الوقت- مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در سفر به اروپا با تأکید بر تداوم فشارها بر تهران و درخواست همراهی کشورهای اروپایی با این موضوع، از آمادگی مذاکره بدون پیش شرط با ایران خبر داد.
پمپئو تور اروپایی خود را روز جمعه با سفر به آلمان آغاز کرد و سپس راهی کشور سویس شد و در ادامه قرار است به هلند برود و در نهایت برای پیوستن به ترامپ عازم انگلیس شود. قرار بود این سفر ماه گذشته انجام شود اما زمانی که او در بروکسل بود، با بالا گرفتن سایه تنش در خلیج فارس پمپئو به شکلی غیرمترقبه راهی بغداد شد و ادامه سفر اروپایی خود را به بعد موکول کرد. اما این سفر در حالی انجام می شود که اختلافات گسترده ای بر روابط آمریکا و اروپا بر سر موضوعات مختلف بین المللی و دوجانبه سایه انداخته است.
اجماع سازی علیه تهران
از زمان خروج آمریکا از برجام و تلاش واشنگتن برای تحمیل توافقی جدید به تهران با استفاده از اهرم فشارهای اقتصادی و تهدید نظامی، مقامات کاخ سفید تحرکات خود را برای اجماع سازی منطقه ای و بین المللی علیه ایران افزایش دادند. با این حال تاکنون کاخ سفید در همراه کردن کشورهای اروپایی با رویکرد ضدایرانی خود ناکام بوده است ؛شاهد این قضیه شکست کنفرانس ورشو بود. اکنون اما با بروز برخی تحولات در منطقه از جمله اقدام مشکوک انفجار چند کشتی نفتکش در سواحل امارات و حمله پهبادی انصارلله به ایستگاه های پمپاژ نفت عربستان، که واشنگتن ایران را در هر دو مورد مقصر می داند، کاخ سفید بار دیگر با امید قانع کردن اروپا به همراهی با فشارها علیه تهران مذاکره با آنها را کلید زده است. در همین راستا پیش از انجام این سفر پمپئو با اعلام اینکه مدارک تهیه شده توسط جان بولتون مشاور امنیت ملی در مورد دست داشتن ایران در حمله به کشتی های نفتکش برای ارائه به شورای امنیت را دیده است افزود: این تلاش ایران برای افزایش بهای نفت در بازارهای جهانی است.
در این شرایط پمپئو از کشورهای اروپایی خواسته است بی توجه به اولتیماتوم هسته ای و فشارهای مشروع تهران بر این کشورها برای اجرای تعهداتشان، از دنبال کردن طرح سازوکار مالی موسوم به اینستکس برای دور زدن تحریم‌ها خودداری کنند. روز پنجشنبه برایان هوک رئیس کارگروه اقدام ایران تهدید کرد هر کشوری که از ایران نفت بخرد تحریم می‌شود. اکنون نیز پمپئو با همین پیام راهی برلین شد که نقش رهبری اروپا را دارد و از قضا بیشترین نقش را در میان کشورهای اروپایی نسبت به مقابله با سیاست بی ثبات ساز و مداخله آمیز واشنگتن ایفا میکند. وی در پاسخ به سوالی درباره سازوکار اینستکس گفت: «اگر با هدف تسهیل معاملات کالاهایی که تحت تحریم نیست باشد، مشکلی ندارد.»
مذاکره بدون پیش شرط، عقب نشینی یا بازی با کلمات؟
یکی دیگر از نکات برجسته سفر پمپئو به اروپا , اعلام آمادگی برای مذاکره بدون پیش با تهران همزمان با «فشار حداکثری» بود. او که پیشتر و در می 2018 برای پذیرش مذاکره با ایران 12 پیش شرط را مطرح کرده بود اکنون و در چرخش موضعی آشکار گفت: «ما آماده ایم بدون هیچ پیش شرطی گفتگو کنیم. ما حاضریم بنشینیم و با آن ها صحبت کنیم. اما تلاش آمریکا برای جلوگیری از فعالیت های بدخواهانه جمهوری اسلامی و نیروهای انقلابی اش ادامه خواهد داشت .» وی این موضع را در سفر به کشور سویس طرح کرد که در طول چهار دهه گذشته نقش واسط و انتقال دهنده پیام میان دو طرف را بازی کرده است. این چرخش تنها در کلام پمپئو به چشم نمیخورد بلکه طی روزهای گذشته دونالد ترامپ نیز در سفر به شرق اسیا از آبه نخست وزیر ژاپن برای انجام میانجی‌گیری به منظور ترغیب تهران به پذیرش مذاکره درخواست یاری نمود.
طبیعتاً بخشی مهمی از تغییر موضع و ملایم شدن کلام مقامات کاخ سفید پس از شاخ و شانه کشیدن‌های تبلیغاتی طی هفته‌های گذشته در ارسال نیرو و تجهیزات نظامی به منطقه، ناشی از پذیرش واقعیت عدم کارایی اهرم تهدید نظامی و فشارهای اقتصادی در مجبور کردن ایران به قبول مذاکره جدید می باشد. در حالی که رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری رسما آغاز شده است ناتوانی در تحمیل توافق جدید بر تهران می تواند در کنار موضوعات چالش برانگیز دیگر در کارنامه 4 ساله سیاست خارجی و داخلی ترامپ، جایگاه او را در این انتخابات تضعیف کند.
از سوی دیگر اما نوع عملکرد واشنگتن موجب شده است تا در داخل ایران با وجود دیدگاه های متفاوت گروه ها و جریانات سیاسی در موضوعات مختلف سیاست خارجی , در مورد بی نتیجه و زیانبار بودن مذاکره با واشنگتن اجماع حاصل شود. در این شرایط کاخ سفید امیدوار است که با لفاظی در مورد طرح مذاکره بدون پیش شرط بتواند به نوعی در جامعه و همچنین در هیئت حاکمه ایران نسبت به پذیرش مذاکره شکاف ایجاد کند. با این حال نباید این واقعیت را نیز از یاد برد که واشنگتن نسبت به نوع واکنش ایران به فشارهای اقتصادی برای قطع صادرات نفت ایران به شدت نگران است و بخشی از اهداف اعلام آمادگی برای مذاکره بدون پیش‌شرط ناشی از تلاش برای کاستن از سطح تنش و باز داشتن تهران از پیگیری طرح های مقابله جویانه با این اقدامات واشنگتن ارزیابی می شود.
