الوقت- خیابان‌های شهر الجزیره، پایتخت الجزایر نزدیک به دو ماه است که صحنه اعتراضات ضددولتی است. با وجود استعفای بوتفلیقه از مقام ریاست جمهوری و معرفی رئیس جمهور موقت، اما اعتراضات علیه دولت حاکم همچنان ادامه دارد.
در گوشه‌ای دیگر از شمال آفریقا در سوادن نیز هفته‌ها قبل از الجزایر، مردم به خیابان‌ها ریخته‌اند و خواستار تغییر کامل نظام سیاسی حاکم هستند.
هم سودان و هم الجزایر هر دو از جمله کشورهای شمال آفریقا می‌باشند که از موج انقلاب‌های زنجیره‌ای خاورمیانه در سال 2011 جان سالم به در بردند و برخی معتقدند که شروع اعتراضات در این کشورها بدلیل عدم وقوع اعتراضات موسوم به بهار عربی در گذشته است. اما این استدلال چندان دقیق نیست چون از طرف دیگر در سایر کشورهایی که در قلب انقلاب‌های زنجیره‌ای خاورمیانه قرار داشتند از جمله مصر و تونس نارضایتی‌ها همچنان بسیار زیاد و در برخی دیگر از این کشورها از جمله لیبی اوضاع از حد بحران گذشته و موجودیت یکچارچه این کشور در حال تهدید است.
حقیقت آن است که انقلاب‌های زنجیره‌ای 2011 در خاورمیانه تا به امروز هیچگاه نتوانسته به آن آمال و دنیای آرمانی خود دست یابد. در کشوری مانند تونس دستاورد انقلاب یاسمین حداقلی و در حد دگرگونی سیاسی و تغییر نظام حاکم بود، اما ساختار اقتصادی گذشته تغییر چندانی نداشته و نخبگان اقتصادی سنتی همچنان مافیای تجاری این کشور به شمار می‌روند که توده وابسته را از طریق انحصار واردات و صادرات و تعیین نرخ کالا در بازار مصرفی عمومی، وابسته‌تر ساخته‌اند.
در مصر تغییرات حتی به حداقل‌های سیاسی نیز نرسید و تنها اسامی حاکمان نظامی تغییر کرد، اما ارتش همچنان قدرت برتر را در کنترل دارد. برخی معتقدند که حتی مصر از نظر شاخصه‌های توسعه سیاسی در دوره فعلی مسیری قهقرایی را در مقایسه با دیکتاتوری مبارک طی کرده است. به خاطر داریم که در دوره مبارک گروه‌های اسلامی اجازه معرفی نامزد انتخاباتی را داشتند، اما امروز وجود این گروهها از اساس غیرقانونی و ممنوع اعلام شده است.
دیگر کشورهای درگیر انقلاب‌ها و اعتراضات 2011 خاورمیانه نیز از جمله بحرین چندان حال و روز مساعدی ندارند و هرکدام در گندآب سیاسی حاکمان اقتدارگرا روزگار را سپری می‌کنند، هرچند نارضایتی‌ها بسیار زیاد است.
در این وضعیت است که اعتراضات الجزایر و سودان باعث شده تا چشم امید برخی تحلیلگران به موج دوم بهار عربی خاورمیانه دوخته شود، اما دلایل دیگری بروز آن چه بهارعربی دوم خاورمیانه نامید می‌شود را رد می‌کند:
در جریان انقلاب‌های زنجیره‌ای سال 2011 چه در تونس و چه در مصر و لیبی، اسلام‌گرایان موتور محرک اصلی این انقلاب‌ها به شمار می‌آمدند، اما در تحولات و اعتراضات فعلی نشانه کمتری از نقش بسیج‌گری گروه‌های اسلامی دیده می‌شود. از این منظر ماهیت گروه‌های جلودار در اعتراضات فعلی کشورهای منطقه متفاوت از سال 2011 است.
برخلاف گذشته، تصاویر منتشر شده از اعتراضات فعلی کمتر موج‌های میلیونی را به تصویر می‌کشد، اگرچه نظرسنجی‌ها از آمار بالای نارضایتی در کشورهای درگیری اعتراضات حکایت دارد. در این صورت شاید بتوان گفت با وجود نارضایتی‌ها، اما شهروندان امید کمتری به بهبود اوضاع در صورت پیوستن به اعتراضات دارند و از این رو معترضان تا کنون نتوانسته‌اند اجماع همه جانبه و فراگیری را برای برگزاری اعتراضات میلیونی بدست آورند.
در اعتراضات سال 2011، وقوع نخستین برخورد دولت با معترضان در مصر و یا در لیبی با واکنش گسترده خارجی روبرو شد، اما در حال حاضر با وجود ادامه اعتراضات طی نزدیک به دو ماه، واکنش رهبران سیاسی سایر کشورها با احتیاط و گاه سکوت کامل همراه بوده است و همین مسئله موفقیت معترضان را با دشواری بیشتری روبرو خواهد ساخت. به عبارت دیگر بسیاری از کشورهای حامی معترضان در سال 2011، امروز خود درگیر بحران‌های داخلی هستند و کشوری مانند فرانسه که نقش حامی اصلی معترضان ضدقذافی را در سال 2011 در لیبی بازی کرد، امروز خود با موج اعتراضات داخلی روبروست.
اعتراضات فعلی تنها محدود به کشورهای خاورمیانه‌ای نیست، بلکه همزمان با خاورمیانه و شمال آفریقا، در پاریس واقع در قلب اروپا نیز اعتراضات ضددولتی هفته‌هاست ادامه دارد، هرچند نتیجه قابل توجهی در بر نداشته است. در واقع اگر اعتراضات فعلی در سودان و الجزایر را معلول بی اعتمادی و ناامیدی به وضعیت حاکم در این کشورها تفسیر کنیم، این وضعیت تنها محدود به خاورمیانه نیست بلکه در فرانسه نیز معترضان شنبه‌هاست که به خیابان‌ها می‌آیند و حتی اعتراضات جلیقه زردها خیلی زود توانسته دیگر کشورهای اروپایی از جمله بلژیک را نیز در بر گیرد. لذا بی اعتمادی و درخواست برای تغییر وضعیت حاکم تنها منحصر به خاورمیانه نمی‌باشد، بلکه در حال حاضر دیگر کشورها از جمله در اروپا نیز با همین شرایط روبرو هستند. هرچند افزایش این نارضایتی‌ها بطور حتمی و قطعی به معنای منتهی شدن به انقلاب مشابه آنچه در سال 2011 در خاورمیانه رخ داد، نیست اما معترضان امیدوار هستند تداوم اعتراضات به انقلاب و سرنگونی نظام بیانجامد.
