الوقت - در چند ماه اخیر بحث مذاکره و توافق صلح میان آمریکا و نیروهای طالبان به کانون اصلی تحولات کشور افغانستان تبدیل شده است. هر چند در مقطعی با بازیگری زالمای خلیل‌زاد، سفير سابق آمریکا در سازمان ملل، توافقی میان دو طرف امضا شد که یکباره از سوی دونالد ترامپ، مورد رد و انکار قرار گرفت. با این اوصاف، اکنون مساله این است که آیا در ابتدای امر توافق میان طالبان و آمریکا محقق خواهد شد و در ادامه پرسش این است که صلح احتمالی چه ابعادی خواهد داشت و چه نتایج احتمالی به همراه دارد؟ در راستای پرداختن به این مسائل «الوقت» با پیر محمد ملازهی، کارشناس مسائل افغانستان گفتگو داشته و مساله صلح میان آمریکا و افغانستان را مورد بررسی قرار داده است.
ترامپ برای انتخابات 2020، به توافق با طالبان نیاز مبرم دارد
پیرمحمد ملازهی، در ارتباط با بحث صلح جدید میان آمریکا و طالبان بر این باور است که مذاکرات میان آمریکا و طالبان از چند ماه گذشته در کشور قطر در جریان است. در موقعیت کنونی اعلام شده که احتمالا تا آخر ماه میلادی جاری توافق میان دو طرف نهایی و اعلام خواهد شد. تفاوت این توافق با گذشته این است که اکنون برای آمریکایی‌ها بسیار اهمیت دارد تا قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری توافقی پیرامون مساله افغانستان با طالبان حاصل شود تا بتوانند از آن به عنوان موفقیتی در عرصه سیاست خارجی ياد کنند. لذا از دید آمریکایی‌ها این توافق با طالبان باید امضا و نهایی شود اما مشکلی که در این میان وجود دارد این است که در این توافق ابهامات زیادی وجود دارد و مشخص نیست بر روی چه مواردی قرار است توافق شود.
طالبان با کدام دولت مرکزی توافق کند
وی افزود: «انتظارات طالبان حداکثری است. هر چند آنها در این معاهده در راس قدرت نیستند اما باید پرسید که آنها با خصلت هایی که دارند آمادگی سازش وهمکاری با دولت سکولار افغانستان را دارند یا خیر؟ علاوه براین، مساله دیگر این است که دولت فعلی و جایگاه آن کجاست؟ بعد از انتخابات ریاست جمهوری از یک سو، اشرف غنی خود را رئیس دولت می داند و از سوی دیگر عبدالله عبدالله، پیروزی او را به رسمیت نمی‌شناسد و خواستار برگزاری تظاهرات در نقاط مختلف افغانستان است. در نتیجه شاهد هستیم که عبدالله قصد دارد دولتی موازی تشکیل دهد. حال مساله این است که طالبان با کدام دولت مرکزی مذاکره و توافق کند. همه این مسائل مانعی پیرامون به نتیجه رسیدن توافق هستند اما طالبان قصد دارد در ابتدا شریک قدت شود و در ادامه تمامی قدرت را قبضه کند.
افغانستان در مسیر گذار به تغییر نظام سیاسی در نتیجه توافق طالبان- آمریکا
این کارشناس مسائل افغانستان در ادامه تصریح کرد: «برداشت من این است که به دلیل به بن‌بست رسیدن دولت افغانستان، اکنون این احتمال وجود دارد که طالبان و آمریکا به این نتیجه رسیده باشند که یک دولت موقت تشکیل شود که بتواند قدرت را در دست بگیرد و چند اقدام مهم را در این مدت انجام دهد. یک، دولت موقت قانون اساسی جدیدی را تنظیم کند که مورد توافق طالبان نیز باشد. دوم ساختار قدرت در کشور را تغییر دهد؛ بدین معنی که از ساختار متمرکز به ساختار اداری فدرالی تغییر کند. در واقع، احتمال اینکه افغانستان به چهار منطقه فدرال تقسیم شود بسیار محتمل است، یعنی نظام سیاسی به نظامی فدرال تبدیل می‌شود که البته ایالات‌های آن به شکل یک هویت یک دست نیست. بر این باور هستم شرایط برای گذار به فدرالی شدن افغانستان مهیا شده است.»
خلع سلاح طالبان مساله‌ای دشوار در روند مذاکرات است
ملازهی در بخش دیگری از گفته‌های خود تاکید کرد: «با وجود زمینه‌هایی که برای حصول توافق وجود دارد یکی از ابهامات در ارتباط با راضی شدن احتمالی طالبان به خلع سلاح یا اصطلاحا گذاشتن سلا‌ح‌ها بر زمین است. در واقع، تعیین تکلیف نیروی نظامی‌ای که طالبان در اختیار دارد از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. اخیرا یکی از فرضیات مطرح شده این است که این نیروها در ساختار ارتش افغانستان ادغام شوند و به آرامی در ارتش موضع و جایگاه مسلط را برای خود کسب کنند. واقعیت امر این است که طالبان در پی قبضه کامل قدرت بوده و به خوبی اطلاع دارد که بدون پشتوانه نظامی نمی‌تواند به چنین هدفی دست پیدا کند. آنها به خوبی می‌دانند که در چارچوب انتخابات دموکراتیک موفق نخواهند شد.»
وی در پایان افزود: «اکنون طالبان ادعا دارد که از پشتوانه مردمی راگیری به ویژه در میان پشتوها برخوردار است ولی واقعیت امر این است که برداشت آنها از اسلام برداشتی جزمیت‌گرایانه است. بنابراین بحث بر زمین گذ ا شتن سلاح و پذیرش قواعد دموکراتیک تنها در شرایط تحول فکری و ذهنی آنها ممکن است؛ یعنی آنها باید بپذیرند که برخی امور شخصی است و نباید در برابر آن قرار گرفت.»
