الوقت- با کاهش پنجاه درصدی قیمت نفت در یکسال اخیر، بیشتر تولیدکنندگان نفت اوپک دچار کاهش درآمد در تنظیم بودجه برای سال مالی خود شده اند. اگرچه دولت عربستان سعودی به مدد تولید انبوه روزانه خود و همچنین پشتوانه ذخایر ارزی میلیارد دلاری می تواند آثار کاهش قیمت نفت را برای دوره حداقل پنج سال تحمل کند، اما وزیر اقتصاد این کشور در تازه ترین اظهارات خود از طرح کاستن از هزینه های غیرضروری و جبران کسری بودجه خبر داده است.
ابراهیم العساف، گفته است که از میزان هزینه های غیرضروری کاسته می‌شود، از جمله این که برخی از پروژه‌هایی که قبلا به تایید رسیده، احتمالا با تاخیر اجرا خواهند شد. او همچنین از ارائه طرح هایی برای جبران کسری بودجه ناشی از کاهش جهانی قیمت نفت، نیز خبر داده است. عساف همچنین گفته است که صرف بودجه در بخش های کلیدی نظیر بهداشت و آموزش تحت تاثیر قرار نخواهد گرفت.
در این میان، عربستان علاوه بر اینکه مجبور است هزینه‌های خود را کاهش دهد، بلکه باید با بازارهای اوراق قرضه مواجه شود. قیمت‌های پایین نفت، برای اولین بار در هشت سال گذشته عربستان سعودی را با مساله انتشار اوراق قرضه 35 میلیارد ریالی (حدود 10 میلیارد دلار) با سررسید 12 ماهه روبه‌رو می‌کند.
دولت سعودی کسری بودجه سال جاری خود را نزدیک به ۴۰ میلیارد دلار برآورده کرده است. این در شرایطی است که صندوق بین المللی پول و تحلیلگران بخش خصوصی، کسری بودجه این کشور را در سال جاری ۱۲۰ میلیارد دلار و حتی بیشتر پیش‌بینی می‌کنند.
با بروز بحران مالی جهانی و سقوط بورس‌های عمده جهان، قیمت نفت از سال ۲۰۰۸ به طور چشمگیری سقوط کرد و در سال ۲۰۰۹ به نزدیکی ۴۰ دلار رسید، اما قیمت‌ها به مرور بالا رفت و در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ عمدتا به بالای 100 دلار افزایش یافت. در زمستان 2014 قیمت نفت خام در بازارهای جهانی دوباره پایین آمد و از ۱۰۰ دلار به زیر بشکه‌ای ۵۰ دلار رسید.
در مقطع کنونی قیمت نفت اوپک به نزدیک 40 دلار در روز رسیده است. افزایش تولید نفت آمریکا و پایین آوردن قیمت‌ها از طرف عربستان سعودی به منظور حفظ بازار، دلیل این سقوط عنوان شد. اگرچه دلایل دیگری چون زمین زدن نفت شیل آمریکا، به تاخیر انداختن پروسه انرژی های تجدیدپذیر و همچنین فشار سیاسی بر ایران و روسیه به عنوان اهداف عربستان از مجرای کاهش قیمت نفت مطرح شد، اما در این میان دو عامل حفظ سهم بازار و رقابت با نفت شیل به عنوان مهمترین دلایل عربستان در همراه شدن با کاهش جهانی قیمت نفت مطرح شد.
در این چارچوب تولید نفت آمریکا بعد از سال‌ها رشد، شروع به کاهش کرده است. میزان تولید نفت که در ماه مارس 2014 به اوج خود و به 69/ 9 میلیون بشکه در روز رسیده بود، در ماه مه 2015 به 51/ 9 میلیون بشکه در روز کاهش یافت. اگر این کاهش قیمت در ماه های پیش رو همچنان تداوم داشته باشد، شرکت های بسیاری را به کام ورشکستگی خواهد کشاند و به عربستان اجازه می‌دهد تا به هدف خود در به‌دست گرفتن سهم بازار دست یابد و قیمت‌ها را پشت سر رقبای تولیدکننده خود تنظیم کند.
از اینرو نباید تصمیم عربستان برای کاهش هزینه و جبران کاهش بودجه خود را تسلیم شدن این کشور در روند کاهش قیمت نفت ارزیابی کنیم، بلکه باید به این موضوع اشاره کنیم که سعودی ها در این روند و با دلگرمی از ذخایر میلیارد دلاری خود به دنبال تحقق اهداف خود خواهند بود.
جواد مددی
