الوقت- در حالی که بحران عالمگیر شیوع کروناویروس از جنبه‌های گوناگون بر اقتصاد، سیاست، فرهنگ و تمدن بشری تأثیرات مهم و قابل لمسی بر جای نهاده، شکلگیری این بحران خود به نوعی به سنگ محک اتحادها و ائتلاف‌های دولتها در محیط بین المللی تبدیل شده است.
تأثیرات دوگانه کرونا بر محیط بین المللی
بحران کرونا می تواند مانند هر بحران مشترک بشری دیگری تأثیرات متفاوتی را بر جای بگذارد. از چندین دهه گذشته با رشد ارتباطات بین المللی در نتیجه تحولات سریع و شگرف در حوزه تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاعات و همچنین توسعه تجارت بین المللی تحت عنوان فرایند جهانی شدن، وابستگی روزافزون کشورها به یکدیگر را در پی داشته است. با این حال، این به هم پیوستگی، خطر بزرگی (و غالبا پنهانی) نیز ایجاد می‌کند، زیرا به هم پیوستگی باعث افزایش تأثیرپذیری ناخواسته کشورها از وقوع حوادثی مانند بحرانهای مالی، فاجعه هسته ای، فجایع زیست محیطی مانند گرم شدن کره زمین و همچنین شیوع سریع اپیدمی‌های خطرناک مانند کووید 19 می‌شود.
قطعاً ضربه‌ای که این ویروس به اقتصاد جهانی وارد کرد دولتها را به سمت سیاست‌گذاری‌های واگرایانه سوق داد به صورتی که در حال حاضر کشورها هرکدام درگیر مسائل خود هستند. اما از طرف دیگر افزایش ضربه پذیری مشترک دولتها از بحران‌ها و ضرورت اخذ تدابیر جمعی برای مدیریت سرنوشت به هم گره خورده ملت‌ها در جهان کنونی بر ضرورت همکاری های بین المللی تأکید دارد.
لذا در این شرایط باید گفت مشاهده روند تأثیرات همه گیری روزافزون کوید-19 تاکنون نشاندهنده آن است که این اپیدمی هم ممکن است ملی گرایی و انزواطلبی را تشدید و عقب‌نشینی از جهانی شدن را تسریع کند، و هم قادر است موج جدیدی از همکاری بین‌المللی را بوجود آورد. در این بین نقش مشاهده الگوهای متفاوت رفتارهای فردی، گروهی (قومی، مذهبی، نژادی) و جمعی (کشورها) در مناطق مختلف جهان در رسیدن به نتیجه گیری دوگانه بسیار حائز اهمیت است.
کرونا و اثبات مرگ مغزی اتحاد غرب
هشداردهی نسبت به تبعات منفی فردگرایی افسارگسیخته در فرهنگ سرمایه داری و مصرف‌گرای غربی که به زوال گرایشات معنوی پیونددهنده در این جوامع انجامیده، همواره از سوی بسیاری متفکران غربی مورد تأکید قرار گرفته است. نمونه کلان این بی توجهی به سرنوشت سایرین در شرایط شیوع کرونا را می توان در نوع روابط دولتهای اروپایی و آمریکا مشاهده کرد. دولتهای عضو به ظاهر اتحادیه اروپا عملاً در وهله اول ایتالیا را که به شدت به کمک متحدان خود برای کنترل اپیدمی و معالجه بیماران احتیاج داشت را فراموش کردند. فارین پالسی سایت یکی از سایت های برجسته غربی 16 مارس (25 اسفند) در گزارشی نوشت که اتحادیه اروپا، ایتالیا را با کرونا تنها گذاشته است. همچنین جوزف کنته نخست وزیر ایتالیا با انتقاد از رویکرد دولتهای اروپایی در تاریخ 9 آوریل (18 فرودین) گفت «کشورهای اروپایی باید بر بحران خودخواهی غلبه کنند چرا که همه کشورها تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. اروپا فقط به معنای اقتصاد نیست، اروپا همچنین کرامت انسانی را شامل می شود». به این نمونه می توان موارد دیگری از مصادره اقلام بهداشتی متعلق به سایر کشورها در آمریکا و اروپا و یا تلاش واشنگتن برای تصاحب داروی تولید شده توسط یک شرکت آلمانی و ... یاد کرد.
استحکام اتحاد محور مقاومت در بحران کرونا
اما در شرایطی که کشورهای غربی در تکاپو برای نجات خود از بحران سایر کشورهای متحد را به دست فراموشی سپردند، در نمونه ای کاملاً متفاوت کشورهای عضو اتحاد محور مقاومت بار دیگر وجود همگرایی سیاسی و پیوندهای ناگسستنی دینی- ملی را به نمایش گذاشتند. کشورهای محور مقاومت که طی سالیان گذشته با همکاری و اتحاد توانسته اند الگوی موفقی از همکاری های امنیتی و سیاسی در مبارزه با تروریسم و بی ثباتی در منطقه را به نمایش بگذارند این بار نیز در بحران شیوع کرونا، علی‌رغم وضعیت نامساعد اقتصادی در این کشورها و بویژه تحریم‌های غیرانسانی غرب بر ورود کالاهای پزشکی به ایران، باز هم برای کمک به گذار از بحران در کنار یکدیگر قرار گرفتند.
در همان اوایل اعلام مشاهده کرونا در عراق و احتمال شیوع آن علی شمعخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در 19 اسفند با سفر به عراق و ملاقات با مقامات سیاسی و بهداشتی عراق بر لزوم همکاری مشترک دو کشور در مبارزه با انتشار ویروس کرونا و اعلام آمادگی ایران برای انتقال تجربیات به عراق تاکید کرد.
در موردی دیگر نیز روز شنبه سفارت ایران در لبنان اعلام کرد: در چارچوب بیان عمق روابط برادرانه میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری لبنان امروز هواپیمایی ایرانی حامل دستگاه تنفس مصنوعی (Ventilators) و مقداری کیت تشخیص (PCR) به علاوه وسایل حفاظت پزشکی به لبنان می‌رسد؛ این‌ها کمک‌های اهدایی ملت ایران به ملت برادر لبنان برای کمک به مقابله با بیماری مسری کروناست. در مقابل حمد حسن وزیر بهداشت لبنان درپی ورود محموله هوایی حاوی کمک های پزشکی ایران به بیروت در شرایط مبارزه با ویروس کرونا از مواضع جمهوری اسلامی ایران در حمایت از کشورش تشکر و قدردانی کرد.
از طرف دیگر یکی آمادگی برای کمک به ملت سوریه یکی از محورهای اصلی سفر ظریف به دمشق در اوایل اردیبهشت بود. زیرساختهای بخش بهداشتی سوریه در نتیجه سالهای زیاد جنگ آسیب فراوانی دیده است با این حال احتمال شیوع کرونا در این کشور نیز جدی است. در این میان روزهای گذشته تصاویری از کمک نیرو‌های مقاومت به ضد عفونی کردن خیابان‌های حومه حلب پخش شد. در واقع بخش زیادی از کمک‌های مشترک کشورهای محور مقاومت رسانه ای نمی شود و به شکل اقدامات گروه های جهادی است. اما بعضا این امدادرسانی ها توسط رسانه ها کشف و اعلام می شود همانند توزیع ۲ هزار بسته بهداشتی در مناطق کمتر برخوردار قم و ضدعفونی برخی معابر پرتردد توسط جنبش مقاومت اسلامی حزب‌الله نجباء و اقدامات مشابه حزب الله لبنان در ایران.
حال با این اوصاف دولتهای غربی که از اتحاد روزافزون محور مقاومت هراسناک بوده و سالهاست به صورت‌های گوناگون در پی تضعیف روابط کشورهای عضو محور مقاومت هستند با خط دهی سرویس های جاسوسی و به صحنه آمدن رسانه‌هایی چون بنگاه خبرپراکنی سلطنتی انگلیس (بی بی سی) در تلاش هستند تا وضعیت همبستگی محور مقاومت در بحران کرونا را با شگردهای رسانه‌هایی به صورتی وارونه جلوه داده و از شیوع جهانی کرونا که هیچ حد و مرزی برای گسترش نمی شناسد، عاملی برای اختلاف افکنی میان ملت‌های ملت‌ها و دولتهای ایران، عراق، لبنان و سوریه استفاده کنند.
