الوقت- حزب دموکرات کردستان عراق (PDK ) از بطن تأسیس حزب کارگران کردستان (PKK ) در سال 1978 دوره‌هایی از منازعه و درگیری را با این حزب داشته است. طی روزهای اخیر، احیای مجدد اختلافات میان این دو حزب وارد روند جدیدی شده است. درگیری نظامی و خونین میان دو حزب در سال‌های نیمه دوم 1990 در قالب همکاری حزب دموکرات کردستان عراق با ارتش و سازمان امنیت ملی ترکیه (MIT ) و نیز واکنش بارزانی‌ها به دستگیری عبدالله اوجالان در 15 فوریه 1999 که مبنی بر ابراز خشنودی و تبریک گفتن به مقامات دولت ترکیه بود، کینه‌ای تاریخی را میان این دو حزب کُرد (یکی کردستان عراق و دیگری کردستان ترکیه)، به‌همراه داشته است که طی سال‌های 1999 به بعد هم در قالب‌های مختلف تجلی یافته است. در یک سال گذشته ظهور داعش زمینه مناسبی را برای همکاری و هم‌گرایی بیشتر میان دو حزب فراهم نمود و در قالب دفاع از کوبانی نشانه‌های از این همکاری دیده شد. اما طی ماه‌های اخیر پس از سخنان رهبران حزب دموکرات کردستان عراق در ارتباط با جایگاه و عمل‌کرد حزب کارگران کردستان، عمیق‌ترشدن اختلافات و رقابت پنهان میان این دو حزب قابل ارزیابی بود. در حال حاضر حمله مجدد ارتش ترکیه به مواضع پ.ک.ک در کوه‌های قندیل هم نمودی بارز و عینی به اختلافات میان آنان بخشیده است.
چند ماه قبل مسرور بارزانی، پسر مسعود بارزانی و رئیس سازمان امنیت اقلیم کردستان موسوم به آسایش، در سخنانی بیان نمود: «حزب کارگران کردستان در اقلیم کردستان و شنگال (سنجار) مهمان هستند و در آینده‌ای نزدیک باید اقلیم را ترک کنند». همچنین، در آوریل 2015 پس بیان گفته‌های از سوی صلاح‌الدین دمیرتاش رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP ) مبنی بر ایجاد کانتون شنگال و اجرای سیستم خودمدیریتی دموکراتیک برای آن، رهبران حزب دموکرات کردستان عراق از جمله نچیروان بارزانی نخست وزیر اقلیم کردستان سخنان او را مخرب و او را به عدم دخالت در مسائل اقلیم کردستان فراخواندند. به‌طور کلی، اظهار این مواضع همگی دال بر این بودند که به‌زودی واکنش‌هایی از سوی طرفین بر علیه هم‌دیگر مشاهده خواهد شد و رویه‌ای جدید را در تعاملات میان بارزانی‌ها، پ.ک.ک و حزب عدالت و توسعه شاهد خواهیم بود.
اولین و شاید مشهودترین اختلافات در جریان انتخابات اخیر مجلس نمایندگان ترکیه در 7 ژوئن 2015 نمود پیدا کرد. رسانه‌های وابسته به حزب دموکرات کردستان عراق و در رأس آن کانال ماهواره‌ایی رووداو (RUDAW ) با اتخاذ سیاستی دوپهلو و مبهم به صورت غیرمستقیم از حزب عدالت و توسعه حمایت کردند و به صورت مکرر بر چنددستگی و ماهیت کُردی نداشتن حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP ) -که وابستگی عمیقی با پ.ک.ک دارد- تاکید داشتند. حتی پس از موفقیت چشم‌گیر حزب دموکراتیک خلق در انتخابات و کسب 6058489 رأی و 80 کُرسی از مجموع 550 کرسی پارلمان ترکیه، آنچه در رسانه‌های این حزب بازنمود پیدا کرد تاکید بر تعداد زیاد نمایندگان غیر کرد بود. به‌گونه ای که در همان روز اول مشخص‌شدن آراء حتی با یک نماینده‌ی کرد مصاحبه انجام نشد و فقط بر نمایندگان غیرکرد تمرکز شد. این واقعه حکایت از آغاز مشهود اختلافات حزب دموکرات کردستان با پ.ک.ک داشت که بر مبنای آن بارزانی‌ها برآن بودند که پیروزی حزب دموکراتیک خلق‌ها و متعاقب آن پ.ک.ک کم‌رنگ جلوه داده شود؛ و نیز این پیامی بود برای رهبران پ.ک.ک در قندیل که باید در بیان مواضع و عمل‌کرد خود جانب احتیاط را رعایت نمایند.
در ادامه همین روند طی روزهای اخیر، بعد از واقعه‌ی حمله ارتش ترکیه به مواضع حزب کارگران کردستان در نواحی سرزمینی اقلیم کردستان، اختلافات بارزانی‌ها با پ.ک.ک بُعدِ عینی‌تری پیدا کرده است. احمد داوود اغلو در سخنان اولیه‌ی خود در باب حمله به اعضای پ.ک.ک بر این امر اشاره داشت که قبل از بمباران نواحی مختلف قندیل با مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان گفتگوی تلفنی داشته‌اند و بارزانی حمایت خود را از حملات ارتش ترکیه اعلام کرده و انتقادات شدیدی را نسبت به کشتن دو افسر ترک توسط پ.ک.ک ابزار داشته است. همچنین در صفحه رسمی نچیروان بارزانی نخست وزیر اقلیم کردستان و شخص دوم حزب دمکرات کردستان عراق سیاست‌های پ.ک.ک و کشتن دو سرباز ترک در ناحیه اورفا عامل اصلی آغاز جنگ معرفی شده است. این جمله بدین معناست عاملان آغاز دور جدید جنگ آنکارا نبوده، بلکه سخنان و عمل‌کرد سران حزب پ.ک.ک بوده است. در مجموع، با توجه به روند اخیر منازعات میان حزب دموکرات کردستان عراق با پ.ک.ک می توان عنوان نمود حزب دمکرات کردستان عراق در شرایط فعلی، با حمایت از مواضع وعمل‌کرد حزب عدالت و توسعه، از یک سو در داخل ترکیه از سرکوب اعضای وابسته به پ.ک.ک و حتی انحلال حزب دموکراتیک خلق‌ها حمایت خواهد کرد و دستگیری اعضای پ.ک.ک را به بهانه‌ی مبارزه با تروریسم مشروع ارزیابی می کند. از سویی دیگر حمله ترکیه به پایگاه‌ها و نیروهای پ.ک.ک در قندیل از دو جهت برای آنان قابل ارزیابی است: 1- تنبیه حزب گارگران کردستان برای تعدیل مواضع خود نسبت به مسائل مختلف در اقلیم کردستان 2- فشار بر نیروهای وابسته به پ.ک.ک در کردستان سوریه که در قالب نیروهای مدافع خلق (YPG ) کنترل مناطق کرد نشین را به دست گرفته‌اند و اجازه حضور مؤثر نیروهای وابسته به مسعود بارزانی (شورای ملی کردهای سوریه) را در مناطق کردنشین سوریه نمی‌دهند. در چشم‌اندازی کلی از روند تحول اختلافات میان این دو حزب می‌توان گسترش دامنه‌ی رقابت میان آنان را متصور شد. برآیند این امر شکست وجهه و کاریزمای حزب دموکرات کردستان عراق و شخص مسعود بارزانی میان کردها خواهد بود؛ زیرا که حمایت و همکاری بسیار نزدیک این حزب با سران حزب عدالت و توسعه از نظر کردها خیانت به سرزمین و آمال آنان تلقی می‌شود.
آرمان سلیمی؛ پژوهش‌گر مسائل خاورمیانه
