پایگاه تحلیلی الوقت - رئیس جمهور آمریکا روز گذشته در سفری رسمی وارد هند شد. سفر ترامپ به هند تنها چند ماه پس از آخرین سفر «نارندا مودی»، نخست وزیر هند به آمریکا صورت می‌گیرد و به نظر می‌رسد که این سفر نوعی پاسخ متقابل رئیس جمهور آمریکا به نخست وزیر هند باشد.
برخلاف سفرهای پیشین دیگر رهبران سیاسی به هند، این بار به جای دهلی نو، این شهر احمدآباد هند بود که میزبان یکی از رهبران خارجی بود. علت انتخاب احمدآباد به عنوان شهر میزبان ترامپ اعلام نشده، اما از آن جا که احمدآباد، شهر محل متولد نارندامودی، نخست وزیر راست گرای هند به شمار می‌رود، به نظر می‌رسد که حال مودی با آوردن ترامپ به احمدآباد تلاش داشته تا نوعی میزبانی ویژه را به او نشان دهد.
در عین حال سفر ترامپ به هند فقط با هدف پاسخ به سفر متقابل نخست وزیر این کشور صورت نگرفته، بلکه دولت تجارت محور ترامپ طیف متنوعی از هداف مورد نظر را در نزدیکی به دهلی نو دنبال می‌کند.
سابقه نزدیکی آمریکا به هند
شروع دور جدید مناسبات آمریکا و هند از زمان رئیس‌جمهور اسبق آمریکا بیل کلینتون در دهه 1990 میلادی بود و در جریان سفر کلینتون به هند تصور عمومی در میان هندی‌ها بر این بود که در صورت هم پیمانی با آمریکا فصل جدیدی در توسعه این کشور گشوده شده و خوشبختی و رفاه بیشتر در انتظار مردم این کشور است. با این حال از آن زمان بیش از 20 سال می‌گذرد و به نظر نمی‌رسد که هند توانسته باشد همچنان در حد و قواره یک کشور توسعه یافته خود را نشان داده باشد، اگرچه این کشور در میان 20 کشور صنعتی قرار دارد.
از سوی دیگر هنگامی که در هجدهم جولای 2005 توافقنامه همکاری هسته‌ای میان آمریکا و هندوستان به امضا رسید جای تردیدی باقی نماند که در جنوب آسیا، هند به اولویت اصلی سیاست خارجی امریکا تبدیل شده است و از آن زمان هند اولویت بیشتری در سیاست خارجی آمریکا در آسیا پیدا کرده است.
هند، سد آمریکا در برابر چین
باید توجه داشت که از دید آمریکا توسعه مناسبات با هندوستان به منزله اجرای دکترین سد نفوذ علیه چین می‌باشد. در واقع از نگاه آمریکا روشن است که در روند در حال رشد مراکز جدید قدرت در آسیا، ظهور چین به طور طبیعی واشنگتن را در دستیابی به منافعش مورد چالش قرار می‌دهد.
در مقابله با این چالش، آمریکا بعد جدیدی را به راهبرد خود در جهت مقابله با هژمونی چینی‌ها در آسیا اضافه کرده است.
سیاست آمریکا در این راستا، کمک به رشد اقتصادی و نظامی مراکز جدید قدرت همسو با خود در آسیاست که هدفشان مهار قدرت چین و تسلط بر منطقه است. مشارکت هند در توازن آسیایی نوظهور در این راستا قابل ارزیابی است. در محافل استراتژیک آمریکا گفته می‌شود که این کشور باید برای جلوگیری از نفوذ چین اقدامات جدی‌تری انجام دهد به همین دلیل مربع آمریکا، استرالیا، ژاپن و هند برای این‌کار طراحی شده است و ترامپ در تلاش است تا با سفر به هند روابط دو ضلع این مربع را مستحکم‌تر کند.
بازار بزرگ هند در سایه تنش‌های تجاری
در عین حال هندوستان طی سال‌های اخیر پیشرفت اقتصادی چشمگیری داشته و ترامپ به هند به عنوان یک بازار دست اول برای کالای آمریکایی نگاه می‌کند و از این نظر نیز افزایش روابط هند و آمریکا برای واشنگتن حائز اهمیت است. ایالات متحده آمریکا با حجم مبادلاتی ۱۴۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری هند بوده است.
اما در جریان سفر ترامپ به هند، یک نکته بر این سفر سایه افکنده است و آن تنش تجاری میان دهلی نو و واشنگتن است. هند یکی از متحدان راهبردی و استراتژیک آمریکا در آسیا محسوب می‌شود اما از آنجا که روابط تجاری واشنگتن و دهلی نو که هر دو در عرصۀ تجاری سیاست حمایت‌گرایی اقتصادی را دنبال می‌کنند، طی ماه های اخیر تحت تأثیر تنش هایی قرار گرفته بود، انتظار نمی رود که در جریان سفر دونالد ترامپ به هند، توافق تجاری بزرگی میان دو کشور حاصل شود.
در واقع با وجود توسعه روابط سیاسی و راهبردی بین دو کشور اما تنش‌هایی درمیان آنها وجود داشته است. پیش‌تر ترامپ گفته بود که تعرفه‌های بازرگانی یا مالیات بر صادرات در هند "غیرقابل قبول" است. رئیس جمهوری آمریکا هند را کشور "تعرفه‌ها" توصیف کرده بود.
آمریکا در ژوئیه ۲۰۱۹ به برنامه‌ای که به هند اجازه می‌داد کالاهایش را بدون پرداخت مالیات وارد کند، خاتمه داد. این اقدام آمریکا واکنش هند را در پی داشت و این کشور برای ۲۸ محصول آمریکایی تعرفه بازرگانی تعیین کرد و این اقدام موجب تنش بین دو کشور شد.
از سوی دیگر رهبران دو کشور امریکا و هندوستان امیدوارند که با این دیدار روابط میان دو کشور که به خاطر مسائل تجارتی دچار تنش شده بود، بهبود یابد.
همچنین فقط بازار کالاهای تجاری و اقتصادی هند نیست که مورد نظر ترامپ است بلکه ترامپ طرح و برنامه مفصلی برای فروش عمده تسلیحات آمریکایی به هند دارد و انتظار می رود در مذاکرات دو طرف قرارداد های نظامی به ارزش بیش از ۳ میلیارد دلار میان دو کشور امضا شود.
هند پیش از این قرارداد خرید سامانه موشکی اس 400 با روسیه را نیز امضا کرده بود و شاید حال ترامپ امیدوار است که بتواند هند را از ادامه تعامل تسلیحاتی با روسیه بازدارد و به احتمال زیادی نارضایتی ترامپ از توافق تسلیحاتی هند و روسیه بخشی از موضوع مذاکرات میان رهبران هند و آمریکا خواهد بود.
استفاده شخصی ترامپ از سفر هند
از سوی دیگر برای ترامپ سفر به هند از لحاظ نزدیکی آن به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا اهمیت زیادی دارد. وی به دنبال جذب گروه بزرگ شهروندان هندی-آمریکایی است که در آمریکا نفوذ قابل توجهی دارند.
دونالد ترامپ پیش از ورود به هند، در هواپیمای "ایرفورس وان" که هواپیمای مخصوص ریاست جمهوری است، با انتشار پیامی به زبان هندی در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «ما مشتاق سفر به هند و در راه سفرمان هستیم و تا چند ساعت دیگر همه را ملاقات خواهیم کرد.» این مطلب هندی ترامپ نشان داد او روی حمایت هندی تبارهای آمریکا حساب ویژه ای باز کرده و حال با این سفر در تلاش است تا حمایت آنان را در جریان انتخابات آتی ریاست جمهوری آمریکا کسب کند.
در واقع این دیدار برای دونالد ترامپ، در سال برگزاری انتخابات ریاست جمهوری مهم است، چون مهاجران از ایالت گجرات در امریکا معمولا ثروتمند و بانفوذ هستند و از ترامپ حمایت می کنند. بسیاری از آن ها به کارزار انتخاباتی رئیس جمهور امریکا کمک کردند و به اعتقاد کارشناسان هدف از این دیدار ترامپ از هند، تشویق این گروه به حمایت از ترامپ در انتخابات آتی ریاست جمهوری آمریکا است.
