هلند
هلند یکی از کشورهای شمال غربی اروپا است که با حدود شانزده و نیم میلیون جمعیت از شرق با آلمان، از جنوب با بلژیک، از غرب از طریق دریا با بریتانیا همجوار است. پایتخت هلند شهرآمستردام است. بیشتر جمعیت کشور هلند، مسیحی پروتستان هستند. جمعیت مسلمانان هلند نزدیک به یک میلیون نفر است. مسلمانان در هلند، بزرگترین اقلیت مذهبی هستند و برنامه های ویژه اعتقادی خود را به زبان های عربی، ترکی، کردی، اردو، فارسی و انگلیسی در مساجد برگزار می کنند. برخی از این اماکن، از شهرداری اجاره می شود. آئین گرامیداشت دهه نخست محرم در لاهه هلند، توسط کمیته مناسبتهای دینی مؤسسه فرهنگی کوثر و ستاد بانوان این مؤسسه برگزار میشود. «موسسه فرهنگی الکوثر» در شهر «لاهه» هلند، به محلی برای برگزاری مراسم عزاداریهای سید و سالار شهیدان، حضرت اباعبدالله الحسین(علیهالسلام) تبدیل شده است. صدها تن از شیعیان شهر لاهه با حضور در این مرکز اسلامی، مراسم عزاداری ماه محرمالحرام را با شکوه بسیار برگزار می کنند.
بلژیک
بلژیک، دیگر کشوری اروپایی، میان هلند، آلمان، لوکزامبورک، فرانسه و دریای شمال قرار دارد و دارای جمعیتی بیش از ده و نیم میلیون نفر است. پایتخت آن بروکسل است و براساس قانون 1353 شمسی که به تصویب پادشاه بلژیک رسید، اسلام بعد از مسیحیت، به عنوان دومین مذهب این کشور به رسمیت شناخته شده و شورای اسلامی مسلمانان تشکیل شده است. با همکاری دولت بلژیک، در میدان «سنت کانتز» در بروکسل، مسجد جامع ساخته شده است. این مسجد، مهمترین مسجدی است که در بلژیک، جایگاه قانونی دارد و به رسمیت شناخته شده است. تعداد مساجد ثبت شده بلژیک، از 240 تا 400 مسجد ذکر شده است.
طبق اساسنامه شورای عالی مسلمانان بروکسل، کلیه مساجد و محافل مذهبی مسلمانان در بلژیک باید در شورای عالی، عضویت داشته باشند و پس از رأی نسبی در این شورا، می توانند از دولت درخواست ثبت و صدور مجوز رسمی کنند. آن دسته از شیعیانی که در بلژیک دارای تشکیلات مذهبی شناخته شده اند ، شیعیان ترکیه ، پاکستان ، عراقی و شیعیان آفریقایی اند که عمدتاً مراکشی، الجزایری و تونسی هستند.
در ماه محرم برخی از شیعیان بلژیک در «مسجد الرضا» و برخی دیگر با اجاره مکانهای مختلف تحت عنوان «حسینیه»، گردهم میآیند و به سینهزنی و نوحهخوانی میپردازند. به طور کلی فرهنگ عاشورا و گرامیداشت آن در میان شیعیان بلژیک، روح تازهای دمیده و خصوصاً در سالهای اخیر عزاداری آنها به سبک عزاداری و نوحه سرایی اعراب ایرانی تبار است.
دانمارک
دانمارک در شمال اروپا قرار دارد و پایتخت آن کپنهاگ است. جمعیت این کشور ۵٫۵ میلیون نفراست. ۸۰٫۴ درصد مردم دانمارک پیرو کلیسای پروتستان لوتری (لوتران) هستند. البته غیر از کلیسای مردمی پروتستان، جوامع مذهبی بسیاری در دانمارک هست. برآورد شدهاست که حدود۱۵۰ جامعه مذهبی بزرگ و کوچک در دانمارک وجود دارد. کاتولیک ها، مسلمانان و یهودیان اکثریت جمعیت دانمارک را تشکیل میدهند. در کشور پادشاهی دانمارک، حدود 40 هزار شیعه زندگی میکنند که پس از سال 1974 از کشورهای ایران، عراق، لبنان، پاکستان و افغانستان به دانمارک مهاجرت کردهاند.
دانمارک برخلاف کشورهای دیگر، تشویقکننده مؤسسان مراکز فرهنگی است و 70 درصد هزینه احداث مدرسه، کتابخانه، مراکز آموزشی، مسجد و حسینیه را میپردازد که از جمله مراکز مذهبی این کشور، دارالحسین، مؤسسه دارالحسین، حسینیه ایرانیان، حسینیه شهید صدر، مرکز فرهنگی لبنانیها، حسینیه مرکز جعفری، حسینیه مصلی الایمان، حسینیه شیرازی و حسینیه افاغنه است. مسلمانان در این اماکن مذهبی به اقامه عزاداری و تجمع مذهبی میپردازند.
شیعیان مقیم دانمارک که غالباً از مهاجران ایران، عراق، لبنان، پاکستان و افغانستان هستند در حسینیههای خود، مراسم سوگواریهای محرم را برگزار می کنند. دارالحسین که توسط شهید حکیم اداره میشد، ازجمله این حسینیه ها است که در سال ۱۹۹۰ میلادی توسط وی با کمک عراقیهای مقیم کپنهاک بنیان نهاده شد. مؤسسه دارالحسین که توسط عدهای از شیعیان عراقی تأسیس شده است و کلاسهایی برای علاقمندان برگزار میکند. حسینیه ایرانیان نیز از دیگر مراکز است که در آن برنامههای دعای کمیل، سینهزنی و نوحهخوانی انجام می شود. تعداد حاضران در روز تاسوعا و عاشورا در این مکان بیش از ظرفیت مرکز است اما وجود چنان مراکزی، با وجود کمی ظرفیت، برای ایرانیان مقیم دانمارک امیدوار کننده است.
جمهوری آذربایجان
جمهوری آذربایجان دومین کشور شیعی جهان به شمار می رود ولی متاسفانه جمعیت عظیم شیعیان آذربایجان، علیرغم خواست قلبی نمی توانند به نحو دلخواه خود، مراسم ماه محرم را برگزار نمایند.
از جمعیت حدود ده میلیونی آذربایجان ۹۵ درصد مسلمان هستند و 5 درصد از اقلیت های یهودی و ارمنی و مسیحی اردتدکس می باشند. ۸۵ درصد جمعیت مسلمان جمهوری آذربایجان شیعه و۱۵ درصد بقیه سنی هستند. لذا آذربایجان دومین کشور شیعی جهان به شمار می رود. ولی متاسفانه جمعیت عظیم شیعیان آذربایجان، علیرغم خواست قلبی نمی توانند به نحو دلخواه خود، مراسم ماه محرم را برگزار نمایند . دولت جمهوری آذربایجان در آستانه فرا رسیدن ماه محرم، محدودیتهای دینی در خصوص فعالیت مذهبی شیعیان و دوستداران اهل بیت (ع) در این کشور را افزایش داده است. طبق ابلاغیه جدید، آیینهای عاشورایی در ماه محرم تنها در مساجد قابل برگزاری خواهد بود. هرگونه برگزاری مراسم مذهبی در منازل و تجمع در خیابانها غیر قانونی بوده و خاطیان مورد پیگرد قرار خواهند گرفت. در ضمن نمایش نمادهای مذهبی و عاشورایی نیز در خیابانها و اماکن عمومیِ جمهوری آذربایجان ممنوع اعلام شدهاست.
در جمهوری آذربایجان اکثر شیعیان به ماه محرم اعتقاد قلبی ویژه ای دارند. در مناطق شیعهنشین معمولاً تا اربعین حسینی به موسیقی گوش نمیدهند. در این مناطق مراسم عروسی در ماه محرم و صفر برگزار نمیشود. تا پایان ماه محرم و اربعین حسینی، معمولاً خانم ها لباس های نو نمیدوزند و خانواده ها، تغییر مکان نمیدهند. مردم در روزهای تاسوعا و عاشورا لباس های رنگارنگ مخصوصا لباس قرمز نمیپوشند. خانواده های مذهبی که توان مالی دارند سفره های احسان می گسترانند و در خانهها، مراسم مرثیه برگزار میکنند.
یکی از برنامه هایی که در ایام ماه محرم به ویژه در روزهای تاسوعا و عاشورا در جمهوری آذربایجان صورت می گیرد، اهداء خون توسط عزاداران می باشد. در روز عاشورا، روستای نارداران در نزدیکی شهر باکو به سبب وجود زیارتگاه امامزاده معروف «حضرت رحیمه خاتون» خواهر امام رضا ( ع) به مرکز برگزاری مراسم عزاداری تبدیل می شود. هزاران نفر که اکثر آنان را جوانان سیاه پوش تشکیل می دهد خود را به زیارتگاه مجلل خواهر امام رضا(ع) می رسانند و با تشکیل دستجات سینه زنی و زنجیر زنی به عزادارای سرور و سالار شهیدان می پردازند.
«گنجه» ازجمله شهرهای جمهوری آذربایجان است که مراسم عزاداری ماه محرم در آنجا به صورت ویژه ای برگزار می گردد. در گنجه مانند ایران از اول ماه محرم مراسم عزاداری شروع می شود و مردان و زنان در قالب دسته های عزاداری در امامزاده شهر عزاداری می نمایند. در روزعاشورا محوطه امامزاده شهر گنجه مملو از جمعیت می شود و مردم نذرهای خود را دراین محل ادا می کنند. علاوه بر شهرهای مختلف جمهوری آذربایجان از قبیل باکو و گنجه، جمهوری خودمختار نخجوان نیز از جمله مناطقی است که مردم آن در حد وسع و توان مراسم عزاداری ماه محرم رابرگزار می کنند. نوحه خوانی مرثیه سرایی، زنجیر زنی، سینه زنی، کشتن قربانی، گستردن سفره احسان، پخش خرما و نذورات دیگر، گریه بر مصائب اهل بیت و تعطیل کردن محل کار و کوشش و بازار و... از جمله برنامه هایی است که در این جمهوری در ماه محرم صورت می گیرد.
پرتغال
پُرتغال، کشوری در جنوب غربی اروپا با جمعیتی حدود ده و نیم میلیون نفر است. پایتخت آن لیسبون است. با گسترش اسلام در جنوب اروپا، بخصوص اسپانیا، حضور مسلمانان در پرتغال قدمتی بیش از ده قرن دارد. طی این مدت، مردم پرتغال بی آنکه هیچ اجبار و فشاری وجود داشته باشد، با آزادی به اسلام گرویدند. در این دوره مساجد زیادی در سرا سر پرتغال بنا شد که البته بیشتر آنها بعد از رواج مسیحیت در پرتغال، به کلیسا تبدیل شد. مسلمانان در پرتغال، در انجام فرایض دینی خود آزادند و شیعیان همه ساله مراسم تاسوعا و عاشورا و شام غریبان را در محل محفل شیعیان امام زمان(عج) در شهر «آلمادا» در «لیسبون» برگزار میکنند. در این مراسم پس از مداحی، سینهزنی، نوحهخوانی و سخنرانی ، نماز جماعت برگزار میشود . تعداد مسلمانان پرتغال در حدود پانزده هزار نفر ذکر شده است که عمدتاً مسلمان مهاجر از هند ، موزامبیک، گینه بیسائو، آنگولا و پاکستان هستند.
لبنان
مسلمانان لبنان از گذشتههای دور با وجود حاكميت مسيحيان و كنترل عزاداری از طرف حاكمان وقت، با تأثيرپذيری از ايران و عراق همچنان به عزاداری میپردازند؛ تداوم اين عزاداریها باعثشد تا دولت مسيحی لبنان در سال 1393 هجری قمری برابر با1973 ميلادی روز عاشورا را برای اولينبار در تمامی نقاط لبنان و نهادهای دولتی، مؤسسههای ملی و بازار، تعطيل رسمی اعلام كند.
عزاداری مسلمانان لبنانی در سالهای اخير آنچنان به شيعيان قدرت داده كه توانستند در مقابل ارتش اسرائيل به خوبی مقاومت كرده و در حمله تابستان 1385 اين رژيم به لبنان، اشغالگران قدس را مفتضحانه شكست دهند؛ اين عزاداریها همچنين باعث احياء حق شيعه در مجلس و دولت لبنان شده است.
اردن
در اردن نيز شيعيان روز دهم ماه محرم طبق سنت ديرينه به ياد امام حسين(ع) و يارانش، فقرا و مستمندان را اِطعام میكنند؛ در اين روز اغلب مسلمانان اعم از شيعه و سنی فعاليتهای روزانه را تعطيل میكنند و با اقتدا به امسلمه كه با شنيدن خبر شهادت امام (ع) ازكار شستوشو دست كشيده بود آنان نيز از انجام امور اينچنين اجتناب میكنند؛ مسلمانان اين كشور در شهر «موته» دركنار مزار شهيد جعفرطيار بهصورت رسمی به عزاداری میپردازند.
ترکمنستان
سوگواری در منطقه «تركمستان» نيز به قرن سوم هجری بازمیگردد، عدهای از خراسان به اين منطقه مهاجرتكردند و در اوايل قرن سوم در بخارا و خيوه ساكنشدند؛ در دوران قدرت كمونيستها مجالس عزاداری در منازل بهصورت پنهانی برگزارمیشد ولی بعد از فروپاشی شوروی سابق عزاداریها آزادانه صورت میگيرد.
همچنين در تركمنستان، قزاقستان، آذربايجان و قفقاز مراسم سوگواری حسينی با شكوه تمام برگزارمیشود؛ در اين مراسم اهل سنت نيز حضور گستردهای دارند.
شبهقاره هند
مسلمانان شبه قاره هند نيز در ماه محرم به سوگ امام حسين(ع) و يارانش مینشينند: مردم پاكستان از دوازده قرن پيش مراسم سوگواری سردار شهيدان را برپا میكنند؛ با وجود اين كه در سال 1288 هجری شمسی مراسم عاشورا و اربعين از سوی استعمارگران انگليس ممنوع اعلام شد و در سال1361 پليس پاكستان استفاده از بلندگو را در حسينيهها و تكايای شيعيان را غيرمجاز اعلام كرد ولی هرگز موفق نشد روند اين عزاداریها را متوقف كند؛ در اين راستا وهابيون اين كشور نيز هرساله با به خاك و خون كشيدن عزاداران سعیدارند جلو اين مراسم را بگيرند ولی با گذشت زمان اين عزاداریها باعث غنای فرهنگ تشيع شده و خطبا، نويسندگان و شاعران فراوانی به بركت اين عزاداریها پا به عرصه گذاشتهاند.
محرم در جنوب شرق آسیا
در بخشهايی از جنوب شرقی آسيا نيز مسلمانان هر ساله به سوگواری میپردازند؛ يكی از اين كشورها اندونزی است كه مردم آن در ماههای محرم و صفر از جشن عروسی و ازدواج خودداری میكنند و معتقدند كه ازدواج در اين دو ماه نحس و موجب زيان است.
در جزيره سوماترای اندونزی به عزای حسينی «تابوت»، در جاوه ماه محرم «سورا=عاشورا»، در آچه «ماه حسن و حسين» و در غرب سوماترا مردم پادانگ آن را ماه«تابوئيك» مینامند؛ در «پاریمان» در روز هفتم محرم نمادی از دست امام حسين(ع) كه در گلدانی نهادهشده در معابر و خيابانها گرداندهمیشود و مردم به ياد وقايع جانسوز كربلا اشك میريزند و صبح روز نهم محرم عمامهای سفيدرنگ كه «توربان»ناميده میشود به نشانه عمامه امام حسين(ع) تهيهشده و در مراسمی خاطراتی از فداكاریهای سرور شهيدان بيانمیشود.
سنگال
نحوه عزاداري در سنگال به شكل سنتي است، براي مثال در شب عاشورا مردم سنگال غذايي مخصوص است كه به همراه گوشت گاو، صرف ميكنند. بعضيها عقيدهدارند كه بعد از غذا بايد بشقابها را روي سرگذاشت، سپس مراسمي مثل قاشقزني كه در زمان قديم در ايران مرسوم بوده است برپا ميكنند.
زنان لباس مردان را ميپوشند و كودكان روي صورت خود پودر ميپاشند و در روز عاشورا كه در زبان محلي به "تنخريب" معروف است به رقص و آواز ميپردازند و از مردم كوچه و بازار تقاضاي عيدي ميكنند چون اين روز را روز اول سال و عيد مينامند. مرثيهخواني نيز در بين فرقههاي تيجانيه و قادريه تا اندازهاي رواج دارد و واقعه عاشورا را از طريق نوارهاي صوتي براي مردم تشريح ميكنند و مرثيهخوانان معروفي واقعه كربلا را به صورت نوار صوتي درآوردهاند. روز عاشورا در سنگال تعطيل رسمي است. در سنگال حسينيه، هيئت و يا فاطميه وجود ندارد و مجالس سخنرانيهاي روز عاشورا در مساجد انجام ميشود.
عزاداري در تايلند به بيش از 400 سال ميرسد
تايلند نيز از جمله كشورهايی است كه مراسم عزاداری حسينی در آن به زمانهای بسيار دور يعنی حدود چهارصد سال قبل بازمیگردد؛ شيعيان «بانكوك» حدود دو هزارنفر است كه در دهه محرم به عزاداری میپردازند؛ عزاداری در اين كشور از سال1908 توسط «سيد مازندرانی» بهصورت رسمی در آمد.
الجزایر
يكی از مهمترين و بزرگترين كشورهای اسلامی آفريقا الجزاير است؛ روز دهم محرم در اين كشور تعطيل رسمی است؛ استقلال الجزاير از استعمار فرانسه در سال1346 قيام شيخ عبدالقادر همراه پدرش محیالدين حسنی نمونههايی از تأثيرات فرهنگ عاشورا در اين سرزمين است.
تونس
تونس از ديگر كشورهای آفريقايی است كه مراسم ماه محرم در اين كشور از ارزش خاصی برخوردار است؛ از زمان تسلط فاطميان بر اين كشور مذهب تشيع و سنتهای آن از جمله مراسم سوگواری ايام عاشورا جزء آيينهای اجتماعی مردم قرارگرفت؛ عاشورا تا چندی قبل جزء تعطيلات رسمی اين كشور بود ولی اكنون اينگونه نيست؛ مردم تونس در عزاداریها از خوردن غذاهای رنگين اجتنابمیكنند و صبح عاشورا به مزار اموات سرمیزنند.
چین
چين از كشورهايی است كه شيعيان بومی، ايرانی و پاكستانی حضور فعالی دربرپايی عزاداری و سوگواری دارند و بيشتر اين عزاداریها نيز درپكن برگزارمیشود.
شرق آفریقا
گرامیداشت محرم در شرق آفریقا و در جزایر زنگبار ، مومباسا و مجمع الجزایر کومور، هر سال با آغاز سال هجری قمری توسط شیعیان با برگزاری امور و مراسم مختلفی آغاز می شود. شیعیان در شرق آفریقا در مراسم ماه محرم با سیاه پوش کردن اماکن و مساجد و منازل خود ، به برگزاری جلسات مذهبی با دعوت از مبلغین مشهور و خطیبان برجسته اسلامی برای سخنرانی در مساجد اصلی می پردازند. مراسم نوحه خوانی و سینه زنی ، تعطیلی کسب وکار در ایام تاسوعا و عاشورا و اربعین ، برپایی مراسم زیارت عاشورا در حسینیه ها و مساجد ، برپایی نمایشگاههای نمادین از صحنه کربلا و وقایع تاریخی تاریخ اسلام و تعزیه خوانی، راهپیمایی در دارالسلام و زنگبار و اطعام عزاداران و مستمندان که به "نیاز" معروف است ، از مراسم ماه محرم در این منطقه است .
این آداب از شهر به شهری دیگر و کشور به کشوری دیگر ، متفاوت است و شیعیان بومی نیز که آموزه های تشیع با فرهنگ آنها عجین شده است با برگزاری مراسم خاص ، یاد این ایام را زنده نگه می دارند . در حال حاضر مردم آفریقا ، گرامیداشت عاشورا را معرف حضور شیعیان و عاشقان اهل بیت علیهم السلام درقاره آفریقا می دانند.
در خصوص نحوه ورود آیین های عزاداری و برپایی مراسم عاشورا و اربعین در آفریقا ، تاریخ مکتوبی وجود ندارد ، اما تحقیقات انجام شده در کشورهای تانزانیا و ماداگاسکار و جزایر کومور و زنگبار نشان می دهد که مبلعین و علمای ایرانی تبار ، نقش موثری در سازماندهی شیعیان و برپایی مراسم عزاداری ماه محرم داشته اند . با هدایت آنها ، مساجد و حسینه های متعددی دراین کشورها بخصوص جزیره زنگبار ساخته شده است و مکانهایی همچون تعزیه خانه و ماتم خانه در شهرها و مساجد و حسینیه های آنها وجود دارد .
مبلغان شیعی از جزیره زنگبار ، به ترویج تشیع در جنوب آفریقا و کشورهای ماداگاسکارو مجمع الجزایر کومور و از طرفی دیگر در شرق آفریقا و تانزانیا ، کنیا و جزیره "مومباسا "در اقیانوس هند پرداخته اند و اکنون نیز در ایام محرم و صفر ، این مساجد و حسینیه ها پذیرای عاشقان حسینی هستند . در قرن معاصر نیز حضور مبلغین ایرانی تبار و سفر علمای ایرانی به شرق آفریقا و سکونت در جزیره زنگبار ، از عوامل غیرقابل انکار تبلیغ آیین تشیع و فرهنگ عاشورا بوده است.
در تانزانیا و زنگبار و کشورهایی مانند ماداکاسگار و کومور افرادی وجود دارند که در ایام محرم به زبان فارسی ، نوحه و روضه می خوانند و در زنگبار ، هر ساله در ایام محرم و اربعین مراسم سنتی سینه زنی و نوحه خوانی برگزار می شود. یکی از این مراسم عزاداری ، موسوم به سینه زنی بوشهری است که اشعاری همچون «علی اصغر زینب ـ نور چشمهای زینب» را نیز می خوانند. در این مراسم افراد با حلقه زدن و دست انداختن گردن یکدیگر می چرخند وشیعیان بومی نیز با فراگرفتن این نوع سینه زنی آن را مدیون ایرانیان می دانند.
علاوه بر حضور ایرانیان و مبلغین ایرانی در زنگبار که ارتباط تنگاتنگی با شیعیان خوجه اثنی عشری داشتند و امامان جماعت و ملجاء شعیان هندی تبار بوده اند، برخی دیگر از شیعیان نیز دارای تشکیلات و حسینیه هایی در کشورهای آفریقایی هستند و در کشورهای غرب آفریقا مانند ساحل عاج، سنگال و بنین حضور دارند. از جمله ساکنان لبنانی تبار، حضور منسجمی در ترویج تشیع و برپایی مجالس سوگواری و ایام محرم و تاسوعا دارند.
در تانزانیا و جزیره زنگبار نیز مکانی به نام حسینیه بحرینی ها وجود دارد که شیعیان عرب تبار بحرینی و عمانی، اقدام به عزاداری برای سید الشهداء می کنند. در ایام اربعین، دسته های عزاداری شیعیان با حضور در این محل که مکان استقرار شیعیان بومی زنگبار است، مراسم عزاداری برگزار می کنند. در این مراسم اسبی که نماد ذوالجنان است در خیابانها به گردش در می آید و شیعیان و عزاداران حسینی، مردم آفریقا را از ظلمی که بر نوه رسول خدا واقع شده است آگاه می سازند و این اسب خونین ، ظلم امویان را به دیگر مسلمانان یادآوری می کند.
در ایام محرم، شیعیان خوجه در مسجد مرکزی شیعیان دارالسلام، مراسم مشهور به "روز حسین" را برگزار می کنند و نمایندگان فرقه های اسلامی و اهل سنت و شیعیان بومی با حضور دراین مراسم، به زبان محلی و سواحیلی، برای معرفی و تر ویج مکتب تشیع، برای حاضران سخنرانی می کنند. در ایام محرم وصفر هر سال خیابانها و مراکز اصلی پایتخت دارالسلام و مسجد مرکزی شیعیان، سیاه پوش می شود و از شب اول محرم، شیعیان خوجه هندی با برپایی ماکت واقعه کربلا و سیر روزشمار دهه اول محرم و پخش روضه و مرثیه از معابر و مساجد و اماکن متعلق به خود ، این ایام را گرامی می دارند.
حضور پر شور درنماز جماعتهای یومیه و عزاداری شبانه و سخنرانی وعاظ مشهور در شبهای محرم به خصوص روزهای تاسوعا و عاشورا از با شکوه ترین مراسم شیعیان در درالسلام است. با نزدیک شدن روز عاشورا شیعیان مقیم دارالسلام با همراهی بومیان در شب عاشورای محرم هر سال با برگزاری راهپیمایی شب عاشورا از مسجد قدیمی شیعیان به سمت مسجد مرکزی شیعیان، سینه زنی و نوحه خوانی می کنند و در میان حرکت دسته عزاداری برخی از هندوها و غیرشیعیان نیز حضور می یابند و به نذر و نیاز می پردازند.
عزاداری در کلمبیا
در کشور کلمبیا، شیعیان نسبت به جامعه اهل سنت در اقلیت هستند، اما فعالیتهای مذهبی غالبا به ابتکار آنها و با شرکت موثر آنان در مراسمهای مذهبی صورت میگیرد. مراسم عزاداری ماه محرم به صورت سنتی اجرا میشود.
از طرفی شیعیان در این کشور فاقد حسینیه و یا فاطمیه هستند، ولی با امکانات محدود، عزاداری باشکوهی برگزار میکنند، البته تنها مکان تجمع مسلمانان، مسجد شهر مایکائو است.
کانادا
مسلمانان مقیم کشور کانادا قریب به 300 هزار نفر هستند که حدود یک سوم آنها را شیعیان تشکیل میدهند. برگزاری مراسم دهه محرم و عاشورا از جمله نمودهای فرهنگی شیعه است. شاخصترین ویژگی مراسم عزاداری در بین جامعه شیعیان مقیم کانادا، تشکیل مجالس سخنرانی است.
آنها با دعوت از روحانیون از کشورهای عراق، لبنان، هند، پاکستان و ایران از آنها استفاده میکنند. سخنرانان این محافل، از کشورهای عراق، لبنان، هند، پاکستان و ایران بیشتر به وجهه تاریخی و علمی عاشورا و محرم و نهضت کربلا میپردازند. اجرای مراسم عزاداری شیعیان در مکانهای استیجاری سرپوشیده که به عنوان حسینیه است، توأم با سینهزنی و زنجیرزنی است.
در سال 93 میلادی برخی از شیعیان در شهر «تورنتو» برای مطرح کردن شیعه به عنوان یک جمعیت قابل توجه در آن کشور، اقدام به برگزاری راهپیمایی به صورت دستههای عزاداری کردند که این موضوع در مطبوعات کانادا نیز منعکس شد. این گروه از شیعیان به صورت کاملاً سنتی به عزاداری ماه محرم میپردازند و در پایان مراسم نیز، پرچمی را به یاد امام حسین(ع) در برابر شهرداری تورنتو به اهتزاز درمیآورند.
از دیگر اقدامات شیعیان کانادا، تهیه و نصب پوسترهایی در معرفی امام حسین(ع) و قیام عاشورا در وسایل نقلیه عمومی است. همچنین شیعیان پاکستانی در «اتاوا» در مسجد اهل تسنن این شهر مراسمی به نام «Hissain Day» برگزار میکنند و از استادان دانشگاه کانادا و آمریکا دعوت به عمل میآورند تا به بررسی قیام عاشورا بپردازند.
عزاداری در یونان
در شمال کشور یونان، 130هزار مسلمان زندگی میکنند که اکثریت دارای نژاد ترک هستند. در این کشور پادشاهی، اجازه ساخت مسجد و حسینیه جدید داده نمیشود، لذا مراسم عاشورا به وسیله شیعیان پاکستانی در منازلشان و توسط سفارت ایران در محل سفارتخانه برگزار میشود.
محرم در رومانی
رومانی یکی از کشورهای اروپایی است که مدتی تحت سلطه پادشاه عثمانی قرار داشت و از آن زمان جمعیتی از مسلمانان در این کشور زندگی میکنند و در میان آنان شیعیان ایرانی، لبنانی، پاکستانی و عراقی هستند که از ششم محرم هر سال مراسم سخنرانی و مداحی را در مدرسهای برگزار میکنند و از مبلغان و مداحان ایرانی جهت انجام برنامههای مذهبی دعوت به عمل میآورند.
عاشورا در آلمان
با پایان یافتن جنگ جهانی اول، گروهی از سربازان و افسران مسلمان ارتشهای درگیر در آلمان باقی ماندند، همچنین پس از جنگ دوم جهانی نیز حدود 5هزار مسلمان از مناطق مسلماننشین روسیه به این کشور مهاجرت کردند و بنابر منابع آماری کشور آلمان، در حال حاضر بیشتر مسلمانان در شهرهای فرانکفورت، مونیخ، آخن، هانوفر و هامبورگ زندگی میکنند.
در شهر هامبورگ حدود 15هزار ایرانی زندگی میکنند و محل عبادت آنها مسجدی در کنار دریاچه «استر» است. ساخت این مسجد در سال 1332 شمسی بنا به تقاضای جمعی از شیعیان ایرانی مقیم هامبورگ به دستور آیتالله بروجردی آغاز شد و در سال 1338 به پایان رسید و بعدها این مسجد به مرکز اسلامی هامبورگ معروف شد.
برنامههای عزاداری در مسجدهای هامبورگ در ایام و لیالی محرم به ویژه تاسوعا و عاشورا با تلاوت قرآن و سپس سخنرانی آغاز و با سینهزنی به پایان میرسد. شیعیان ایرانی، پاکستانی و افغانی بیشترین عزاداران را تشکیل میدهند.
برخی از آنان از شهرهای اطراف آلمان – که تا 400 کیلومتر با مرکز اسلامی هامبورگ فاصله دارد- در مراسم شرکت میکنند و تا صبح در آنجا به عزاداری میپردازند. در این مرکز، روز عاشورا بعد از قرائت زیارت عاشورا و عزاداری، از جمعیتی قریب به 2هزار نفر پذیرایی میشود.
محرم بحرین، کابوس آل خلیفه
در بحرین به عنوان کشوری با جمعیت اکثریت شیعیان، اما عزاداری امام حسین با محدودیت ها و فشارهای زیادی دنبال می شود و حکومت آلخلیفه فشار زیادی بر شیعیان در ایام محرم وارد میکند.
در بحرین برای تکایا اصطلاح «حاتم» به کار برده می شود و شیعیان تمام مراسم اجتماع، اعیاد مذهبی و حتی مراسم عروسی فرزندانشان را در حاتمها برگزار می کنند.
مراسم عاشورا و شهادت مظلومانهی حضرت ابی عبدالله الحسین( ع) و یاران باوفایش در بحرین شور و حال خاصی دارد، از ابتدای ماه محرم نمای حسینیههای بحرین یکپارچه سیاهپوش میشود و شعارهای عاشورایی و پرچمهای سیاه در خارج از محدودهی حسینیهها نیز نصب میگردد.
در اغلب حسینیهها به ویژه حسینیههای شیعیان عرب بحرینی، صبح و شب وعاظ به روضهخوانی و مرثیه سرایی میپردازند. روزها و شبهای هفتم، هشتم، نهم و دهم محرم مراسم سینهزنی و زنجیرزنی برگزار میشود و دستههای عزاداری در کوچهها و خیابانها به صورت منظم به راه میافتند.
مراسم تعزیهخوانی نیز هنوز در مناطقی از بحرین رواج دارد. همچنین پیشاپیش دستههای سینهزنی پرچمهای سیاه و شعارهای عاشورا و بعضاً اسبهای سیاهپوش به صورت ذوالجناح امام به حرکت در میآیند. بعضی از دستههای سینهزنی به نواختن سنج و دمام اقدام میکنند. اطعام عمومی و پخش شربت در این چند روز به صورت گستردهای صورت میگیرد. حسینیههای بحرین در تمام مدت دو ماه محرم و صفر دایر هستند و مراسم عزاداری و روضهخوانی برپا میدارند.
با این حال طی سالهای پس از شروع جنبش انقلابی مردم بحرین تاکنون هر سال با فرارسیدن ایام محرم حکومت آل خلیفه در هراس از تشدید اعتراضات مردمی به تاسی از قیام عاشورا، به تشدید تدابیر امنیتی و ایجاد فضای اختناق روی میآورد.
از آغاز ماه محرم نیروهای امنیتی بحرین تاکنون بارها به هیاتهای عزاداری حمله کردند و نمادهای مذهبی را در مناطق مختلف بحرین جمع آوری کردند.همچنین رژیم آل خلیفه ۳۱ شهروند بحرینی از جمله ۱۷ خطیب را در ارتباط با برگزاری مراسم عزاداری امام حسین(علیه السلام) احضار و ۱۱ تن از آنها را بازداشت کرد.
همچنین مزدوران لباس شخصی رژیم آل خلیفه با هجوم به شهرک بلاد قدیم، اقدام به تخریب نمادهای عاشورایی و پاره کردن پرچم های عزاداری میکنند و هرساله این اقدامات انجام میشود. در این حمله که با پشتیبانی خودروهای نظامی صورت میگیرد، بسیاری از نمادهای عاشورایی در بخش های مختلف بلاد قدیم تخریب شد.
این در حالی است که در همین ایام منابع بحرینی از تشدید محاصره منطقه الدراز و حمله به نمادها و مظاهر عاشورای حسینی در پایتخت این کشور از روزهای نخست ماه محرم خبر میدهند.
با این حال به رغم محاصره شدید ساکنان الدراز پلاکاردهای حسینی و تصاویر مراجع دینی از جمله آیتالله شیخ عیسی قاسم، رهبر شیعیان بحرین را نصب کردند.
بحرین از ۱۴ فوریه ۲۰۱۱ ( ۲۵ بهمن ۱۳۹۰) صحنه انقلاب مردمی ضد رژیم سرکوب گر آل خلیفه است. مردم بحرین خواهان آزادی، برقراری عدالت و رفع تبعیض و روی کارآمدن دولتی منتخب و آزادی زندانیان سیاسی کشورشان هستند.
ناآرامیهای بحرین تاکنون ده ها کشته و هزاران زخمی برجای گذاشته است. رژیم آل خلیفه همچنین صدها نفر را سلب تابعیت کرده است. گروههای مدافع حقوق بشر بارها رژیم آل خلیفه را به خاطر سرکوب مخالفان محکوم کرده و خواستار اصلاحات در نظام سیاسی این کشور شدهاند.