الوقت - ایران طی نزدیک به چهار دهه میزبان پناه جویان افغان بوده است و به این میهمان نوازی خود افتخار می‌کند اما از کشورهای اروپایی و غربی هم می خواهد که به مسئولیت خود در این رابطه عمل کنند.
با این حال برخی رسانه‌های وابسته به غرب در مقاطعی با بزرگنمایی از برخی حوادث تلاش دارند تا رابطه برادری وو هم زیستی مسالمت آمیز مهاجران افغان در ایران را خدشته دار کنند.
از جمله اخیر تصاویری از یک حادثه مرزی و پس از آن برخورد پلیس ایران با گروهی که به قاچاق انسان در شهر مرکزی یزد مشغول بودند، با تبلیغات منفی و جهت دار علیه عملکرد ایران در میزبانی از مهاجران افغان روبرو بوده است. در این میان اشاره‌ای به سوابق حضور مهاجران افغانستانی و وضعیت این گروه از شهروندان در ایران خالی از لطف نیست.
این در حالی است که در بیش از سه دهه گذشته جمهوری اسلامی ایران بر اساس رویکردهای بشر دوستانه و قرابت های مختلف جغرافیایی،تاریخی،دینی و زبانی پذیرای بیش از دو میلیون پناهجو از افغانستان بوده است.
از زمان اشغال افغانستان از سوی ارتش سرخ شوروی در اواخر سال 1979 ،جمهوری اسلامی ایران میزبان میلیونها مهاجر افغان بوده است .
با وجود آنکه ایران دردهه هشتاد میلادی با چالش های بسیاری ناشی از جنگ تحمیلی از سوی عراق مواجه بود اما مانعی برای ورود مهاجرین افغانستان به ایران ایجاد نکرد.ایران در بیش از سه دهه گذشته با رعایت همه موازین مربوط به کشورهای میزبان مهاجرین،پذیرای میلیون ها مهاجر از افغانستان بوده است.
بر اساس برخی برآورد ها،حدود 4 درصد از جمعیت ایران را مهاجرین افغان تشکیل می دهند و 11 درصد جمعیت افغانستان در ایران حضور دارند که معادل 3 میلیون مهاجر قانونی و غیر قانونی است که در ایران از همه امکانات بهداشتی ، آموزشی و اشتغال برخوردارند .
بر اساس گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد حدود یک میلیون مهاجر نام نویسی شده افغان (قانونی) در ایران زندگی می کنند. حدود دو میلیون آواره افغان نیز به صورت غیرقانونی و بدون مدارک هویتی در ایران زندگی می کنند.
حضور پررنگ مهاجران افغانستان در بازار کار ایران
ایران حتی در موضوع مهاجرین افغان فراتر از پروتکل های موجود در جامعه جهانی عمل کرده است. به گونه ای که مهاجرین افغان در ایران نه تنها در کمپ ها بلکه درمناطق مختلف در کنار مردم ایران زندگی می کنند.
مهاجرین افغانستان بدون اعمال محدودیت در مشاغل مختلف فعالیت دارند و مهارت و تخصص های متفاوتی نیز فرا گرفته اند .
در بخش فنی و حرفه ای نیز بالغ بر 16 هزار افغان آموزشهای فنی و حرفه ای را در ایران فراگرفته اند که برخی از انان پس از بازگشت به افغانستان برای جامعه خود بسیار مفید بوده اند.
دولت ایران برای همه مهاجران قانونی افغان مجوز کار صادر می کند و بخش بین الملل وزارت کشور ایران در امور مهاجرت وظیفه مشخص کردن مهاجران واجد شرایط است و به آنها مجوز فعالیت و کار بدهد.
کار و اشتغال، خدمت بزرگی بود که جامعه ایرانی برای اتباع کشور افغانستان مهیا کرد. در شرایطی که میانگین بیکاری در جمعیت فعال کشور بیش از ۱۲ درصد قلمداد می شود، کمتر شخصی از اتباع افغانستان در ایران وجود دارد که دارای شغل نباشد. هر چند مشاغلی که نوعا به این افراد واگذار می شود، مربوط به بخش خصوصی و بیشتر «کارهای فیزیکی» است که نیاز به تخصص ویژه ای ندارد ولی باید پذیرفت اصل اعطای شغل و آسان گیری جامعه ایران در استخدام اتباع بیگانه، همیشه مورد تایید کارگران خارجی هم بوده است.
واقعیت این است که برخی کارفرماهای ایرانی، ترجیح می دهند به جای استخدام هموطنان در برخی مشاغل خاص مانند باغبانی و کارهای فیزیکی، از خدمت کارگران خارجی از جمله افغان ها بهره مند شوند.
قدردانی سازمان ملل متحد از میزبانی ایران از پناهجویان افغانستان
آذرماه سال گذشته، کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در بیانیه ای میزبانی ایران و پاکستان را از پناهجویان افغانستان ستود و اعلام کرد این دو کشور به آنها خدماتی از جمله آموزشی و مراقبت‌های بهداشتی همانند آنچه در اختیار مردم خودشان است، ارایه می دهند.
در این بیانیه آمده است: از زمان حمله شوروی به افغانستان در دسامبر (آذر - دی) سال ۱۹۷۹، تکرار خشونت باعث آوارگی نسل های زیادی از افغان ها شده است امروز، علاوه بر حدود ۲ میلیون نفر آواره در داخل افغانستان، حدود ۲.۷ میلیون پناهنده ثبت شده افغان در سطح جهان وجود دارند که بیشترآن ها سخاوتمندانه توسط جمهوری های اسلامی ایران و پاکستان میزبانی می شوند و با وجود گذشت چندین دهه آوارگی، جمهوری های اسلامی ایران و پاکستان به ترتیب از حدود۹۵۰ هزار و ۱.۳ میلیون پناهنده ثبت شده حمایت می کنند و به آنها خدماتی از جمله خدمات آموزشی و مراقبت های بهداشتی همانند آنچه در اختیار مردم خودشان است، ارایه می دهند.
در این بیانیه با اشاره به حمایت های ایران و پاکستان از پناهندگان افغان، تاکید شد: در کنار افغانستان، دولت ها و مردم پاکستان و ایران در تلاشند برای حمایت از پناهندگان افغان ویافتن راه حل های پایدار برای آنها تلاش می کنند. این موارد شامل دسترسی به کار و تحصیل برای افغان ها در هر دو کشور، حمایت از آنها برای کمک به کشورهایی که به نوبه خود آنها را میزبانی می کنند و همچنین آماده کردن آنها برای بازگشت داوطلبانه و پایدار به میهن خود می باشند.
در ادامه این بیانیه تاکید شد: ساز و کار حمایتی که این هفته راه اندازی شده است، تلاش های کشورهای منطقه برای دستیابی به راه حل های پایدار را تقویت می کند. این ساز و کار هماهنگی و کمک را افزایش داده و به اطمینان از اینکه سرمایه گذاری های بشردوستانه و توسعه محور بسیار در راستای منافع پناهندگان و جوامع میزبان محلی باشند، می پردازد. این ساز و کار همچنین طیف گسترده تری از شرکا را به تعهد بر مشارکت در راه حل های راهبردی برای پناهندگان افغان، از جمله اهدا کنندگان جدید، عاملین توسعه محور، سازمان های جامعه محور و بخش تجارت ترغیب می کند.
بیانیه مذکور نوشته است: چهل سال بعد از آغاز بحران آوارگی افغان‌ها، رهبران جمهوری های اسلامی افغانستان، ایران و پاکستان به همراه کمیساریا و نمایندگانی از خود پناهندگان در ژنو گرد هم آمده اند تا ساز و کارحمایتی جدیدی برای راه حل های راهبردی برای پناهندگان افغان (SSAR) را در حاشیه مجمع جهانی پناهندگان راه اندازی کنند.
فرزندان نسل اول و دوم مهاجران افغان در مدارس و دانشگاه‌های ایران
فرزندان مهاجرین افغانستان همچون دانش آموزان ایرانی در مدارس با امکانات برابر و تسهیلات مناسب تا مقطع تحصیلات عالیه امکان تحصیل برای آنها فراهم شده است.
براساس آمارهای رسمی بالغ بر450 هزار دانش آموز مهاجرافغان که مدرک قانونی اقامت دارند در مدارس ایرانی تحصیل می کنند.
در پی دستور رهبرمعظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خامنه ای مبنی براینکه همه کودکان افغان چه آنهایی که دارای شرایط قانونی حضور در ایران هستند وچه آنهایی که مدرک قانونی حضور در ایران را ندارند باید در مدارس دولتی ثبت نام شوند این عده از کودکان نیز ثبت نام و مشغول تحصیل شدند.
حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب ماه مه 2015 در خصوص ضرورت تحصیل کودکان افغان حتی مهاجرین غیرقانونی فرمودند: "هیچ کودک افغانستانی حتی مهاجرینی که به صورت غیرقانونی و بی مدرک در ایران حضور دارند، نباید از تحصیل بازبمانند و همه آن ها باید در مدارس ایرانی ثبت نام شوند."
«ساوالا شیمم» مدیر امور برنامه‌ریزی کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در همین خصوص می گوید: "این نگاه انسان‌دوستانه جمهوری اسلامی ایران ارزش بالایی در میان مردم جهان دارد."
همچنین آمارها نشان می دهند نزدیک به 17 هزار دانشجو و نیز 25 هزار فارغ التحصیل از دانشگاه های ایران از جمعیت پناهندگان افغان به عنوان فرهیختگان علمی و فرهنگی آماده ساختن افغانستانی جدید هستند.
بیمه بهداشتی و خدمات درمانی ایران برای مهاجران افغان
در بخش سلامت هم بالغ بر 117 هزار پناهجوی دارای بیماری خاص از خدمات رایگان بیمه ای در ایران بهره مند هستند .
در این ارتباط، دکتر محمدمهدی گویا، رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران در مراسم گرامی‌داشت از روز جهانی پناهنده در تهران سخن می‌گفت، در مورد ارائه خدمات پزشکی و درمانی به حدود یک میلیون مهاجر ثبتشده افغانستانی در ایران گفت: از میان حدود یک میلیون مهاجر ثبتشده افغانستانی در ایران حدود 35 هزار نفر در مهمان‌شهرها، 120 هزار نفر در حاشیه شهرها و 850 هزار نفر دیگر به صورت عادی در کنار مردم ایران زندگی می‌کنند و وزارت بهداشت به آنها خدمات پایه سلامت را ارائه می‌کند.
وی خاطرنشان کرد که خدمات آنها در مهمان‌شهرها شامل خدمات واکسیناسیون، مراقبت از مادران و کودکان و... است، اما آنها برای مهاجرین ثبتشده در حاشیه شهرها، پایگاه‌های اختصاصی بهداشتی را احداث کرده که از ابتدای دولت یازدهم در ایران، این خدمات گسترش یافته است.
واقعیت هم این است که جمعیت 850 هزاری مهاجرین ثبتشده که همراه با مردم ایران به صورت عادی زندگی می‌کنند نیز همانند بقیه مردم ایران و به صورت یک‌سان و رایگان به خدمات بهداشتی دسترسی دارند و بر اساس آخرین آمار وزارت بهداشت، روزانه 6 هزار ویزیت برای مهاجرین صورت گرفته است.
محمدمهدی گویا همچنین در مورد خدمات بهداشتی و درمانی برای مادران باردار افغانستانی در ایران گفت: 180 هزار خانم در بین مهاجرین ثبتشده در سن باروری قرار دارند که 18 درصد کل مهاجرین مقیم ایران را تشکیل می‌دهند. 94 درصد مادران مهاجر زیر پوشش مراقبت‌های بارداری قرار گرفته‌اند و تمام خدمات ما برای مادران باردار مهاجر، همانند مادران باردار ایرانی است.
دکتر گویا در مورد خدمات به کودکان مهاجر افزود: 50 هزار کودک زیر یک سال مهاجر افغانستانی نیز زیر پوشش ما هستند و تمام خدمات چون واکسیناسیون، همانند کودکان ایرانی برای‌شان ارائه می‌شود. نزدیک به 100 درصد این کودکان تحت پوشش خدمات واکسیناسیون قرار گرفته‌اند. همچنین 10 هزار کودک مهاجر افغانستانی دارای بیماری اسهال و 50 هزار کودک دارای بیماری‌های عفونت حاد تنفسی، تشخیص و درمان شده‌اند.
رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران در بخش پایانی صحبت‌های خود در مورد ارائه خدمات بیمه به مهاجرین افغانستانی سخن گفت: در بخش بیمه، از سال 1394 و با حمایت جدی وزارت داخله و کمیشنری عالی سازمان ملل در امورپناهندگان، ارائه خدمات بیمه به مهاجرین و پناهندگان سازمان‌دهی شده است و خدمات بیمه شامل دو بخش خدمات رایگان و خدمات عمومی می‌باشد. بخش اول این خدمات برای بیماران خاص و صعب‌العلاج است که پوشش خدمات بیمه برای آنها کاملا رایگان بوده است. کمیشنری عالی سازمان ملل در امورپناهندگان در تأمین حق بیمه افراد آسیب‌پذیر مشارکت جدی دارد و حدود 100 هزار نفر تحت پوشش بیمه رایگان قرار گرفته‌اند و بخش دوم، خدمات بیمه پایه برای کل جمعیت مهاجر است و تمام پناهندگان می‌توانند از بستری که ایجاد شده، استفاده کنند.
