الوقت- طی روزهای اخیر تصویب قانون اعطای آزادی‌های بیشتر به جدایی طلبان شرق اوکراین، باعث ناآرامی‌هایی در کی‌یف شده است.
روند تصویب این قانون بیانگر این است که دولت اوکراین سرانجام تصمیم گرفته آزادی ها و اختیارات بیشتری را به مناطقی که در حال حاضر تحت تسلط جدایی طلبان هستند، واگذار کند. این امر در واقع به منزله عقب نشینی دولت اوکراین از موضع پیشین خود محسوب می شود و به همین دلیل نیز طی روزهای گذشته، اعتراضات زیادی علیه دولت اوکراین صورت گرفته که عمده ترین آنها از سوی گروه های راست افراطی و احزاب متمایل به راست هدایت شده است. به هرحال، تصویب این قانون به این معناست که دولت اوکراین دیگر تسلط چندان زیادی بر این مناطق نخواهد داشت و صرفاً به صورت اسمی در ترکیب اوکراین باقی می مانند. به نحوی که عملاً این مناطق دارای آزادی های بسیار زیادی خواهند شد از جمله اینکه می توانند روابط خارجی خود را تنظیم کنند و یا حتی واحدهای نظامی مستقل و مربوط به خودشان را داشته باشند. اگر چنین اتفاقی بیافتد دولت اوکراین عملاً تسلطی بر این مناطق نخواهد داشت. به نظر می رسد دولت اوکراین این امتیازات را به جدایی طلبان داده است تا بتواند آنها و مناطق تحت نفوذشان را همچنان در ترکیب کشور اوکراین حفظ کند.
در چنین شرایطی اگر مناطق مذکور بخواهند این روند را طی کنند، روند کوتاه مدتی نخواهد بود و شاید سال ها و مدت ها طول بکشد تا این اتفاق بر اساس قانون ها و سازوکارهای داخلی به وقوع بپیوندد. اما اگر قرار باشد سناریوی کریمه اتفاق بیافتد، قاعدتاً سناریویی ناگهانی خواهد بود و خیلی زود اتفاق خواهد افتاد. به این معنا که اگر روسیه بخواهد دخالت کند و این مناطق را مانند شبه جزیره کریمه به خود پیوند دهد، در این صورت، چنین اتفاقی خیلی زود و سریع رخ می دهد. اما اگر این مناطق بخواهند در داخل خودشان به چنین نتیجه و تصمیم گیری برسند، قاعدتاً باید رفراندوم برگزار کنند و به هر حال دولت مرکزی اوکراین هم باید در این خصوص رضایت داشته باشد.
به نظر می رسد که چنین رضایتی به هیچ وجه حاصل نخواهد شد چرا که در شرایط فعلی دولت اوکراین با دادن امتیاز به این مناطق خواهان این است که آنها را در ترکیب کشور اوکراین حفظ کند. ولی اگر آنها بخواهند به این سمت بروند، ممکن است درگیری ها در این مناطق شعله ور شده و نبردهایی میان دولت مرکزی اوکراین و جدایی طلبان صورت بگیرد.
اما از آنجایی که این تصمیم، تصمیمی داخلی بوده که در پارلمان اوکراین بررسی شده و به تصویب رسیده است، واکنش کشورهای غربی نمی تواند چندان تأثیرگذار باشد زیرا به هر حال نظام حکومتی اوکراین به این نتیجه رسیده که چنین آزادی هایی بدهد. اما اگر بخواهند این مناطق همچنان به درگیری خود با دولت مرکزی ادامه بدهند یا اینکه بخواهند به سمت استقلال کامل یا به سمت پیوستن به روسیه حرکت کنند، در این صورت کشورهای غربی نیز واکنش سختی نشان می دهند و دولت اوکراین را در مقابل جدایی طلبان همراهی خواهند کرد. اما در شرایط فعلی به این دلیل که این تصمیم در داخل حکومت اوکراین اتفاق افتاده و این حکومت نیز غربگرا است، پیش بینی می شود که کشورهای غربی واکنش تندی نشان ندهند حتی ممکن است برخی از کشورهای اروپایی از اعطای چنین آزادی ها و امتیازاتی، استقبال بکنند. زیرا امید دارند که با اعطای این امتیازات، صلح مجدداً به شرق اروپا و اوکراین بازگردد.
از سوی دیگر به نظر می رسد روس ها هم استقبال نمایند، زیرا از زمان شروع درگیری ها، یکی از خواسته های اساسی روس ها این بود که امتیازات و استقلال بیشتری به این مناطق اعطا شود. به همین دلیل نیز تصور می شود که روس ها واکنش مثبتی به این قانون نشان دهند. اما ممکن است در عین حال، در خصوص چگونگی اجرای این طرح، همچنان نظراتی داشته باشند یا اینکه در آینده موضع گیری های منفی داشته باشند خصوصاً اگر ببینند که طرح به شکل دلخواه روسیه پیاده نمی شود و ساکنان شرق اوکراین همچنان در فشار هستند. همان طور که می دانیم طی یک سال و نیم گذشته، ساکنان این منطقه تحت فشارهای شدید اقتصادی بودند و عملاً سیستم دولتی در بخش خدمات از کار افتاده است. به هر حال اگر این مصوبه موجب شود که این مناطق مجدداً بتوانند از لحاظ اقتصادی سر پا بایستند، خدمات دولتی به این مناطق برگردد و به موازات آن میزانی منطقی از استقلال و خودمختاری نیز داشته باشند، قاعدتاً روس ها از این مسئله استقبال می کنند . چرا که این همان خواسته اساسی است که روسیه از روز اول مطرح کرد به همین دلیل، طی روزهایی که این بحث در پارلمان اوکراین مطرح بود، اکثر کسانی که در بیرون پارلمان به مخالفت می پرداختند، این طرح را امتیازی برای شخص پوتین و سیاست های کرملین می دانستند. به هر حال حزب های راست گرای اوکراین به شدت با این مصوبه جدید مخالف هستند و آن را تقدیم این مناطق به پوتین و روسیه می دانند. این یک واقعیت است که روسیه از روز اول خواهان اعطای خودمختاری و آزادی های بیشتر به این مناطق بود، و در شرایط فعلی روسیه بزرگترین برنده این رخداد تلقی می شود.
شعیب بهمن
