دوحه موفق شد تا نمایشی از دیدگاه منفی جامعه بینالمللی به سیاستهای کشورهای تحریم‌کننده در روزهایی که عربستان به شدت تحت فشار بینالمللی قرار دارد ارائه دهد
الوقت- برگزاری نشست بینالمللی دوحه 2018 در قطر که از سال ۲۰۰۰ تاکنون هر ساله با حضور مقامات سیاسی بسیاری از کشورها و همچنین شخصیت‌های برجسته بینالمللی با موضوع بررسی مسائلی چون امنیت، صلح و میانجیگری، توسعه اقتصادی و روندهای بینالمللی تشکیل می‌شود، علاوه بر جنبه‌های کارکردی که بر ضرورت بکارگیری خرد جمعی برای برداشتن موانع افزایش همکاری‌های اقتصادی و سیاسی میان دولت‌ها با تأکید بر استفاده از ابزارهای دیپلماتیک و همچنین مواجهه با چالش‌های مشترکی چون گسترش تروریسم، بحران پناهجویان، تخریب اکوسیستم و... می پردازد و نشان از برنامه‌ریزی هدفمند قطر برای توسعه اقتصادی، گسترش نفوذ اجتماعی و سیاسی و همچنین تأثیرگذاری در عرصه بینالمللی می‌باشد اما از جنبه نمادین نیز دستاوردهای قابل ملاحظه‌ای را نصیب دوحه کرد.
اهمیت این بُعد برگزاری نشست برای قطر به این دلیل بود که تنها چند روز پس از سی و نهمین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس روز 9 دسامبر در ریاض صورت می‌گرفت. نشستی که علی رغم دعوت پادشاه سعودی‌ها از امیر قطر برای مشارکت در این اجلاس، اما شیخ تمیم در آن حضور نیافت و در نهایت کشورهای محاصره کننده دوحه مجدداً بر مواضع پیشین خود علیه دوحه و شروط 13گانه برای رفع محاصره و عادی سازی روابط با قطر تأکید کردند.
صف کردن جهان در برابر تحریم‌کنندگان
در حالی که پیام اجلاس ریاض «ضرورت چرخش دوحه در سیاست‌ها یا تداوم انزوا و فشار» بود، نشست دوحه شکست این دوگانه را نه در حرف که در عمل به نمایش گذارد. حضور نمایندگان بلندپایه‌ای از کشورها مختلف منطقه و جهان نشان داد که قطر نه تنها منزوی نشده است که به‌خوبی قادر بوده تا از ابزارهای دیپلماتیک، اقتصادی، موقعیت ژئوپلتیکی، ایدئولوژی سیاسی و قدرت رسانه‌ای برای تقویت جایگاه بینالمللی خود بهره‌گیری کند. علاوه بر این دوحه موفق شد تا نمایشی از دیدگاه منفی جامعه بینالمللی به سیاستهای کشورهای تحریم‌کننده در روزهایی که عربستان به شدت تحت فشار بینالمللی قرار دارد ارائه دهد. گوترش نماینده سازمان ملل پس از تأکیدات چندباره بر روی ضرورت استفاده از دیپلماسی و گفتگو برای حل اختلافات از بحران در یمن به عنوان بدترین بحران انسانی در جهان یاد کرد. بحرانی که به واسطه 4 سال تجاوز نظامی سعودی‌ها و شرکای اماراتی و آمریکایی آن و محاصره غیرانسانی یمن روی داده است.
همچنین حضور وزیر خارجه رومانی که کشورش از ماه آینده میلادی یعنی ژانویه ریاست دوره‌ای شورای اتحادیه اروپا را بر عهده می‌گیرد در اجلاس دوحه و اعلام وی مبنی بر اینکه در بهار آینده کنفرانسی در بخارست برای رسیدگی به این مسئله برگزار می‌شود، نشان از تلاش اروپا برای ورود به قضیه است که در شرایط سردی روابط ریاض بروکسل به واسطه تحریم های تسلیحاتی علیه عربستان و انتقادات تند مقامات غربی از قتل جمال خاشقچی به دست نیروهای امنیتی سعودی به هیچ وجه خبر خوبی برای کشورهای محاصره کننده نخواهد بود.
از دیگر حضور وزرای خارجه ایران و ترکیه به عنوان دو حامی منطقه‌ای دوحه و تأکید وزیر خارجه ایران بر انتقال تجارب تهران در زمینه دور زدن تحریم‌ها به دیگر کشورها، ناکارآمدی ابزار تحریم علیه دوحه را مجدداً مشخص کرد.
تقویت مناسبات اقتصادی با آمریکا
اما بخش دیگری از اهمیت نمادین نشست دوحه در موفقیت قطر برای عبور از گردنه فشار و دست برتر یافتن این کشور در هرگونه مذاکره و مواجهه با ریاض، حضور تعدادی از نمایندگان دموکرات کنگره آمریکا از 13 ایالت در این اجلاس و دیدار آنها با شیخ تمیم امیر قطر بود. موضوع لابی‌گری در آمریکا امری قانونی و پذیرفته شده است و کنگره محمل و محل اصلی این امر در ساختار سیاسی این کشور می‌باشد. با آغاز به کار دور جدید کنگره دموکرات‌ها بر کنگره سلطه خواهند داشت و این در شرایطی است که روابط میان دموکرات های کنگره و عربستان سعودی بویژه ولیعهد این کشور محمد بن سلمان به دلایل مختلف روابط خوبی نیست. طی روزهای گذشته دو قطعنامه در کنگره بر علیه عربستان به تصویب رسید که با مخالفت شدید ریاض مواجه گردید. در این شرایط قطر درصدد است تا کنگره را ترغیب به مخالفت‌های بیشتر با سیاستهای ریاض کند. به هر حال موضوع امکان اقدام نظامی علیه دوحه از سوی عربستان و امارات اگرچه بسیار دور از دسترس و ناچیز برآورد می‌شود اما بعید نیست، بنابراین می‌توان انتظار داشت که دوحه بر منافع مشترک قطر و آمریکا در منطقه برای حفظ حمایت‌های غرب تاکید کند.
این تلاش برای جلب نظر کاخ سفید نیز دنبال می‌شود به صورتی که دوحه با در نظر داشتن شحصیت تاجرمآب دونالد ترامپ از سرمایه‌گذاری کلان در بخش انرژی آمریکا خبر داده است. در همین راستا روز گذشته و در جریان اجلاس دوحه سعد شریدة الکعبی، وزیر انرژی قطر و رئیس و مدیر اجرایی شرکت نفت قطر (QP) گفت: «ما معتقدیم که آمریکا پتانسیل کلانی دارد و چشم‌انداز تولید آن بلند مدت است و بنابراین ما مایل به سرمایه‌گذاری در آنجا هستیم. گمان می‌کنیم حدود ۲۰ میلیارد دلار ظرف پنج سال آتی در آمریکا و در پروژه‌های متفاوتی که روی آنها کار می‌کنیم، در حوزه‌های متفاوت- در حوزه‌های متعارف و غیر متعارف سرمایه‌گذاری کنیم». در این زمینه لازم به یادآوری است که در ماه ژانویه گذشته نیز محمد بن عبدالرحمان آل ثانی وزیر امور خارجه قطر در سخنانی در نشست مشترک قطر- آمریکا گفت کشورش قصد دارد 100 میلیارد دلار در آمریکا سرمایه گذاری کند که 10 میلیارد دلار آن مربوط به سرمایه گذاری در زیرساخت ها است. به این سخنان باید توسعه پایگاه هوایی آمریکا در قطر با هزینه دوحه و مذاکرات برای دائمی کردن آن را نیز افزود که سال جاری میلادی مطرح شد.
از این رو با توجه به آنچه گذشت دستاوردهایی که اجلاس دوحه برای قطری ها به دنبال داشت موجب گردید تا سران قطری نه تنها از نرمش خود در برابر مواضع کشورهای محاصره کننده سخنی نگویند بلکه حتی موضعی قاطع‌تر در لزوم اصلاح ساختار شورای همکاری در مقابله نقش قیم مآبانه عربستان اتخاذ کنند به صورتی که وزیر خارجه قطر با اشاره به افول اقتدار این شورا گفت که «دندان‌های این شورا و دبیر کل آن ریخته است».
