الوقت- برای شکست داعش چیزی بیش از حملات هوایی و مبارزات ضد افراط گرایی نیاز است. این بدین معناست که باید راهبرد داعش را درک کرد و برای مقابله با آن اقدام نمود.
در این اواخر، دیوید کامرون و مایکل فالون، نخست وزیر و وزیر دفاع انگلستان، خواستار گسترش حملات هوایی این کشور به آنسوی مرزهای عراق یعنی به مناطق مرکزی داعش در سوریه شده اند. این اقدام هرچند به لحاظ تاکتیکی منطقی به نظر می رسد اما خیلی دیر انجام گرفته و همچون بانداژی غیرموثر برای زخمی عمیق و دردناک است. بااین حال درک فزاینده دولت بریتانیا بخصوص در پی جنایت «سوسه» حاکی از آن است که تهدید داعش روز به روز بیشتر و حوزه عملیاتی آنها گسترده تر می شود.
خیلی دیر خیلی ضعیف
مشکل اقدامات جاری در این است که این اقدامات خیلی دیر انجام می گیرند و به احتمال زیاد تاثیر مطلوبی نخواهند داشت. بویژه آنکه داعش گروهی استراتژیک و انطباق پذیر است. این گروه به کرات نشان داده که حداقل سه گام ازسایرین جلوتر است و در میدان جنگ، چنان قدرتمند عمل می کند که توانسته است مناطقی را که در جنگ در سوریه و عراق از دست داده بود مجددا تصرف کند. همچنانکه کشتار اخیر کوبانی مثالی برای این مدعاست.
بنابراین حملات هوایی، چه در عراق و چه در سوریه و ورای آنها، ابدا کافی نیست. مساله اصلی این است که میان از بین بردن قابلیت تاکتیکی داعش (که تابحال نتایج مختلفی داشته) و ارائه راهبردی مطمئن برای حصول آن فاصله زیادی وجود دارد.
در چنین وضعیتی بلندپروازی های داعش بجای کاهش روبه افزایش است. حمله اخیر و درگیری در سینای مصر نشان می دهد که داعش قصد دارد آرمان خود را در حساس ترین مکان ها همچون فلسطین که سمبل مقاومت اسلامی است دنبال کند. اگر داعش بتواند با موفقیت آرمان خود را به فلسطین منتقل کند می تواند به آسانی به گسترش مشروعیت، اصالت و قدرت خود در میان مخاطبان مورد نظرش در کشورهای اسلامی بپردازد.
علاوه بر این، گسترش داعش به کشورهای شمال افریقا مدرکی دال بر توسعه طلبی منطقه ای سیری ناپذیر این گروه است. فعالیت های این گروه در لیبی (علیرغم شکست اخیرشان در درنا) بیانگر انطباق عملیات های آنها با راهبردهای شان است. همچنانکه حمله به موزه باردو، حمله «خودی» در پادگان بوچوچا در ماه می، و حمله سوسه در تونس بیانگر قصد داعش برای بی ثبات ساختن تونس است تا در آنجا شرایطی را بوجود بیاورد که مقدمات جلب پشتیبانی حامیان جدید «بنیادگرایی» فراهم شود. عملیات آشوبگرایانه در لیبی نیز باعث می شود که انجام این فعالیت ها آسان تر شود و از طرف دیگر، گروه کثیری از تونسی ها که احتمالا جهان بینی داعش به آنها تلقین شده و در سوریه هم بعنوان ستیزه جویان خارجی می جنگند، به تسهیل این فعالیت ها کمک خواهند کرد.
استراتژی داعش
قصه قدرت داعش در توسل آنها به قلب و معده نهفته است: این گروه بطور موثر از فاصله بین قول و عمل دولت هایی بهره می برد که نمی توانند امنیت، ثبات و رفاه شهروندان خود را تامین کرده و مردمشان احساس می کنند که فراموش شده و عاجز و منزوی شده اند. همچنانکه توسل داعش به ساخت و پخش ویدئوهایی که در آنها این گروه شکم های گرسنه را سیر می کند و امنیت و ثبات معنی داری را به خیابان های جنگ زده عراق و سوریه آورده است در همین راستا قابل ارزیابی می باشد.
در این میان نیز کسانی هستند که معتقدند بمباران داعش در سوریه صرفا موجب افزایش حامیان آن خواهد شد. حال آنکه این استدلال نادرست است. چرا که بمباران داعش در سوریه چه قابلیت یا شهرت آن ها را بیشتر کند چه نکند، چندان مهم نیست. موضوع اصلی این است که داعش با آگاهی از سیر تحولات آینده به صورت دقیق نقشه های خود را براساس شرایط جدید تغییر می دهد. به نحوی که اگر در «لوانت» تحت محاصره قرار گیرد راه خود را سمت مدیترانه و نقاط ساحلی تغییر می دهد. یا اگر لیبی به ثبات برسد با برهم زدن ثبات تونس پایگاه عملیاتی جدیدی را برای خود در شمال آفریقا ایجاد می کند. و در نهایت اگر کل قلمروش را هم از دست بدهد، با نزدیک کردن پرچم خود به آرمان فلسطین، پایگاهی جدید را در ذهن حامیان فعال و مخفی خود در سراسر جهان ایجاد خواهد کرد.
با توجه به شرایط فوق چشم انداز نابودی داعش حداقل در کوتاه مدت چندان روشن نیست، چرا که ما تا بحال نتوانسته ایم مهارت راهبردی داعش را درک کنیم. آنها چیزی بیش از یک گروه افراط گرای پوچ گرا هستند و نشان داده اند که برای رسیدن به اهداف خود ن مصمم هستند. و این در حالی است که واکنش های ما علی رغم تغییر شرایط بازی تغییری نکرده اند. انگار که ما نمی توانیم از روشی که در مبارزه با القاعده در اوایل دهه آخر قرن در پیش گرفته بودیم فراتر برویم. تحلیل داعش اینست که عکس العمل غرب ضعف وناکافی است و این به نفع داعش می باشد. تا زمانیکه ما تردستی و منطق راهبردی داعش را بطور کامل نفهمیده ایم (و آن را خنثی نکرده ایم) تلاشمان برای برچیدن همیشگی و موثر آن ناکارآمد خواهد بود.
موسسه روسی
