الوقت - در شرایطی که کشور عراق این روزها پس از طی کردن دوارن سخت اعتراضات خیابانی چند ماهه، وارد شرایط دشوار دیگری تحت عنوان وضعیت مقابله با فراگیر شدن بیماری کرونا و اعمال قرنطینه عمومی شده است، آمریکایی‌ها با خالی کردن برخی از پایگاههای نظامی خود در مناطق مرکز عراق در پی تجمیع نیروهای خود در چند پایگاه بزرگ هستند.
همزمان با تجمیع نیروهای آمریکایی در چند پایگاه نظامی بزرگ همانند عین الاسد در استان انبار و حریر در استان اربیلِ اقلیم کردستان عراق، در چند روز گذشته مساله جدی‌ای که مورد توجه رسانه‌ها و ناظران سیاسی قرار گرفته در ارتباط با استقرار سامانه دفاع موشکی پاتریوت و سی-رامس (C-Rams) در کشور عراق است. بر خلاف ادعاهای اولیه مقامات آمریکایی که اظهار می‌کردند این سامانه‌ها با هماهنگی و رایزنی با مقامات دولت عراق مستقر خواهند شد.
اما بر خلاف انتظارات و ادعاهای اولیه، اکنون واشنگتن بدون گرفتن مجوز از بغداد سامانه دفاع موشکی را در پایگاههای خود مستقر کرده است. با این اوصاف، اکنون پرسش این است که ترامپ و سنتکام از استقرار سامانه دفاع موشکی در عراق چه اهدافی را دنبال می‌کنند و تا چه اندازه در رسیدن به اهداف خود موفق خواهند شد؟
مقابله با حملات داخلی عراق
اولین و شاید ابتدایی‌ترین هدفی که از سوی دولت آمریکا در مستقر کردن سامانه دفاع موشکی پاتریوت می‌توان مورد بازخوانی قرار داد این است که آنها قصد دارند در برابر حملات موشکی و خمپاره‌ای که در چند وقت اخیر از سوی نیروهای حاضر در گروه حشد الشعبی به مواضع آنها شده، محفوظ بدارند و به نوعی خود را از آسیب‌پذیری فراگیر پایگاههای خود نجات دهند. حتی در پاسخ مقام‌های آمریکایی به دولت عراق نیز بر این موضوع تاکید می شود.
در همین ارتباط رسانه العربی جدید به نقل از «یک کارمند بلندپایه در دفتر نخست وزیر عراق» گزارش داد که دولت عراق به آمریکا گفته است که نصب چنین سامانه‌هایی «باید در قالب توافق جدید و رسمی بین دو کشور باشد و استناد واشنگتن به توافقنامه مشارکت امنیتی که سال ۲۰۰۸ بین دو کشور... باید همراه با بازنگری یا اضافه کردن بندهایی به متن توافقنامه باشد». به گفته این مسئول عراقی، دولت آمریکا در این زمینه هیچ توضیحی به بغداد نداده است و «این شیوه‌ای است که واشنگتن در برهه اخیر –به ویژه پس از استعفای عبدالمهدی و تبدیل دولت به پیشبرد امور- در پیش گرفته است». این مسئول در پایان تأکید کرد که مسئولان وزارت دفاع آمریکا تنها پاسخی که به بغداد داده‌اند این است که نصب پاتریوت، در راستای «اقدامات دفاعی برای حمایت از نیروهای آمریکایی و سایر نیروهای حاضر در ائتلاف بین‌المللی [موسوم به ضد داعش] است».
پوشش دفاعی برای عربستان و رژیم صهیونیستی
فراتر از بهانه‌جویی آمریکایی‌ها برای دفاع از نیروهای خود و متحدین‌شان در عراق، یکی دیگر از اهداف استقرار سامانه دفاع موشکی را می‌توان در قالب طرح واشنگتن برای دفاع از رژیم صهیونیستی و دولت عربستان سعودی مورد ارزیابی قرار داد. در واقع می‌توان عنوان کرد که علل این اقدام آمریکا احتمالا فراتر از عراق باشد؛ بدین معنا که آمریکا با نصب این سامانه، در پی حراست از رژیم صهیونیستی و تأمین امنیت مرزهای شمالی عربستان سعودی با عراق است.
استقرار پاتریوت در عراق، هدف راهبردی آمریکاست که فراتر از عراق است؛ «زیرا این سامانه قادر خواهد بود هر گونه حمله بالستیک ایران به اراضی اشغالی فلسطین را دفع کند و استقرار پاتریوت در الانبار و اربیل مانع از انجام چنین حملاتی خواهد شد». به گفته مسئولان عراقی، سامانه مذکور همچنین خواهد توانست بخش اعظمی از مرزهای عراق با عربستان را پوشش دهد که سپری در برابر هر گونه حمله موشکی به ریاض خواهد بود.
هدف غایی ابقای حضور
فراتر از دو هدف مذکور، مهم‌ترین و شاید محوری‌ترین هدف آمریکا از استقرار سامانه دفاع موشکی پاتریوت را می‌توان در قالب تلاش آمریکا برای عدم خروج از عراق از هر طریق ممکن مورد ارزیابی قرار داد. در حقیقت، از زمانی که مصوبه پارلمان عراق پیرامون اخراج نظامیان خارجی به تصویب رسید، اکنون مقام‌های سیاسی آمریکایی بیش ازهرزمان دیگری به این واقعیت پی برده‌اند که پایه‌های باقی ماندن آنها در کشور عراق لرزان شده است. بنابراین، آنها طی چند ماه اخیر در پی آن بوده‌اند تا از هر طریقی که ممکن است زمینه تداوم حضور خود را در بغداد حفظ کنند.
در همین راستا، استقرار سامانه دفاع موشکی پاتریوت را می‌توان جدیدترین اقدام و تقلای واشنگتن برای به دست آوردن بهانه باقی ماندن در کشور عراق مورد ارزیابی قرا داد؛ تقلایی که اساس آن بر مبنای ماندن از طریق اجبار و قوه قهریه است. بر خلاف دیگر مناطق غرب آسیا، کشور عراق برای دونالد ترامپ و تیم امنیت ملی کاخ سفید از اهمیتی فوق‌العاده و غیر قابل انکار برخوردار است لذا به نظر نمی‌رسد که به آسانی حاضر به خروج از این کشور باشند. استقرار پاتریوت و سامانه دفاع موشکی سی-رامس، به نظر می‌رسد نوعی هشدار به نیروهای حاضر در حلقه حشد الشعبی است که به آنها در ظاهر بگوید با حمله موشکی و نظامی آنها قادر نخواهند بود، سربازان آمریکایی را از این کشور اخراج کنند.
آیا آمریکا در تحقق هدف خود موفق خواهد شد؟
با وجود اهداف چند سطحی ایالات متحده آمریکا از استقرار سامانه دفاع موشکی در پایگاههای نظامی خود، به نظر می‌رسد واشنگتن در رسیدن به اهداف خود چندان موفقیتی را کسب نخواهد کرد. در ابتدای امر توجه به این موضوع ضروری است که اکثریت قاطع شهروندان عراقی، مخالف تداوم حضور آمریکا در این کشو هستند و تعداد سیاست‌مدارانی که خواهان خروج نیروهای نظامی خارجی هستند، هر روز افزایش پیدا می‌کند.
در چنین فضایی به نظر می‌رسد که هیچ شخصی در مقام نخست‌وزیر نمی‌تواند در برابر باقی ماندن آمریکایی‌ها در این کشور ساکت باقی بماند. در سوی دیگر استحکامات دفاعی آمریکا که مهم‌ترین آنها پاتریوت است، در کشورهای دیگر نشان داده که به شدت آسیب‌پذیر است و موشک‌ها چند صد هزار دلاری آن، برای مقابله با خمپاره‌های چند دلاری به هیچ عنوان منطقی به نظر نمی‌رسند.
در مجموع، شواهد تاریخی نشان می‌دهند که هیچگاه بهره‌گیری از قدرت نظامی و یا قوه قهریه قابل توجه ضامن بقای یک ابر قدرت در کشور دیگر نبوده است. برای اثبات این امر تنها کافی است که حضور آمریکا در باتلاق ویتنام و حضور اتحاد جماهیر شوروی در کشور افغانستان را مورد توجه قرار داد. تاریح نشان می‌دهد که همواره اراده ملت‌ها بر قدرت و توان نظامی غالب شده است و کشور عراق نیز نمی‌تواند از این قاعده مستثنی باشد.
