به گزارش الوقت با شیوع اپیدمی کرونا خطر بزرگی جمعیت آوارگان و پناهندگان را در سراسر جهان به شدت تهدید می‌کند. طی سالهای گذشته وجود جنگ، تروریسم، نزاع‌های قومی، بروز قحطی و شرایط نامساعد اقتصادی در مناطق گسترده‌ای از آسیا و آفریقا تا آمریکای لاتین موج بزرگی از پناهندگان و آوارگان را بوجود آورده که از مناطق محل سکونت خود رانده و یا گریخته‌اند اما هنوز موفق به یافتن مکانی امن برای اسکان همیشگی و یا بازگشت به خانه‌هایشان نشده اند. بخش عمده‌ای از این جمعیت آواره و پناهنده در اردوگاه‌های پناهندگان به سر می برند که در بسیاری از موارد بنا به گزارش‌های سازمان های بین المللی از وضعیت مناسب بهداشتی برخوردار نیستند. موضوعی که می تواند در صورت گسترش اپیدمی کرونا در این مکان‌ها به فاجعه‌ای بزرگ منجر شود.
در همین ارتباط مارس جان اگلاند (Jan Egeland) دبیرکل شورای پناهندگان پیشتر در 17 مارس اعلام کرده بود که :”میلیون‌ها نفر در معرض خطر هستند، این خطر پناهندگان بنگلادش، افغانستان و یونان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. جمعیت مناطق خاصی در سوریه، یمن و ونزوئلا نیز در معرض خطر فوری هستند. سیستم‌های بهداشتی در این کشورها به دلیل جنگ و بحران‌های سیاسی عملاً فرو ریخته اند.”
او می‌افزاید که جامعه جهانی باید از طریق کمک‌های هدفمند از بروز فاجعه جلوگیری کند. در بسیاری از اردوگاه های پناهندگان، وضعیت بهداشتی باید فوراً بهبود یابد. برای مبارزه با شیوع همه‌گیر ویروس کرونا به کادر پزشکی بیشتری نیز نیاز است.
آوارگان سوری؛ از رهاشدگی تا ممانعت از بازگشت
از زمان آغاز جنگ سوریه حدود نیمی از جمعیت 22 میلیونی سوریه آواره شده اند. بر اساس آمار کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل شمار پناهجویان سوری در خارج از مرزهای این کشور به بیش از ۵ میلیون نفر رسیده و چیزی حدود ۶ و نیم میلیون نفر نیز در داخل آواره هستند.
برخی از مردم سوریه که شهرها و روستاهای آن ها بر اثر جنگ ویران شده است، به اطراف شهرهای دیگر سوریه پناهنده شدند و زندگی را با مشکلات بسیاری به پیش می برند، اما برخی دیگر به کشورهای همسایه پناه برده و در اردوگاه ها به سر می برند. عمده ترین مرکز تجمع آوارگان سوریه، شمال این کشور است و صدها هزار از پناهندگان سوریه در نوار مرز با ترکیه زندگی می کنند. این پناهندگان افزون بر این که به شدت دچار مشکلات اقتصادی و رنج و مشقت روز افزون هستند، همه روزه با خطر وقوع جنگ میان طرف های درگیر در شمال سوریه رو به رو می باشند. اما بحران چالش برانگیز شیوع بیماری کرونا بر درد و رنج این آوارگان افزوده است و زندگی آن ها را بیشتر از پیش در خطر انداخته است.
در این میان پناهندگانی که در مناطق مرزی میان کشورها به صورت غیر سازماندهی شده به سر می برند، بیشتر از دیگران در معرض تهدید و خطر قرار دارند. تخمین زده می شود که بیش از 40 هزار آواره در مرزهای ترکیه و یونان هستند که با شرایط سختی رو به رو می باشند. نبود پناهگاه های موقت و امکانات زندگی، این آوارگان را با فاجعه مواجه می کند، به ویژه این که مرزهای اروپا به زودی به روی پناهندگان باز نخواهد شد. در واقع دولت‌های غربی که نسبت به کمک بازگشت آوارگان سوری به کشورشان مخالفت کرده و سازمان های بین المللی را نیز برای عدم همراهی با دمشق برای بازگرداندن مردم آواره تحت فشار قرار می دهند، اکنون با بستن مرزها و بی اعتنایی نسبت به وضعیت آوارگان از خود سلب مسئولیت میکنند.
در همین راستا ستاد‌های هماهنگی مشترک سوریه و روسیه در امور بازگشت پناهندگان سوری، در بیانیه‌ای مشترک روز شنبه اعلام کردند: مناطقی که نیروهای اشغالگر آمریکا آن را در کنترل دارند، شاهد هیچ گونه تدابیر نظارتی در زمینه شیوع بیماری نیست، از دارو و پزشک محروم است و مراکز خدمات پزشکی نیز در آنها فعالیت ندارد.
این ستاد‌ها افزودند دو کشور بار‌ها خواستار خروج تمامی افرادی شده‌اند که مایل به خروج از این اردوگاه‌ها به مناطقشان که از تروریسم آزاد شده، هستند؛ تمامی شرایط پذیرش از آنها نیز فراهم است و اقدامات لازم برای مبارزه با شیوع این بیماری هم‌اکنون در حال انجام است.
این بیانیه می‌افزاید: با وجود اقدامات دولت سوریه برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا که به تأیید سازمان بهداشت جهانی و دیگر سازمان‌های بین‌المللی رسیده است، آمریکا با وقاحت تلاش دارد از بحران کرونا برای تخریب وجهه رهبری سوریه سوء استفاده کند و دمشق را مسئول اوضاع ناگوار در سراسر سوریه از جمله در اردوگاه‌های الرکبان و الهول معرفی کند.
در این میان حتی سازمان بین المللی مهاجرت گفته است علی رغم اینکه انتقال پناهندگان از یک کشور به کشور دیگر می تواند منجر به شیوع بیشتر ویروس کرونا شود، اما در عین حال، بقای پناهندگان در اردوگاه های که فاقد خدمات پزشکی و امکانات اولیه زندگی است، نیز می تواند به همان میزان مخاطره آمیز باشد و انتشار ویروس کرونا و سایر بیماری ها را در میان پناهندگان افزایش دهد.
این انتقاد متوجه کشورهای غربی است که از پذیرش پناهندگان در شرایط کنونی خودداری می کنند، به عنوان مثال، دولت آلمان قصد داشت حدود 5 هزار و پانصد پناهنده که 3 هزار آن ها شهروندان سوریه بودند را در سال جاری بپذیرد، اما پس از شیوع بیماری کرونا، از اجرای این تصمیم منصرف شد.
پناهندگان سوری در لبنان
لبنان یکی از کشورهایی است که پذیرای حدود 1و نیم میلیون پناهنده سوری بوده است که به نسبت جمعیت 6 میلیونی این کشور رقم چشم گیری می باشد.
تاکنون از وضعیت کرونا در لبنان حدود 520 مورد مبتلا و 17 مرگ از این بیماری گزارش شده است. از این موارد بر اساس اعلام خبرگزاری فرانسه 3 سوریه‌ای در کمپ های آوارگان به کویوید 19 مبتلا شده اند که این امر رسیدگی جدی و سریع برای جلوگیری از شیوع بیماری را می طلبد. از آنجا که هر گونه افزایش میزان ابتلا در بین پناهندگان و آوارگان فشار زیادی را بر سیستم بهداشت و درمان لبنان وارد می‌آورد، تقویت بیمارستان‌ها در برابر این همه‌گیری ادامه دارد.
این در حالی است که دولت لبنان در ماه های گذشته به دلیل شرایط نابسامان اقتصادی و گسترش اعتراضات مردمی استعفا داد و هنوز دولت جدیدی به صورت قطعی زمام امور را در دست نگرفته است.
وجود مشکلات اقتصادی در لبنان موجب شده تا پناهندگان فلسطینی و سوری که در کمپ‌های کوچک، تنگ و شلوغ زندگی میکنند با مشکلات بیشتری مواجه هستند. در این کمپ‌ها ارائه خدمات اساسی مانند آب بسیار ضعیف است و به دلیل فقر بهداشت یا تهیه آب، آوارگان و پناهجویان در برابر بیماری آسیب‌پذیرند.
لبنان می‌گوید پس از شروع جنگ سوریه، در 9 سال گذشته میزبان بیش از 1.5 میلیون سوری بوده است. آژانس پناهندگان سازمان ملل حدود یک میلیون نفر از این پناهندگان را ثبت کرده است.
بسیاری از پناهندگان سوری در فقر زندگی میکنند و برای ادامه زندگی به کمک های مردمی و سازمان‌ها متکی هستند.
سازمان ملل تعهد کرده در صورت نیاز هزینه تست، آزمایش و بستری شدن مردم هر دو جامعه پناهنده سوری یا فلسطینی را بپردازد.
بر اساس اعلام روزنامه الشرق الاوسط به نقل از مقامات لبنانی «کمیساریای پناهندگان سازمان ملل چند روز پیش ایستگاه های کنترل کرونا در ورودی اردوگاه ها و اماکن حضور آوارگان سوری در لبنان راه اندازی کرد. پناهجویان ساکن اردوگاه ها حق خروج از اردوگاه ها را ندارند و تنها افراد محدودی می توانند برای تامین نیازمندی ساکنان اردوگاه ها رفت و آمد کنند».
پناهندگان سوری در یونان و اردن
از زمانی که ترکیه با نادیده گرفتن توافق خود با اتحادیه اروپا مرزهایش با این نهاد را به روی پناهجویان گشود، هزاران آواره و پناهجو راهی مرز این کشور با یونان شده‌اند. در طول این مدت، نوار مرزی ترکیه و یونان پیوسته شاهد درگیری‌های شدید نیروهای امنیتی و حفاظتی یونان با پناهجویانی بوده که کوشش می کنند به هر ترتیب ممکن وارد مرزهای اتحادیه اروپا شوند. بیشتر پناهجویان از سوریه، افغانستان و عراق می‌آیند.
آپوستولوس ویزیس، از مسئولان پزشکان بدون مرز مستقر در یونان وضعیت را این‌گونه شرح می‌دهد: «اینکه منع رفت و آمد تنها برای کمپ‌ها به اجرا در می‌آید و نه تمام ساکنان جزیره که شامل یونانی‌ها هم می‌شود، غیرقابل قبول، و تبعیض‌آمیز است.» «دولت با این کار دارد بچه‌ها، زن‌ها و مردها را در کمپ‌هایی که در آن وسائل کافی برای رعایت پاکیزگی نیست و شرایط وحشتناک بهداشتی‌ای دارند و از شدت ازدحام رو به انفجارند، حبس می‌کند.» «آنها آب یا صابون کافی برای شستشوی مداوم ندارند، و امکان رعایت فاصله ایمنی و خودجداسازی را ندارند.» یک سوم جمعیت پناهجویان را کودکان تشکیل می‌دهند، و نزدیک به نصفی از آنها بی‌سرپرستند.
اردن نیز از دیگر کشورهایی است که میزبان بخش مهمی از پناهندگان سوری می باشد. امان پیش از این اعلام کرده بود که میزبان ۳۵۰ هزار پناهنده سوری از جمله ۹۰ هزار تن در اردوگاه صحرایی پناهندگان زعتری نزدیک مرز سوریه است.
بر اساس گزارشها در اردن وضعیت باثبات تر است و در آن جا تا به حال هیچگونه مورد ابتلا به ویروس « کووید ۱۹» تشخیص داده نشده است. محمد حواری، سخنگوی کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان در اردن گفت: «در کمپ ها هیچ خطری وجود ندارد. زیرا اقدامات پیشگیرانه ای که در آن جا انجام می شود با اقداماتی که در مناطق دیگر انجام می شود، یکسان است».
" سعد جابر " وزیر بهداشت اردن روز شنبه در گفت وگو با شبکه المملکه اردن اظهار داشت: آزمایشهای مربوط به تشخیص ویروس کرونا بصورت تصادفی از ساکنان این اردوگاه انجام شد که نتایج همه آنها منفی بود.
به گفته این مقام اردنی دقت این آزمایش‌ها ۷۰ تا ۸۰ درصد و نتایج آن در ۸ دقیقه مشخص می شود. همچنین وی نسبت به بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی سیار در اردوگاه " زعتری " ابراز اطمینان کرد.
