الوقت- روز گذشته شبکه خبری المیادین گزارش داد که نیروهای آمریکایی در الحسکه و کوبانی برای حل اختلاف های میان کردها و آشتی کردی- کردی تلاش می کنند تا جبهه مخالفان دولت سوریه در شمال و شرق این کشور را تقویت کنند. با توجه به پیچیدگی بافت سیاسی وهویتی کردهای سوریه، دخالت قدرتهای فرامنطقه ای براساس منافع زودگذر بوده و نمیتواند خواسته های اصلی گروههای مختلف کردی سوریه را تامین کند.
پیشینه ائتلافهای کردهای سوریه
کردهای سوریه حدود 10 درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. ریشه های تاریخی چالش کردها در سوریه به دوران استعمار باز می‌گردکه درنهایت طی قراردای بین ترکیه و فرانسه در سال 1929 منطقه ای در مرز کشورهای ترکیه، سوریه و عراق به کردها اختصاص یافت. بعدها این منطقه به سه استان حسکه (جزیر)، رقه و حلب تقسیم شد.
با پیدا شدن و اکتشاف نفت در مناطق کرد نشین سوریه، مسائل هویتی کردها با مساله نفت نیز گره خورد وبا دخالت کشورهای فرامنطقه ای ،تشتت و تعدد احزاب کردی در سوریه با اهداف و منافع گوناگون و بعضا متضاد تا کنون نیز ادامه یافته است. تا کنون حداقل 37 حزب کرد در سوریه مشغول به فعالیت است.
با شروع جنگ داخلی سوریه برخی از احزاب کرد معتقد به ایجاد یک جبهه واحد علیه دمشق شدند. تیرماه سال 94 احزاب کرد توافق نمودند ، تحت عنوان جدید «شورای عالی کُردهای سوریه» خود را منسجم کنند. شورای عالی کردهای سوریه از دو جریان مهم و اصلی کردهای سوریه متشکل از «شورای ملی کُردهای سوریه» به رهبری فیصل یوسف و «شورای ملی غرب کردستان» تشکیل شد.
شورای ملی غرب کردستان از احزابی تشکیل شده بود که خود زیر مجموعه دو حزب مهم اتحاد دمکراتیک (PYD) و جنبش جامعه‌ی دمکراتیک (TEV-DEM) بودند. این دو حزب به حزب کارگران کردستان (PKK) نزدیکند اگر چه پ.ک.ک دخالت در امور کردهای سوریه را تکذیب میکند. از جمله رهبران این دو حزب صالح مسلم ،آسیه عبدالله ، ،انور مسلم، فرهاد طلو و طلال محمد بودند. در زمان تشکیل شورای عالی کُرد، افرادی نظیر «آلدار خلیل»، «عابد خلیل»، «عیسی حسو»، و «هدیه علی» رهبر این جریان اخیر بودند.
با توجه به ابهام در مورد آینده قدرت اسد یا مخالفین سوری، رهبران اتحاد دموکراتیک معتقد بودند باید خط سومی که نه به اسد نزدیک باشد ونه به مخالفین سوری تشکیل شود. این مساله باعث شکل گیری جریانی شد که احزاب طرفدار PYD وPKK از آن به عنوان انقلاب غرب کردستان یا « روژاوا »یاد میکنند. این جریان طرفدار نظام سیاسی-اجتماعی خودمدیریتی دموکراتیک غرب کردستان بود. چند سال بعد در مارس 2016 کردهای سوریه به رهبری حزب اتحاد دموکراتیک «فدراسیون شمال و شرق سوریه »را اعلام کردند که در آن سه کانتون مهم کردها با هم متحد شده و از سوی دیگر به دنبال یک گذار سیاسی با مشارکت تمام احزاب سوریه شدند.
اما فدراسیون شمال سوریه مورد اقبال عمومی قرار نگرفت . واکنش ها و انتقادات تندی به آن شد و بسیاری از دولتهای غربی که باطنا موافق آن بودند، به دلیل واکنش منفی گروههای داخل سوریه و برخی کشورهای منطقه اعلام کردند که از فدراسیون شمال سوریه حمایت نمی‌کنند. تجربه ثابت نموده ائتلافهای احزاب کُرد سوریه بسیار کوتاه و موقت است. همان گونه که سیستم خود مدیریتی دموکراتیک غرب سوریه پس از مدتی ازهم فروپاشید. یا شورای عالی کردهای سوریه پس از مدتی جذابیت خود را از دست داد. حتی سرنوشت توافقات قبلی نظیر«دهوک» بین بارزانی و طرفداران اوجالان در سال 1393 در هاله ای از ابهام قرار گرفته است.
پس از اعلام خروج آمریکا از شمال سوریه و حمله ترکیه به این مناطق، بحرانی جدی تر از قبل دامنگیر احزاب کُرد سوری شد، بنابراین اواخرمهرماه کُردهای سوریه در یک شیفت سیاسی به سمت اسد توافقی انجام دادند که به موجب آن ارتش سوریه کنترل برخی مناطق تحت سیطره کردها نظیر شهر تمر را برعهده گرفت.
اتحاد مجدد کردها، زمینه‌ها و موانع
خیانت ترامپ به کردها و حمله ترکیه به شمال سوریه باعث انتقادات شدیدی به سیاست آشفته و ازهم گسیخته کاخ سفید در سوریه شد. از سوی دیگر کُردهای سوریه که به سمت دمشق متمایل شده بودند، همچنان به دنبال راه مجزایی برای وحدت و انسجام درونی باحمایت برخی قدرتهای فرامنطقه ای بودند. «مظلوم کوبانی» فرمانده نیروهای دموکراتیک موسوم به قسد از اواخر پاییز گذشته تلاشهای جدیدی را برای باز کردن جبهه جدیدی در شرق سوریه انجام داد. مظلوم کوبانی با تشخیص ذائقه معامله گر ترامپ، به دنبال تامین منابع مالی جبهه جدید در سوریه از سوی عربستان و امارات بود تا بتواند با وعده فعالیت علیه حضور محور مقاومت در سوریه، منابع مالی اعراب و حمایت سیاسی آمریکا را جلب کند. در این راستا او با عشایر عرب دیرالزور و مقامات امارات و عربستان دیدارهایی داشت که پس از آن سعودی ها با تامین مالی وآموزش گروهای شبه‌نظامیان عربی موسوم «الصنادید» و همچنین نیروهای «النخبه» وابسته به «تیار الغد» به ریاست «احمد عاصی الجربا» رئیس سابق ائتلاف معارض در سوریه موافقت کردند. شاید این اولین پله از استراتژی جدید قسد برای بازسازی انسجام احزاب پس از حمله ترکیه به شمال سوریه بود.
مظلوم کوبانی قبلا در مورد همکاری با دولت دمشق گفته بود: «ما اعتمادی به قول و قرار آنها نداریم. صادقانه بگویم، دریافتن اینکه اصلا به چه کسی می‌توان اعتماد کرد دشوار است.» آمریکا پس ازاطمینان از تامین مالی کردها و عشایر سوریه توسط ائتلاف عربی، تلاش میکند بدون هزینه، نقش حامی و ستون انسجام بخش کردها و عشایر شمال و شرق سوریه را برعهده بگیرد. اخیرا نیز «روباک» یگان نظامی وابسته به آمریکا تمرکز خود را بر روی توافق کردی- کردی برای تغییر معادلات سیاسی و نظامی در شمال و شرق سوریه قرار داده است. عربستان نیز پیش از حمله ترکیه به شرق فرات، ثامر السبهان، وزیر مشاور خود را به استان دیرالزور سوریه فرستاده بود. او در این سفر با جوئل ریبُرن، معاون وزیر خارجه آمریکا، ویلیام روباک، مشاور اصلی نیروهای ائتلاف آمریکا سران برخی عشایر این منطقه دیدار کرده بود.
اما چند مساله مهم دورنمای سیاست جدید واشنگتن را با تردیدهای جدی مواجه میکند :1-بین دو قطب مهم نیروهای کُردی در سوریه یعنی حامیان اوجالان و حامیان بارزانی اختلاف نظرهای عمیقی وجود دارد که با ائتلافهای مدیریت شده توسط دولتهای غربی حل نمی‌شود؛ قبلا نیز طرح روژاوا به این دلیل ناکام ماندکه حزب اتحاد دمکراتیک تمایلی به قطع روابط خود با «پ‌ک‌ک»نشان نداد. 2-پس از عملیات چشمه صلح، کردها در غرب فرات و مناطقی نظیر منبج٬ جرابلس و الباب ٬ توان مانورگذشته را ندارند. در شرق فرات و ادلب نیز با پیشروی های ارتش سوریه، معادلات ژئوپلتیکی در حال تغییر است. بنابراین در شرایط فعلی نمیتوان به آمریکایی تکیه کرد که حاضر به پرداخت هیچ گونه هزینه ای در سوریه نیست از سوی دیگر عربستان وامارات در شمال و شرق سوریه نفوذ بسیار کمی دارند. 3-بین شورای ملی کرد سوریه با حزب اتحاد دموکراتیک سوریه نیز همچنان اختلافات سابق وجود دارد؛ عبدالله عثمان سخنگوی شورای ملی کردهای سوریه معتقد است «کردهای سوریه همانند دوران رژیم اسد، اکنون نیز تحت فشار و ظلم و بی عدالتی هستند.» 4-عشایر عربی که در مناطق کردنشین یا همجوار آن هستند نیز از رفتار PYD به عنوان هسته اصلی اتحاد کردها ناراضی هستند. قبلاروسای۱۵۰ قبیله و عشیره مناطق تحت کنترل «اتحاد دموکراتیک سوریه» در نشستی از نوع رفتار کردها بویژه در کشتن غیرنظامیان، بازداشت‌های بی‌هدف و در حاشیه قرار دادن نقش عشایر به شدت انتقاد کردند. 5- و در آخر باید گفت سیاست دوگانه آمریکا باعث واکنش ترکیه و تنش بیشتر در شمال سوریه می‌شود. طی یکسال گذشته سیاست یک بام و دو هوای واشنگتن باعث شدیدترین درگیری ها بین کردهای و ترکیه شده است.
الوقت- روز گذشته شبکه خبری المیادین گزارش داد که نیروهای آمریکایی در الحسکه و کوبانی برای حل اختلاف های میان کردها و آشتی کردی- کردی تلاش می کنند تا جبهه مخالفان دولت سوریه در شمال و شرق این کشور را تقویت کنند. با توجه به پیچیدگی بافت سیاسی وهویتی کردهای سوریه، دخالت قدرتهای فرامنطقه ای براساس منافع زودگذر بوده و نمیتواند خواسته های اصلی گروههای مختلف کردی سوریه را تامین کند.
پیشینه ائتلافهای کردهای سوریه
کردهای سوریه حدود 10 درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. ریشه های تاریخی چالش کردها در سوریه به دوران استعمار باز می‌گردکه درنهایت طی قراردای بین ترکیه و فرانسه در سال 1929 منطقه ای در مرز کشورهای ترکیه، سوریه و عراق به کردها اختصاص یافت. بعدها این منطقه به سه استان حسکه (جزیر)، رقه و حلب تقسیم شد.
با پیدا شدن و اکتشاف نفت در مناطق کرد نشین سوریه، مسائل هویتی کردها با مساله نفت نیز گره خورد وبا دخالت کشورهای فرامنطقه ای ،تشتت و تعدد احزاب کردی در سوریه با اهداف و منافع گوناگون و بعضا متضاد تا کنون نیز ادامه یافته است. تا کنون حداقل 37 حزب کرد در سوریه مشغول به فعالیت است.
با شروع جنگ داخلی سوریه برخی از احزاب کرد معتقد به ایجاد یک جبهه واحد علیه دمشق شدند. تیرماه سال 94 احزاب کرد توافق نمودند ، تحت عنوان جدید «شورای عالی کُردهای سوریه» خود را منسجم کنند. شورای عالی کردهای سوریه از دوجریان مهم و اصلی کردهای سوریه متشکل از «شورای ملی کُردهای سوریه» به رهبری فیصل یوسف و «شورای ملی غرب کردستان» تشکیل شد.
شورای ملی غرب کردستان از احزابی تشکیل شده بود که خود زیر مجموعه دو حزب مهم اتحاد دمکراتیک (PYD) و جنبش جامعه‌ی دمکراتیک (TEV-DEM) بودند. این دو حزب به حزب کارگران کردستان (PKK) نزدیکند اگر چه پ.ک.ک دخالت در امور کردهای سوریه را تکذیب میکند. از جمله رهبران این دو حزب صالح مسلم ،آسیه عبدالله ، ،انور مسلم، فرهاد طلو و طلال محمد بودند. در زمان تشکیل شورای عالی کُرد، افرادی نظیر «آلدار خلیل»، «عابد خلیل»، «عیسی حسو»، و «هدیه علی» رهبر این جریان اخیر بودند.
با توجه به ابهام در مورد آینده قدرت اسد یا مخالفین سوری، رهبران اتحاد دموکراتیک معتقد بودند باید خط سومی که نه به اسد نزدیک باشد ونه به مخالفین سوری تشکیل شود. این مساله باعث شکل گیری جریانی شد که احزاب طرفدار PYD وPKK از آن به عنوان انقلاب غرب کردستان یا « روژاوا »یاد میکنند. این جریان طرفدار نظام سیاسی-اجتماعی خودمدیریتی دموکراتیک غرب کردستان بود. چند سال بعد در مارس 2016 کردهای سوریه به رهبری حزب اتحاد دموکراتیک «فدراسیون شمال و شرق سوریه »را اعلام کردند که در آن سه کانتون مهم کردها با هم متحد شده و از سوی دیگر به دنبال یک گذار سیاسی با مشارکت تمام احزاب سوریه شدند.
اما فدراسیون شمال سوریه مورد اقبال عمومی قرار نگرفت . واکنش ها و انتقادات تندی به آن شد و بسیاری از دولتهای غربی که باطنا موافق آن بودند، به دلیل واکنش منفی گروههای داخل سوریه و برخی کشورهای منطقه اعلام کردند که از فدراسیون شمال سوریه حمایت نمی‌کنند. تجربه ثابت نموده ائتلافهای احزاب کُرد سوریه بسیار کوتاه و موقت است. همان گونه که سیستم خود مدیریتی دموکراتیک غرب سوریه پس از مدتی ازهم فروپاشید. یا شورای عالی کردهای سوریه پس از مدتی جذابیت خود را از دست داد. حتی سرنوشت توافقات قبلی نظیر«دهوک» بین بارزانی و طرفداران اوجالان در سال 1393 در هاله ای از ابهام قرار گرفته است.
پس از اعلام خروج آمریکا از شمال سوریه و حمله ترکیه به این مناطق، بحرانی جدی تر از قبل دامنگیر احزاب کُرد سوری شد، بنابراین اواخرمهرماه کُردهای سوریه در یک شیفت سیاسی به سمت اسد توافقی انجام دادند که به موجب آن ارتش سوریه کنترل برخی مناطق تحت سیطره کردها نظیر شهر تمر را برعهده گرفت.
اتحاد مجدد کردها، زمینه‌ها و موانع
خیانت ترامپ به کردها و حمله ترکیه به شمال سوریه باعث انتقادات شدیدی به سیاست آشفته و ازهم گسیخته کاخ سفید در سوریه شد. از سوی دیگر کُردهای سوریه که به سمت دمشق متمایل شده بودند، همچنان به دنبال راه مجزایی برای وحدت و انسجام درونی باحمایت برخی قدرتهای فرامنطقه ای بودند. «مظلوم کوبانی» فرمانده نیروهای دموکراتیک موسوم به قسد از اواخر پاییز گذشته تلاشهای جدیدی را برای باز کردن جبهه جدیدی در شرق سوریه انجام داد. مظلوم کوبانی با تشخیص ذائقه معامله گر ترامپ، به دنبال تامین منابع مالی جبهه جدید در سوریه از سوی عربستان و امارات بود تا بتواند با وعده فعالیت علیه حضور محور مقاومت در سوریه، منابع مالی اعراب و حمایت سیاسی آمریکا را جلب کند. در این راستا او با عشایر عرب دیرالزور و مقامات امارات و عربستان دیدارهایی داشت که پس از آن سعودی ها با تامین مالی وآموزش گروهای شبه‌نظامیان عربی موسوم «الصنادید» و همچنین نیروهای «النخبه» وابسته به «تیار الغد» به ریاست «احمد عاصی الجربا» رئیس سابق ائتلاف معارض در سوریه موافقت کردند. شاید این اولین پله از استراتژی جدید قسد برای بازسازی انسجام احزاب پس از حمله ترکیه به شمال سوریه بود.
مظلوم کوبانی قبلا در مورد همکاری با دولت دمشق گفته بود: «ما اعتمادی به قول و قرار آنها نداریم. صادقانه بگویم، دریافتن اینکه اصلا به چه کسی می‌توان اعتماد کرد دشوار است.» آمریکا پس ازاطمینان از تامین مالی کردها و عشایر سوریه توسط ائتلاف عربی، تلاش میکند بدون هزینه، نقش حامی و ستون انسجام بخش کردها و عشایر شمال و شرق سوریه را برعهده بگیرد. اخیرا نیز «روباک» یگان نظامی وابسته به آمریکا تمرکز خود را بر روی توافق کردی- کردی برای تغییر معادلات سیاسی و نظامی در شمال و شرق سوریه قرار داده است. عربستان نیز پیش از حمله ترکیه به شرق فرات، ثامر السبهان، وزیر مشاور خود را به استان دیرالزور سوریه فرستاده بود. او در این سفر با جوئل ریبُرن، معاون وزیر خارجه آمریکا، ویلیام روباک، مشاور اصلی نیروهای ائتلاف آمریکا سران برخی عشایر این منطقه دیدار کرده بود.
اما چند مساله مهم دورنمای سیاست جدید واشنگتن را با تردیدهای جدی مواجه میکند :1-بین دو قطب مهم نیروهای کُردی در سوریه یعنی حامیان اوجالان و حامیان بارزانی اختلاف نظرهای عمیقی وجود دارد که با ائتلافهای مدیریت شده توسط دولتهای غربی حل نمی‌شود؛ قبلا نیز طرح روژاوا به این دلیل ناکام ماندکه حزب اتحاد دمکراتیک تمایلی به قطع روابط خود با «پ‌ک‌ک»نشان نداد. 2-پس از عملیات چشمه صلح، کردها در غرب فرات و مناطقی نظیر منبج٬ جرابلس و الباب ٬ توان مانورگذشته را ندارند. در شرق فرات و ادلب نیز با پیشروی های ارتش سوریه، معادلات ژئوپلتیکی در حال تغییر است. بنابراین در شرایط فعلی نمیتوان به آمریکایی تکیه کرد که حاضر به پرداخت هیچ گونه هزینه ای در سوریه نیست از سوی دیگر عربستان وامارات در شمال و شرق سوریه نفوذ بسیار کمی دارند. 3-بین شورای ملی کرد سوریه با حزب اتحاد دموکراتیک سوریه نیز همچنان اختلافات سابق وجود دارد؛ عبدالله عثمان سخنگوی شورای ملی کردهای سوریه معتقد است «کردهای سوریه همانند دوران رژیم اسد، اکنون نیز تحت فشار و ظلم و بی عدالتی هستند.» 4-عشایر عربی که در مناطق کردنشین یا همجوار آن هستند نیز از رفتار PYD به عنوان هسته اصلی اتحاد کردها ناراضی هستند. قبلاروسای۱۵۰ قبیله و عشیره مناطق تحت کنترل «اتحاد دموکراتیک سوریه» در نشستی از نوع رفتار کردها بویژه در کشتن غیرنظامیان، بازداشت‌های بی‌هدف و در حاشیه قرار دادن نقش عشایر به شدت انتقاد کردند. 5- و در آخر باید گفت سیاست دوگانه آمریکا باعث واکنش ترکیه و تنش بیشتر در شمال سوریه می‌شود. طی یکسال گذشته سیاست یک بام و دو هوای واشنگتن باعث شدیدترین درگیری ها بین کردهای و ترکیه شده است.
