الوقت- بحران سوریه در عرصه نظامی و دیپلماتیك شاهد تحولات مهمی است، همزمان كه امریكا و تركیه برنامه‌ای مبهم را برای ایجاد منطقه امن در شمال آن كشور پیگیری می‌كنند، فعالیت‌های دیپلماتیك مسكو، تهران، واشنگتن و ریاض برای پایان دادن به بحران چهار ساله سوریه به صورت قابل توجهی افزایش یافته است.
پایگاه الكترونیكی وال‌استریت‌ژورنال اواخر روز یك‌شنبه گزارش داد كه باراك اوباما رئیس‌جمهور آمریكا به نیروی هوایی این كشور اجازه داده از مخالفان مسلح مورد حمایت واشنگتن، در برابر حملات احتمالی از سوی گروه‌های دیگر، داعش یا حتی ارتش سوریه، حمایت كند. بر اساس این گزارش، تصمیم اوباما كه خطر رویارویی مستقیم میان واشنگتن و دمشق را افزایش می‌دهد، پس از بحث‌های چند ماهه در مورد نقش امریكا در حمایت از متحدانش در سوریه، اتخاذ شده است. رویترز نیز روز گذشته به نقل از مقامات كاخ سفید گزارش داد كه مأموریت نیروهای امریكا انجام حملات تهاجمی علیه گروه داعش و حملات دفاعی در مقابل ارتش سوریه برای حمایت از مخالفان میانه رو در سوریه است. تأكید مقامات امریكایی بر حمایت از مخالفان میانه‌رو در حالی است كه مهم‌ترین گروه‌های فعال در شمال سوریه ماهیت تفكیری و افراطی از جمله جبهه النصره دارند. همچنین مقامات واشنگتن اذعان كرده‌اند كه برای جذب نیروی‌میانه‌رو جهت آموزش نظامی با مشكل مواجه هستند و حتی اخیراً تعدادی از نیروهای آموزش‌دیده توسط امریكایی‌ها بلافاصله پس از ورود به سوریه توسط شبه‌نظامیان جبهه النصره دستگیر شدند.
تصمیم اخیر اوباما پس از آن رسانه‌ای شده است كه مقامات آنكارا حدود 10 روز قبل از توافق با امریكا برای ایجاد «منطقه عاری از داعش» در سوریه خبر دادند. تحلیلگران از مبهم بودن توافق اخیر آنكارا و واشنگتن حرف می‌زنند و با استناد به مدل لیبی معتقدند كه هدف این توافق می‌تواند فراتر از داعش برود و دولت سوریه را هدف قرار بدهد. كشورهای اروپایی و امریكایی در جریان تظاهرات مردمی لیبی قطعنامه‌ای برای حمایت از غیرنظامیان در شورای امنیت سازمان ملل تصویب كردند اما كشورهای عضو ناتو از این قطعنامه برای هدف قرار دادن نیروهای معمر قذافی استفاده كردند كه با اعتراض روسیه مواجه شد. باوجود اینكه امریكایی‌ها تأكید دارند كه به دنبال حمایت از مخالفان میانه‌رو در مقابل داعش هستند و برنامه‌ای برای رویایی با ارتش سوریه را ندارند، وال‌استریت‌ژورنال درگزارش خود به نقل از مقامات امریكایی تأكید كرده است: «قوانین جدید تنها مربوط به نیروهای آموزش‌دیده توسط پنتاگون است كه در شمال سوریه مستقر شده‌اند و این قواعد در مورد نیروهای مورد حمایت امریكا در جنوب سوریه، اعمال نمی‌شود».
اعتراض روسیه
پس از انتشار گزارش وال استریت ژورنال روسیه با صدور بیانیه‌ای ضمن محكوم كردن طرح ایجاد منطقه پرواز ممنوع امریكا در سوریه تأكید كرد این طرح در واقع تلاش‌های دولت سوریه برای مبارزه با تكفیری‌ها را تضعیف می‌كند. دیمیتری پسكوف، سخنگوی كرملین هم در این باره گفت: مسكو بارها تأكید كرده است كمك به معارضان سوری جدا از كمك مالی یا ارسال تسلیحات نظامی به بی‌ثبات‌تر شدن هرچه بیشتر سوریه منجر خواهد شد.
فعال شدن دیپلماسی
همزمان با این تحولات در عرصه نظامی فعالیت‌های دیپلماتیك برای حل بحران سوریه روز گذشته شاهد افزایش چشمگیری بود. وزرای خارجه امریكا، روسیه و عربستان روز دوشنبه در دوحه، پایتخت قطر برای اولین بار نشستی سه جانبه برای بررسی وضعیت سوریه برگزار كردند. پیشتر سرگئی لاوروف با معاذ الخطیب رئیس سابق مخالفان سوریه كه گفته می‌شود گرایش‌های متعادلی دارد در دوحه دیدار و گفت‌وگو كرده است. دیدار وزرای خارجه امریكا، روسیه و عربستان در حالی صورت می‌گیرد كه پیشتر «علی مملوك»، رئیس دفتر امنیت ملی سوریه با وساطت ولادیمیتر پوتین رئیس‌جمهور روسیه با محمد بن سلمان وزیر دفاع عربستان در ریاض دیدار كرده بود. از سوی دیگر قرار است وزیر امور خارجه سوریه و معاون وی پایان هفته جاری وارد تهران شوند و با مسئولان ایران تحولات منطقه را بررسی كنند. روزنامه «الوطن» سوریه به نقل از منابع دیپلماتیك دمشق گزارش داد دستگاه دیپلماسی سوریه آماده است در هفته‌ها و روزهای آتی فعالیت‌هایی داشته باشد و این مسئله در راستای سیاست گشایش برخی از كشورهای عربی و غربی نسبت به سوریه است.
امیرعبداللهیان معاون وزیر خارجه كشورمان درباره آخرین تحولات بحران سوریه و سفر معاون وزیر خارجه روسیه و وزیر خارجه سوریه با اشاره به اینكه «خوشبختانه یك تغییر استراتژیك در نگاه بازیگران منطقه‌ای در قبال سوریه رخ داده است، اگر در چهار سال گذشته بسیاری از بازیگران خارجی توسل به جنگ را راهكار سوریه می‌دانستند، اكنون بخش عمده‌ای از بازیگران توسل و تمركز بر راه‌حل سیاسی را مناسب‌ترین روش برای حل بحران سوریه می‌دانند»، اظهار داشت: «با آقای دی میستورا گفتوگوهای خوبی داشتیم، وی ایده‌هایی دارد كه به زودی در شورای امنیت سازمان ملل متحد مطرح خواهد شد، ما دیدگاه‌های خود را به صراحت در این خصوص به نماینده دبیركل اعلام كردیم، قرار است جلسه‌ای در شهر دوحه در سطح برخی از وزرای خارجه مانند وزیر خارجه روسیه برگزار شود.» امیرعبداللهیان كه با شبكه خبری العالم گفت‌وگو می‌كرد، تصریح كرد: «طرح سیاسی چهار ماده‌ای جمهوری اسلامی ایران كه توسط آقای ظریف ارائه شده در زمان حاضر یكی از كاراترین و جدی‌ترین طرح‌هایی است كه در دستور كار سازمان ملل و بازیگران بین‌المللی قرار دارد.» معاون وزیر خارجه كشورمان با اشاره به اینكه «معتقدیم آنچه به عنوان طرح سیاسی روسیه مطرح شده در واقع نقاط مشتركی است كه بین طرح تهران و مسكو قرار دارد، مایلم به صراحت اعلام كنم جمهوری اسلامی ایران قویا به حمایت از متحدانش ادامه خواهد داد»، نسبت به آینده حل بحران سوریه اظهار «خوشبینی» كرد .
محمد بابایی
