به عنوان محور ضداخوانی در پرونده‌های مختلف منطقه‌ای می‌باشد.
تشدید مناقشات ژئوپلتیکی آنکارا و کشورهای همسایه‌اش بویژه دولت‌های عضو و یا متحد بلوک سیاسی و نظامی غرب عملاً تأثیر انکار ناپذیری بر مناسبات ترکیه و آمریکا داشته است به صورتی که حتی در شرایط تمایل ترکیه به تداوم حضور ترامپ در کاخ سفید برای 4 سال آینده، اما در همین دوران نیز روابط دو کشور روند همکاری پایداری نداشته و به صورت سینوسی با فراز و نشیب‌های بسیار همراه بوده است.
اخیراً واشنگتن تصمیم گرفت که یک رزمایش مشترک نظامی را با یونان برگزار کند که کاملاً سیگنالی برای اعلام موضع صریح در مورد تشدید مناقشه آنکارا و آتن، شامل موضوعات مختلفی از مسأله قبرس تا اکتشافات گازی در دریای مدیترانه و مسأله پناهندگان، بود.
حتی حضور و نقش آفرینی چنین بازیگرانی را در موضوعات اختلافی دو طرفه نیز ردگیری کرد. یکی از مهمترین اختلافات حال حاضر آمریکا و ترکیه در مورد خرید سیستم پدافندی روسی اس 400 از سوی ترکیه و در مقابل اقدام واشنگتن در عدم تحویل جنگنده های اف 35 به آنکارا می باشد.
در حالی که آمریکا برنامه تحویل اف 35 را به ترکیه به حال تعلیق درآورده است رژیم صهیونیستی که تنها دارنده این جنگنده در منطقه محسوب می شود بر اساس اعلام رسانه های عبری روز گذشته امروز ۴ جنگنده نسل پنجم را تحویل گرفت. رژیم صهیونیستی قراردادهایی را با شرکت پیمانکار دفاعی آمریکا ، لاکهید مارتین ، برای خرید حداقل 50 فروند هواپیمای F-35 با استفاده از بودجه کمک های آمریکا امضا کرده است. تاکنون 16 هواپیما تحویل داده شده و هواپیماهای باقیمانده نیز قرار است تا سال 2024 تولید شوند.
به طور حتم کنار رفتن ترکیه از برنامه اف 35 هم در تحویل سریعتر جنگنده های سفارش داده شده رژیم صهیونیستی تأثیرگذار است و هم موضع نظامی این رژیم را در برابر ترکیه تقویت خواهد کرد. در این رابطه مرداد ماه سال گذشته شبکه ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی از تلاشهای مخفیانه تل‌آویو برای کنار گذاشته شدن ترکیه از برنامه تولید جنگنده‌های اف-۳۵ خبر داد.
ترکیه در ابتدا با سفارش 30 فروند هواپیمای F-35 ، از قصد خرید 116 فروند این نوع جنگنده خبر داد و حتی 4 فروند از آن برای تحویل به این کشور آماده شد. با این حال ، اگرچه ترکیه تمام تعهدات مالی لازم را برای این برنامه به انجام رسانده است ، اما چهار فروند جنگنده F-35 به بهانه ناسازگاری با سیستم اس 400 روسیه تحویل داده نشد و آموزش خلبانان ترکیه ای نیز متوقف گردید.
با وجود اینکه ترکیه خواستار تشکیل یک کارگروه مشترک برای بررسی ابعاد فنی ادعای آمریکا در ناسازگاری اف 35 با سیستم پدافندی اس 400 شده است اما واشنگتن این درخواست را بی پاسخ گذاشته و تنها اعلام کرده است که حاضر است در قبال کنار گذاشتن سیستم اس 400 ، سیستم قدیمی پاتریوت را به ترکیه بفروشد.
در این شرایط ترامپ علت اصلی سوق یافتن ترکیه به سمت خرید از سیستم دفاع روسی و بحران کنونی را عدم فروش پاتریوت به ترکیه در دوران اوباما ذکر کرده است؛ حال آنکه در دوران اوباما نیز یکی دلایل اصلی مخالفت واشنگتن با فروش پاتریوت به ترکیه نقش لابی رژیم صهیونیستی و نگرانی صهیونیست ها از برهم خوردن موازنه قدرت با دولت اسلام گرای جدید ترکیه بود که پس از دهه ها سیاست غرب گرای دولت های نظامی پیشین گرایش به سمت ورود به مهمترین موضوع جهان اسلام یعنی مسأله فلسطین را داشت.
اختلافات ژئوپلتیکی تل آویو- آنکارا در مدیترانه
حفظ انحصار در اختیار داشتن جنگنده پیشرفته نسل پنجمی اف 35 و همچنین تبعیض قابل لمس میان دو متحد برای فروش سیستم دفاع موشکی، به صورتی که در ماه های گذشته آمریکا سیستم پیشرفته دفاعی تاد (THAAD) را در اخیار تل آویو قرار داده اما به آنکارا پیشنهاد فروش پاتریوت را می دهد، در شرایطی اتفاق می افتد که میان ترکیه و رژیم صهیونیستی اختلافات ژئوپلتیکی مهمی در دریای مدیترانه روی داده است و حتی احتمال رویارویی های نظامی در آینده این منطقه دور از انتظار نیست. به عنوان مثال ، ترکیه در حال ساخت خط لوله TurkStream به اروپای شرقی است و در تلاش است تا قرارداد رژیم صهیونیستی با یونان و قبرس را برای یک خط لوله مشابه به شکست بکشاند.
آنکارا کشتی های حفاری و مته های دریایی را برای اکتشاف به منطقه دریایی مورد ادعای آتن فرستاده و با دولت وفاق ملی در لیبی توافق نامه ای را امضا کرده است تا ادعای امتیاز اکتشافات در منطقه عظیم آبی بین قبرس و یونان را بدهد. موضوعی که صهیونیست ها آن را در تعارض با منافع گازی خود در منطقه می دانند.
