بعد از استعفای مشاور امنیت ملی دولت از یک طرف حمدالله محب جایگزین او می‌شود و از سوی دیگرف زالمای خلیل‌زاد در آستانه ورود به کابل است. این امر نشان می‌دهد که مهره‌های اصلی آمریکا در افغانستان، در مسند قدرت و امور قرار می‌گیرند. این امر نوعی نشانه همراهی اشرف غنی با آمریکا بوده و با توجه به رقابت پنهان میان حنیف اتمر با رئیس‌جمهور، منطقی به نظر می‌رسد که استعفای او پذیرفته شود
الوقت - استعفای چهار مقام ارشد سیاسی و امنیتی کابینه دولت وحدت ملی افغانستان در شامگاه 25 آگوست 2018 (3 شهریور 1397)، به یکی از مهم‌ترین موضوعات عرصه سیاسی افغانستان تبدیل شده است. برای اساس گزارش‌های موجود «حنیف اتمر» مشاور امنیت ملی، «طارق شاه بهرامی» وزیر دفاع، «ویس برمک» وزیر کشور به همراه «معصوم ستانکزی» رئیس اداره امنیت ملی استعفا دادند. اما بر اساس اعلام «هارون چکانسوری» سخنگوی دولت افغانستان، «اشرف غنی» رئیس‌جمهوری این کشور از سه مقام امنیتی مستعفی خواسته است به فعالیت خود ادامه داده و تنها استعفای اتمر را پذیرفته است که بلافاصله «حمدالله محب» نیز جایگزین او شده است. با این اوصاف، در شرایط کنونی علل استعفای این مقام‌های امنیتی و چشم‌انداز پیشروی افغانستان به مساله‌ای مهم تبدیل شده‌اند. در راستای پرداختن به این مساله «الوقت» دیدگاههای پیر محمد ملازهی کارشناس مسائل افغانستان را جویا شده است.
دلالیل استعفا ترکیبی از عوامل داخلی و دخالت‌های خارجی است
پیر محمد ملازهی در ارتباط با دلایل استعفای مقام‌های امنیتی کشور افغانستان بر این باور است که در مقطع کنونی بحرانی بزرگ در دولت وحدت ملی به وجود آمده که ریشه در سه مساله اساسی دارد. مساله اول در ارتباط با پیشنهاد آمریکا به زالمای خلیل‌زاد نماینده پیشین آمریکا در سازمان ملل و سفیر واشنگتن در عراق است که مقرر شده به عنوان نماینده ویژه رئیس‌جمهوری آمریکا در امور افغانستان منصوب شود. خلیل‌زاد در مقام یک افغان‌تبار آمریکایی وارد أفغانستان می‌شود و حتی این شائبه مطرح شده که وی گزینه ریاست‌جمهوری افغانستان در آینده باشد. اکنون در شرایط کنونی آمدن این دیپلمات آمریکایی- افغانی به مساله‌ای برای تنش در درون دولت حاکمیت ملی تبدیل شده است.
مساله دوم در ارتباط با اختلاف‌نظر اشرف غنی رئیس‌جمهوری افغانستان با تیم امنیتی خود در ارتباط با دو موضوع است. از یک سو، حنیف اتمر مشاور امنیت ملی، بر این باور بود که می‌بایست دولت افغانستان دعوت روسیه را برای حضور در کنفرانس صلح که طالبان نیز در آن حضور دارد، بپذیرد اما غنی و تعدادی دیگر از وزرا این پیشنهاد را نپذیرفتند. از سوی دیگر، حنیف اتمر یک ملی‌گرای پشتون و شخصی باتجریه از نظر امنیتی می‌باشد و از سنین پایین در نهادهای امنیت حضور دارد. در مقطع کنونی نیز به نظر می‌رسد نوعی رقابت میان او با اشرف غنی جهت کسب منصب ریاست جمهوری وجود داشته و شواهد حاکی از آن هستند که اتمر خود را در اندازه‌ای تصور می‌کند که باید نامزد ریاست‌جمهوری باشد.
مساله سوم، در ارتباط با دیدگاههای متفاوت آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها در امور افغانستان است. در شرایط کنونی به نظر می‌رسد حنیف اتمر، نزدیک به مواضع انگلیسی‌ها و پاکستانی می‌باشد. در این شرایط ورود زالمای خلیل‌زاد به افغانستان امری است که خوشایند انگلیسی‌ها و مشاور امنیت ملی سابق دولت افغانستان نیست.
اشرف غنی برای کنترل اوضاع کشور استعفای سه مقام امنیت را نپذیرفت
در ادامه اظهارات خود این کارشناس مسائل افغانستان در ارتباط با دلایل پذیرفته نشدن استعفای سه وزیر دیگر کشور افغانستان یعنی وزرای دفاع، وزیر کشور و رئیس اداره امنیت داخلی، تاکید کرد: «این سه مقام دولتی افغان در اساس با اشرف غنی هماهنگ و همراه نیستند و او قصد دارد که آنها را نیز از عرصه حذف کند. بعد از حمله داعش و طالبان به کابل، طی مدت اخیر، انتقادات شدیدی را نسبت به مقام‌های امنیت افغانستان به همراه داشته است. در دورن حاکمیت و از سوی افکار عمومی حمله به ارگ ریاست جمهوری امری پذیرفته شده نبود و نیست. با این وجود، در میانه وضعیت بی‌ثبات کنونی کشور افغانستان، اشرف غنی بر اساس محاسبات عقلانی به طور همزمان نمی‌توانست بر تشدید بحران بیافزاید و استعفای تمامی مقام‌های امنیتی را بپذیرد اما این بدین معنی نیست که اختلاف وجود ندارد یا در آینده، غنی خواهان برکناری آنها نمی‌شود.»
رویکرد آمریکا در پذیرش استعفای حنیف اتمر اثرگذار بوده است
در ارتباط با دلیل پذیرش استعفای اتمر می‌بایست به موضوع مواضع و رویکرد آمریکا اشاره داشت. بعد از استعفای مشاور امنیت ملی دولت از یک طرف حمدالله محب جایگزین او می‌شود و از سوی دیگر، زالمای خلیل‌زاد در آستانه ورود به کابل است. این امر نشان می‌دهد که مهره‌های اصلی آمریکا در افغانستان، در مسند قدرت و امور قرار می‌گیرند. این امر نوعی نشانه همراهی اشرف غنی با آمریکا بوده و با توجه به رقابت پنهان میان حنیف اتمر با رئیس‌جمهور، منطقی به نظر می‌رسد که استعفای او پذیرفته شود.
امکان واگذاری اداره 13 ولایت به به طالبان وجود دارد
در بخش پایانی از گفته‌های خود ملازهی در ارتباط با چشم‌انداز آینده تحولات کشور افغانستان، پس از تحولات کنونی و موج اسعفاها تاکید کرد: «در پاسخ به اتین مساله می‌بایست به این امر توجه داشت که بر خلاف تصورات قبلی، به نظر می‌رسد طرح ترامپ در افغانستان در حال اجرایی شدن است. فشارهای آمریکا بر اسلام‌آباد موجب شده که تا حدودی آنها حمایت خود را از طالبان و شبکه حقانی کاهش دهند. همزمان با این رخدادها روسیه نیز طرحی ابتکاری را برای برقراری صلح در افغانستان اتخاذ کرده که به هیچ عنوان خوشایند آمریکا نیست و این کشور در مسکو حاضر به شرکت در نشست نشد و این امر عدم حضور کابل را نیز در پی داشت. در مجموع به نظر می‌رسد در نتیجه رخدادهای به وجود آمده آمریکایی‌ها برنامه ای را در افغانستان پیش می‌برند.»
پیشنهادی که در قطر در مذاکرات با طالبان، بر مبنای واگذاری امور 13 ولایت پشتون‌نشین به طالبان و واگذری سهمی از قدرت به آنها در حکومت، به نظر می‌رسد طرحی است که آمریکا در نظر دارد. در نهایت، برنامه کنونی این است که بخشی از قدرت به طالبان واگذار شود و این گروه از انجام اقدامات مسلحانه امتناع کند. با این وجود، در صورت اجرایی شدن این امر، جنگ در افغانستان پایان پیدا نمی‌کند؛ زیرا بیش از 20 گروه رادیکال مسلح دیگر و نیز داعش در افغانستان حضور دارند. در صورت دادن این امتیاز با طالبان، این تهدید وجود دارد که دیگر قومیت‌ها نیز چنین خواسته‌ای را مطرح کنند؛ در نتیجه امکان تغییر قانون اساسی افغانستان به یک نظام فدرال وجود دارد.
