به گزارش الوقت کمتر از چهار ماه پیش از آن که مدت زمان حضور فدریکا موگرینی به عنوان مسئولیت سیاست خارجی اروپا به پایان برسد، کمیسیون اروپا جوزپ بورل، وزیر خارجه سوسیالیست اسپانیا، را برای عالی‌ترین مقام امور خارجه اتحادیه اروپا نامزد کرده است.
بورل در صورت تأیید پارلمان اروپا از اول نوامبر، ۱۰ آبان، جایگزین فدریکا موگرینی، مسئول فعلی سیاست خارجی و سیاست‌گذاری امنیتی اتحادیه اروپا خواهد شد.
جانشین موگرینی کیست؟
جوزپ بورل، سیاستمدار ۷۲ ساله و کهنه‌کار اسپانیایی مسئول احتمالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا، که یک کاتالون سوسیالیست است، تا کنون با جدایی کاتالونیا از اسپانیا مخالفت کرده و مرزها را "زخم‌هایی بر صورت زمین" خوانده است.
فهرست تخصص‌های او طولانی است؛ از مهندس هوافضا، دکتر اقتصاد و متخصص کامپیوتر.
بورل در کابینه اسپانیا، علاوه بر وزارت خارجه، پست‌هایی چون وزیر مشاور در امور مالی (۱۹۸۴)، وزیر راه و ترابری و محیط زیست (۱۹۹۱ تا ۱۹۹۳) داشته و کاندیدای سوسیالیست‌ها برای نخست‌وزیری در انتخابات سال ۲۰۰۰ نیز بوده است.
بورل در صحنه سیاست اتحادیه اروپا نیز نام آشناست و از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۷ رئیس پارلمان اروپا بود. وی دانش‌آموخته دانشگاه استنفورد آمریکا و از مخالفان برگزیت، استقلال کوزوو از صربستان و جدایی کاتالونیا از اسپانیاست.
بورل در سال‌های اخیر خود را از عرصه سیاست کنار کشیده بود، اما در سال ۲۰۱۷ با برآمدن در برابر جنبش جدایی‌طلبی یادشده دوباره به عرصه سیاست بازگشت و دولت سوسیالیست اسپانیا که از نیمه سال گذشته قدرت را در دست دارد در اقدام و پیامی نمادین خطاب به جدایی‌خواهان کاتالونیا او را در رأس دستگاه دیپلماسی کشور نشاند.
او یکبار با اشاره به قدرت‌های بزرگ همچون چین، روسیه و ایالات متحده گفته است: «ما در دنیای غول‌ها زندگی می‌کنیم و اگر نجنبیم، بیش از پیش به حاشیه خواهیم رفت.»
بورل گرچه مرزها را به مثابه زخم تلقی می‌کند اما همزمان خواهان امنیت مرزهای اتحادیه اروپا در قبال مهاجرت‌های جمعی شده است. او از جمله به نرخ زاد و ولد در آفریقا اشاره کرده و از سیاستمداران اروپایی دعوت کرده که برای مشکلات آتی دوراندیشی کنند.
بسیاری از کارشناسان گفته‌اند که بورل به نسبت موگرینی و اشتون، دو مسئول قبلی سیاست خارجی اتحادیه اروپا، از شخصیتی متفاوت برخوردار است. خصوصیات ویژه خود را دارد و تجارب بسیاری در سیاست خارجی و در دیگر موضوعات.
مواضع متفاوت بورل
بورل که برای تصدی دستگاه دیپلماسی اتحادیه اروپا نامزد شده، با توجه به مواضع و اظهارات منتقدانه‌اش نسبت به آمریکا و اسرائیل از یک سو، و لحن دوستانه‌اش نسبت به ایران بحث‌های متفاوتی را برانگیخته است. گرچه این مواضع و اظهارات در رویکردهای سیاست خارجی اروپا تأثیری اساسی ندارند، ولی بی‌اهمیت هم نیستند.
بورل در توئیت های خود در چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی در بهمن سال گذشته به «دستاوردهای» جمهوری اسلامی در قیاس با قبل از انقلاب پرداخت و در این توئیت‌ها نیز تأکید کرد که آمریکا در قیاس با مسئله جنگ ویتنام، نسبت به ایران و اشغال سفارتش در تهران رفتاری حساسیت‌آمیز و عصبی دارد.
مقام‌های رژیم صهیونیستی و آمریکا و آن دسته از محافل سیاسی اروپا که روابط نزدیک‌تری با این دو کشور دارند کم و بیش با نگاهی هشدارآمیز و توأم با بدبینی به استقبال نامزدی بورل رفته‌اند و چه بسا که برای شکست او در رأی‌گیری پارلمان نیز تلاش‌های خود را تشدید کنند.
یکی از مقام‌های اسرائیل که نخواسته نامش فاش شود، گفته است که در صورت انتخاب بورل به سمت ریاست دستگاه دیپلماسی اتحادیه اروپا، اسرائیل حسرت دوران فردریکا موگرینی را خواهد خورد، شخصیتی که گرچه روابط تنگاتنگی با اسرائیل و آمریکا نداشت، ولی در انتقاد به این دو کشور و نیز در اظهارات و موضع‌گیری به سود ایران به بورل شباهتی نداشت.
مسئول سیاست خارجی اروپا برای ایران چقدر مهم است؟
نماینده عالی اروپا برای سیاست خارجی و امنیتی در تمامی سال‌های اخیر جایگاه عمده‌ای در مناسبات با ایران داشته، در پرونده هسته‌ای نقشی محوری بازی کرده و برجام هم در اصل در بسیاری از موارد مهر و نشان این نهاد اروپایی را دارد.
در شرایط حاضر که بحران برجام با خروج آمریکا و تشدید تحریم‌ها علیه ایران به وضعیتی خطیر و کم‌سابقه سوق یافته هم، دوباره نهاد هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اروپا و مسئول آن یک پای مذاکره و رفت و آمد برای یافتن راه‌حل و مهار تنش است.
بورل همچنین به شدت مخالف یکجانبه‌گرایی آمریکا است. ۵ اردیبهشت بود که او از یکجانبه‌گرایی‌ها و اقدامات مداخله‌جویانه دولت آمریکا از جمله لغو معافیت تحریم‌های نفتی علیه ایران انتقاد کرد و در همایشی درباره روابط اتحادیه اروپا و آمریکا که در مادرید برگزار شد گفت: باید دید که آیا این تصمیم اعمال خواهد شد یا خیر زیرا این اقدام ممکن است با مخالفت کشورهای مختلف مواجه شود.
در عین حال او یکی از حامیان توافق هسته‌ای است و چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت هم در واکنش به اقدام ایران برای کاهش سطح تعهدات خود گفته بود: «خوشبختانه ایران توافق هسته‌ای را پاره نکرد و باید مانع از پاره شدن کامل آن شد. نقض کردن توافق هسته‌ای از سوی آمریکا خبر بدی است. خوشبختانه پاسخ ایرانی‌ها در مرز قرار دارد، آنها توافق هسته‌ای را پاره نکردند وگفتند که اگر آمریکا به تعهدات خود عمل نکند آنها نیز به تعهداتشان عمل نخواهند کرد و کارهایی را در چارچوب محدودیت توافق انجام می‌دهند.»
براین اساس، تغییر موگرینی اگر با جانشینی جوزف بورل باشد، ضرری به حال ایران نخواهد داشت و شاید حتی بتوان گفت که بورل با احتیاط و تجربه بالای دیپلماتیک خود، مواضع دورتری نسبت به آمریکا و نزدیک‌تری نسبت به ایران خواهد داشت.
حالا باید منتظر ماند و دید پارلمان اروپا به گزینه توافق شده رهبران اروپا برای کنترل دستگاه سیاست خارجی اتحادیه رای مثبت خواهد داد یا خیر. هرچند عموما این اتفاق می‌افتد و احتمالا بعد از خاویر سولانا، باید منتظر باشیم تا جوزپ بورل دومین اسپانیایی باشد که نمایندگی عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و امور امنیتی را عهده دار شود.
