الوقت- اختلافات عربستان و امارات در یمن از مدت‌ها پیش در محافل سیاسی و رسانه‌ای منطقه‌ای و بین المللی مطرح بود با این وجود حتی پس از اعلام خروج نیروهای امارات از جنگ این کشورها با رد جود هرگونه اختلاف بر اتحاد و هماهنگی کامل میان خود در مورد اهداف جنگ تأکید می‌کردند. با این حال تصرف کاخ ریاست جمهوری در عدن به دست جدایی طلبان وابسته به امارات و فرار نمایندگان دولت مستعفی منصور هادی که مورد حمایت ریاض می‌باشد واقعیت شکاف جدی و پایان اتحاد و ائتلاف سعودی- اماراتی را به اثبات رسانید. اکنون و با توجه به این واقعیت پرسشی که مطرح می شود آن است که پس از عقب نشینی امارات و اخراج دولت مستعفی منصور هادی از جنوب، ریاض چه طرح و برنامه‌ای برای آینده جنگ یمن اتخاذ خواهد کرد و اساساً سعودی‌ها چه گزینه‌های قابل اجرایی در پیش روی خود می بینند؟ در این زمینه می توان با توجه به تحرکات اخیر سعودی‌ها از سه سناریو مختلف سخن به میان آورد.
قائله جنوب و پایان سریع جنگ
اولین سناریوی محتمل که می تواند تبیین گر رویکرد عربستان در مورد آینده جنگ یمن باشد امکان پایان دادن سریع به جنگ از طریق تن دادن به امر واقع در تحولات این کشور یعنی تجزیه یمن به دو بخش شمالی و جنوبی می باشد. در طی یک ماه اخیر نشانه های مختلفی از وضعیت‌سنجی شرایط از سوی ریاض برای چگونگی خروج آبرومندانه از بن بست جنگ در یمن مشاهده شده است. ماه گذشته میلادی عبدالله المعلمی نماینده و سفیر عربستان در سازمان ملل در سخنانی در مقر این سازمان در نیویورک گفت، کشورش به دنبال جنگ با ایران نیست و زمان آن فرا رسیده که جنگ یمن فروکش کند و به پایان برسد. وی همچنین تصریح کرد: عربستان خواهان جنگ با ایران چه در یمن و چه در هر جای دیگری نیست.
این سخنان هنگامی که می تواند به عنوان نشانه ای از تلاش ریاض برای خروج سریع از باتلاق یمن درک شود که روند تسلط و کنترل انصارالله بر تحولات جنگ و حتی توانایی آنان در حمله به تأسیسات نفتی عربستان طی ماه های اخیر مورد توجه قرار گیرد. درحالی که عربستان هر روز با شکست برنامه‌هایش در یمن مواجه می شود انصارالله یمن بر توانایی های نظامی خود می افزاید به صورتی که کارشناسان از یک جهش کیفی مهم در جنگ بویژه پس از شلیک یک موشک بالستیک به مرکز صنایع نفتی سعودی در شهر الدمام (به مسافت ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ کیلومتر) خبر می دهند. حملات دردناک انصارالله با ناتوانی سامانه‌های دفاع هوایی عربستان به ویژه سامانه پاتریوت در جلوگیری از اصابت این موشک ها به اهدافشان رو به رو شده است. در واقع اکنون هدف عربستان پیروزی بر یمنی‌ها نیست بلکه هدف کاستن حملات مرگبار یمنی ها است. از سوی دیگر نباید از فشارهای روز افزون بین المللی علیه جنایات سعودی ها در یمن چشم پوشی کرد به صورتی که برخی کشورها ممنوعیت فروش سلاح به ریاض را آغاز کرده‌اند. در این میان مسأله اصلی اما ناتوانی ریاض در بازگرداندن آنچه که دولت قانونی می‌خواند به صنعا می باشد که با اتفاقات اخیر در عدن این رویا نیز کاملا بر باد رفته شده است.
دراین شرایط از نگاه عده ای، سفر محمد بن زاید ولیعهد اماراتی ها به عربستان که با محوریت موضوع تحولات عدن می باشد می‌تواند نشانگر توافقات پشت پرده ریاض و ابوظبی بر سر توافق برای تجزیه یمن و سپس شروع روند پایان دادن به جنگ با انصارالله باشد.
اگرچه این سناریو از دلایل و شواهد منطقی و واقعی برخوردار است اما آنچه در این سناریو نادیده گرفته شده است موضوع منافع حتمی عربستان در جلوگیری از شکل‌گیری دولت مستقل شمال به رهبری انصارلله و حوثی ها از یکسو و همچنین از بین رفتن کامل نفوذ و جای پای عربستان در جنوب با قدرت گرفتن تجزیه طلبان نزدیک به امارات می باشد.
یافتن جایگزین امارات و باز کردن جبهه جدید در یمن
گذار از سناریوی پایان سریع جنگ پس از خروج امارات از ائتلاف، احتمال تلاش ریاض برای یافتن نیروهای جایگزین برای اماراتی‌ها و تداوم حمایت از دولت مستعفی عبد ربه منصور هادی را تقویت می‌کند. پس از سقوط کاخ ریاست جمهوری در عدن به دست تجزیه طلبان شورای انتقالی وابسته به ابوظبی، هواپیماهای سعودی مواضع این گروه و کاخ ریاست جمهوری را بمباران کردند تا مخالفت خود را با کودتای تحت نظر امارات اعلام کنند.
در وهله اول آمریکا پس از اعلام تلاش امارات برای خروج سریع از جنگ، در چند نوبت نظامیان خود را تحت عنوان مستشاری و در واقع برای در دست گرفتن زمام امور راهی عربستان کرد. طبیعتاً آمریکا به خوبی می‌داند که هر گونه پیروزی یمن در این جنگ به معنای آغاز پایان حکومت آل سعود خواهد بود.
همچنین در روزهای گذشته، هیاتی از عربستان به سرپرستی ژنرال فهد بن ترکی بن عبدالعزیز فرمانده ائتلاف علیه تروریسم و فرمانده نیروهای مشترک اءتلاف عربی در یمن به اریتره سفر کرد و با آسیاس افورکی رئیس جمهور این کشور دیدار نمود.
یکی از فعالین اپوزیسیون اریتره این احتمال را مطرح کرد که هدف از این دیدار این بوده است که عربستان بتواند بعد از خروج امارات از یمن، از سربازان اریتره ای در اءتلاف خود در یمن بهره گیرد. پیش از این نیز عربستان در تلاش بود با افزایش روابط با اریتره و خارج کردن این کشور از انزوای بین المللی( از جمله با میانجیگری برای انعقاد توافق صلح بین اتیوپی و اریتره بعد از بیست سال) ، آن را وارد "تشکل دولت های عربی و آفریقایی مجاور دریای سرخ" کند. عضویت اریتره در این تشکل مرتبط با مشکل عربستان در جنگ یمن و نقشی است که اریتره می تواند به عنوان عضو این تشکل در ائتلاف بجای امارات داشته باشد.
در چنین شرایطی عربستان برای جلوگیری از شکست کامل در یمن، محتمل است که در صورت عدم همراهی امارات با خواسته عقب نشینی نیروهای تحت امر آن از عدن، با حمایت تسلیحاتی از نظامیان وابسته به منصور هادی جبهه دیگری نیز علیه تجزیه طلبان وابسته به امارات باز کند. این امر طبیعتاً به معنا تشدید اختلافات با امارات خواهد بود همانگونه که استقبال سطح پایین از ولیعهد امارات در فرودگاه جده را می توان نشانه ای از چنین اختلافی دانست.
این سناریو نیز اگرچه با شواهد و قرائن مختلفی همراه است اما در اینکه آیا عربستان قادر و مایل به باز کردن جبهه ای جدید علیه جدایی طلبان جنوب و در واقع رویارویی با متحد اصلی خود در سالهای گذشته جنگ یمن یعنی امارات باشد شبهات جدی وجود دارد. همچنین اینکه این درگیری به نفع انصارالله خواهد بود و از طرف دیگر طبیعتاً جامعه بین المللی نیز با مداخله آشوب آفرین دیگری از سوی ریاض در یمن مخالف هستند.
واگذاری جنوب و تداوم جنگ با انصارالله
در چنین شرایطی پای سنارویی دیگر به میدان احتمالات می آید و آن هم از یکسو تن دادن عربستان به شرایط امر واقع در جنوب با تأکید بر لزوم انجام گفتگو میان دولت مستعفی منصور هادی و تجزیه طلبان شورای انتقالی وابسته به امارات و از سوی دیگر تداوم محاصره و روند جنگ علیه نیروهای انصارالله از طریق یافتن نیروهای جایگزین سودانی و اریتره ای و همچنین کمک گرفتن از آمریکایی ها برای دفع خطر حملات موشکی و پهبادی انصارالله می‌باشد. این سناریو به نظر می رسد انطباق بیشتری با الگوی رفتاری رهبران ریاض در جنگ و همچنین منافع اصلی ریاض در تحولات یمن دارا می باشد. در سفر ولیعهد ابوظبی به جده، سعودی ها درخواست برگزاری مذاکره میان نمایندگان دولت هادی و شورشیان شورای انتقالی در ریاض را داده اند. در همین رابطه عیدروس الزبیدی رئیس شورای انتقالی جنوب روز یکشنبه 20 مرداد گفته بود که جدایی‌طلبان جنوب به آتش‌بس در عدن پایبند بوده و آماده همکاری با ائتلاف به‌رهبری عربستان هستند. پس از رد و بدل این پیام ها احمد الزرقه تحلیلگر یمنی اعلام کرد بیانیه ائتلاف و دعوت از شورای انتقالی به ریاض برای انجام گفت‌وگو با دولت منصور هادی، اعتراف به کودتا و مشروعیت‌بخشی به آن ازسوی سعودی به‌شمار می‌رود.
