الوقت- روز گذشته عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق در صدر هیئتی بلندپایه از مقامات سیاسی و تجار بخش خصوصی این کشور وارد تهران شد. وی که برای یک سفر دو روزه به تهران آمده، قرار است با رئیس جمهوری و دیگر مسئولین ایرانی دیدار کند. این سفر در شرایطی صورت می‌گیرد که یک ماه پیش حسن روحانی رئیس جمهور ایران برای نخستین بار از عراق دیدار کرد و خواستار گسترش روابط اقتصادی میان دو کشور شده بود. این در حالی است که عراق به تازگی معافیت از تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه تجارت با ایران را برای یک دوره سه ماهه دیگر کسب کرده است. از طرف دیگر نخست وزیر عراق پس از سفر به تهران بلافاصله عازم ریاض خواهد شد تا با مقامات سعودی نیز دیدار داشته باشد که این امر خود گمانه‌زنی‌های مختلفی را در مورد اهداف عادل عبدالمهدی از این سفرها بوجود آورده است. در این شرایط سایت خبری- تحلیلی الوقت برای بررسی بیشتر موضوع به گفتگو با «حسین رویوران» کارشناس مسائل عراق پرداخته است که به شرح زیر می‌باشد.
از دیدگاه شما اهداف و موضوعات اصلی این سفر چیست؟
در وهله اول طبیعی است که پس از سفر آقای روحانی به عراق، پاسخ این سفر بدهد. در سفر اقای روحانی به عراق توافقات زیادی در زمینه‌های مختلف صورت گرفت که نیاز به پیگیری دارد و تصور میکنم یکی از مهم‌ترین اهداف این سفر اجرایی کردن توافقاتی است که میان دو کشور انجام شده است. اما این تنها اهداف سفر نیست. آمریکا اعلام کرده است که مهلت زمانی معافیت‌های داده شده به برخی کشورها برای تجارت با ایران به پایان رسیده و این کشورها باید تعامل با ایران را متوقف کنند. لذا این دیدار و این سفر در چنین شرایطی این پیام واضح را هم دارد که عراق زیر بار تحریم‌های یکجانبه آمریکا نمی‌رود و اجازه نمی‌دهد که از عراق به عنوان ابزاری علیه هیچ طرفی در منطقه استفاده شود و تصور میکنم این پیام سیاسی مهم است.
در مورد جایگاه عراق در سیاست خارجی ایران بویژه در شرایط تحریم‌ها بسیار گفته شده و اینکه عراق می‌تواند نقش پل عبور ایران از تحریم‌ها باشد اما از دیدگاه شما ایران چه جایگاهی در سیاست خارجی دولت آقای عادل عبدالمهدی دارد؟
من فکر میکنم رابطه ایران و عراق یک رابطه تصامدی و بسیار محکمی است. یعنی همانطور که ایران برای حفظ امنیت عراق در برابر حمله داعش به عراق کمک کرد اکنون هم عراق در تحریم‌ها به اقتصاد ایران کمک می‌کند. از زمانی که صدام سقوط کرد و یک نظام ائتلافی بر اساس رای مردم روی کار آمد تمام دولت‌های عربی نه تنها به عراق پشت کردند بلکه حتی تمام هزینه‌های تروریسم بر علیه عراق را هم تأمین کردند و این در حافظه تاریخی مردم عراق برای همیشه باقی خواهد ماند که به همراهی ایران در زمان بحران‌ها می‌شود تکیه داشت اما به دولت‌های عربی هیچگاه نمی‌توان چرا که این کشورها اساساً با ساختار سیاسی جدید عراق مشکل دارند.
در شرایط کنونی نیز تلاش‌هایی که عربستان انجام می‌دهد تا جای ایران را در عراق بگیرد هیچگاه با موفقیت همراه نخواهد بود به دلیل اینکه عراق همواره ایران را به عنوان یک پشتیبان و متحد استراتژیک برای خود می‌داند که برای عبور از بحران‌ها می‌توان به آن تکیه کرد. این دیدگاه در میان دولت و ملت عراق نسبت به هیچ‌کدام از رژیم‌های عربی مشاهده نمی‌شود.
به نقش آفرینی جدید عربستان در عراق اشاره کردید. همانطور که می‌دانید طی روزهای گذشته یک هیئت بلندپایه عربستانی از عراق دیدار کرد و نماینده سعودی‌ها پس از بازگشایی کنسولگری عربستان در بغداد از وعده کمک 1 میلیارد دلاری به این کشور سخن گفت و متقابلاً سخنگوی وزارت خارجه عراق روابط با سعودی‌ها را استراتژیک خواند. از دیدگاه شما نقش‌آفرینی جدید عربستان در عراق تا چه اندازه قادر است برای آنچه کاستن از نفوذ ایران در عراق گفته می‌شود مؤثر باشد؟
ببینید رابطه ایران و عراق با هیچ رابطه‌ای قابل قیاس نیست. در سال گذشته مجموعاً 7 میلیون نفر از عراق به ایران و بالعکس سفر کردند. 4 میلیون ایرانی به عراق رفته و حدود سه میلیون ایرانی به عراق مسافرت کردند. این نشانگر آن است که رابطه میان دو کشور از پایین به بالا می‌باشد یعنی یک ارتباط مردمی است که از در سطوح رسمی نهادینه شده است. آیا چنین ارتباطی میان مردم عراق و مردم عربستان وجود دارد؟ قطعاً خیر. در سطوح رسمی نیز این گزاره صادق است. اگرچه اخیراً کمیته بازرگانی مشترک عراق و عربستان با حضور هفت وزیر سعودی در بغداد برگزار شد اما آیا روابط عراق و با سعودی می‌تواند یک روابط استراتژیک باشد؟ من معتقدم خیر.
طبیعتاً عراق مایل است که روابط خوبی با عربستان داشته باشد به دلیل آنکه تهدیدات موجود در محیط امنیتی خود را کاهش دهد که عمدتاً از سوی عربستان متوجه امنیت و ثبات عراق می‌شود. چنانکه از زمان سقوط صدام تاکنون تمام گروه‌های ترویستی که در عراق شکل گرفته‌اند به گونه‌ای از طرف عربستان تأمین مالی شده اند. بنابراین مردم عراق این سیاست را هم می‌پسندند. اما این رابطه تفاوت زیادی با همپیمانی استراتژیک دارد. این رابطه می‌تواند رو به بهود حرکت کند اما نمی‌تواند به سطح استراتژیک برسد زیرا لازمه شکل‌گیری چنین رابطه‌ای اشتراک در اهداف می‌باشد. آیا اکنون اهداف و سیاست‌های عراق و عربستان در سوریه، یمن، بحرین، فلسطین، در قبال ایران و ... اشتراک دارد؟ لذا باید سخن سنگوی وزارت خارجه عراق را بیشتر در راستای تعارفات سیاسی قلمداد کرد.
نخست وزیر عراق پس از سفر به تهران عازم عربستان خواهد شد. دیدگاه شما در مورد این موضوع چیست؟ آیا این امکان وجود دارد که عراق نقش مسانجی را در روابط ایران و عربستان ایفا کند؟
سفر به عربستان همانطور که گفته شد می‌تواند در جهت بهبود روابط با عربستان و رفع تهدیدات و هم در جهت ایفای میانجی‌گیری میان ایران و عربستان باشد. دولت‌مردان عراق همواره اعلام کرده‌اند که آمادگی ایفای چنین نقشی در سطح منطقه‌ای هستند و از طرف دیگر ایران هم همواره دست خود را برای نجات سعودی‌ها از باتلاق اشتباهات دراز کرده است. لذا تحقق این موضوع امر مثبتی است و در خدمت امنیت و ثبات منطقه خواهد بود.
بسیاری بر این عقیده هستند که سفر همزمان به ایران و عربستان ناشی از رویکرد دولت عادل عبدالمهدی برای ایجاد موازنه در سیاست خارجی عراق نسبت به روابط با این دو قدرت منطقه‌ای رقیب می‌باشد. به نظر شما آیا عبدالمهدی در این رویکرد موفق خواهد بود؟
ببینید اولویت اول دولت عراق تا گذشته نزدیک بحث جنگ علیه تروریسم بود و این جنگ هرچند که شاید 95 درصد آن تمام شده اما 5 درصد آن به گونه ای همچنان وجود دارد. هسته‌های زیرزمینی باقی مانده همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند و در برخی از مناطقی کویری این کشور همچنان جولان می‌دهند. لذا همچنان اولویت اول عراق بحث امنیت است و تعامل با عربستان برای جلوگیری از تردد این تروریست‌ها جریان دارد. با این وجود حافظه تاریخی مردم عراق نمی‌تواند شرایطی را که نزدیک به یک میلیون انسان بی گناه کشته شدند فراموش کند. در آن شرایط ایران در کنار ملت و دولت عراق بود اما عربستان در کنار تروریست‌ها قرار داشت. به گفته آقای حیدر العبادی 6 هزار تروریست سعودی فقط عملیات انتحاری در عراق انجام دادند. این برای مردم عراق قابل فراموشی نیست. بنابراین هیچگاه نوع روابط با ایران و عربستان برای دولت و مردم عراق یکسان نمی‌تواند باشد. بله عراق اکنون تلاش می کند بهبود روابط با عربستان و گسترش روابط با ایران را حفظ کند و ایران هم هیچ اعتراضی نسبت به این مسأله ندارد. اما خود ملت عراق یک حد و حدودی برای روابط با عربستان قائل هستند که دولت‌مردان نمی‌توانند از آن عدول کنند.
