کشورهای عربی با توجه به موقعیت ژئوپلتیکی حساس در قلب انرژی جهان از پتانسیل های مهمی برای تحت فشار قرار دادن ترامپ و رژیم صهیونیستی برخوردار هستند که می توانند مسیر رویدادها را متحول کنند.
الوقت- دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در دسامبر گذشته انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به قدس را اعلام کرد. این مسئله یکی از مهم ترین اقدامات ترامپ تفسیر شده است چرا که می تواند بر روی پرونده قدیمی فلسطین تاثیرات عمیقی بگذارد. اکنون ترامپ بار دیگر تاکید کرده "مشتاق" انتقال سفارتخانه آمریکا از تل‌آویو به قدس در ماه آتی (می) است. قرار است سفارتخانه موقت در ۱۴ مه (۲۴ اردیبهشت) افتتاح شود. اما با نظر به تحولات کنونی در منطقه و بویژه فلسطین قطعاً انتقال سفارت آمریکا به قدس چالش های مهمی پیش رو خواهد داشت.
راهپیمایی بازگشت؛ واکنش مقاومت
از زمان اعلام تصمیم ترامپ در مورد قدس انسجام داخلی گروه های فلسطینی بسیار بیشتر شده است و به همین دلیل راهپیمایی امسال موسوم به راهپیمایی بازگشت بسیار اهمیت یافته است. فلسطینی‌های ساکن نوار غزه از روز جمعه 30 مارس (10 فروردین) مصادف با چهل و دومین سالگرد روز زمین، راهپیمایی سالانه خود معروف به «راهپیمایی بازگشت» را آغاز کردند. هر چند مردم فلسطین هرساله برای مطالبۀ حق بازگشت و بازپس گیری زمین‌های خود دست به تظاهرات می‌زنند، اما راهپیمایی امسال به سبب شناسایی بیت‌المقدس از سوی آمریکا به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی، اهمیت ویژه‌ای یافته است.
فلسطینی‌ها در این اعتراضات تلاش دارند بر قطعنامه 194 شورای امنیت سازمان ملل تأکید کنند، قطعنامهای که در بند 11 آن بر حق بازگشت آوارگان فلسطینی به سرزمینشان اشاره می‌شود. شمار شهدای تظاهرات بازگشت از ابتدا تاکنون به ۳۹ نفر افزایش یافته است. تاکنون بیش از ۴۶۰۰ نفر هم در این تظاهرات‌ها زخمی شده‌اند که حال بیش از ۱۳۰ نفر از آنها وخیم اعلام شده است. از سوی دیگر رهبر جنبش مقاومت اسلامی حماس روز جمعه از ملت فلسطین خواست خود را برای راه اندازی «طوفانی بشری» در مرزهای سرتاسر فلسطین اشغالی در سالروز نکبة (اشغال فلسطین) در ۱۵ ماه می آینده (25 اردیبهشت) دعوت کرد و گفت، مرحله تهدید «تظاهرات بازگشت» دیگر به سر آمده است. هنیه امت اسلامی و عربی را به حمایت از تظاهرات بازگشت فراخواند و از آزادگان جهان خواست در کنار ملت فلسطین برای تحقق حق بازگشت به سرزمین خود که ۷۰ سال پیش از آن بیرون رانده شده‌اند، بایستند. این مسئله به این معنا است که مردم فلسطین در برابر این تصمیم ترامپ به راحتی تسلیم نخواهند شد و ترامپ به خوبی می داند که قدرت مقاومت فلسطین چه ظرفیت ها و پتانسیل هایی دارد.
موج مخالفت با تصمیم آمریکا و برخورد غیرانسانی و خشن نظامیان صهیونیست با معترضان به افکار عمومی منطقه و ملت های مسلمان محدود نمانده به صورتی که به طور مثال روز گذشته ناتالی پورتمن هنرپیشه یهودی تبار که قرار بود در مراسمی در سرزمین های اشغالی به وی جایزه ای هنری اهدا شود از رفتن به این مراسم خودداری کرد و در علت این تصمیم خود را در اعتراض به خشونت های غزه اعلام کرد. این مسئله نیز خود فشار را بر ترامپ بیشتر خواهد کرد. بنابراین به نظر می رسد در صورت تداوم اعتراض ها و همچنین فشارهای مردمی بیشتر، ترامپ وادار به بازنگری در این تصمیم جنجالی خود کند.
چالش قطعنامه ها
تصمیم ترامپ از لحاظ حقوقی نیز هیچ پشتوانه ای ندارد و در جامعه جهانی به شدت محکوم شده است. شورای امنیت سازمان ملل متحد آذرماه با موضوع «وضعیت خاورمیانه از جمله قدس» تشکیل جلسه داد. در این نشست، آمریکا در انزوای کامل بود و تقریبا تمام حاضرین در مخالفت با تصمیم این کشور در مورد قدس صحبت کردند. در پایان این نشست، نمایندگان فرانسه، آلمان، سوئد، انگلستان و ایتالیا در اقدامی بی‌سابقه در بیانیه‌ای مشترک تصمیم آمریکا درباره قدس را «خلاف قطعنامه‌های شورای امنیت» و «غیر مفید» توصیف کردند. مجمع عمومی سازمان ملل متحد هم با 128 رای موافق در مقابل 9 رای مخالف قطعنامهای در محکومیت انتقال سفارت آمریکا به شهر قدس تصویب کرد. 9 کشور مخالف قطعنامه قدس، گواتمالا، هندوراس، رژیم صهیونیستی، جزایر مارشال، میکرونزی، جزیره ناورو، جزیره پائولو، توگو و آمریکا بودند. در واقع ترامپ برای انتقال سفارت خود با سدی به نام قطعنامه ها و حمایت حقوقی کشورهای غربی نیز روبه رو است.
اتحادیه عرب و مسئله فلسطین
اخیرا در بیست و نهمین اجلاس سران عرب در ظهران عربستان برخلاف تصور اسرائیل کشورهای عربی به صورت یکپارچه از فلسطین حمایت کردند. در بیانیه پایانی بر محوری بودن مسئله فلسطین برای کل امت عربی و هویت عربی قدس شرقی اشغالی به عنوان پایتخت دولت فلسطین تاکید شده است. در همین راستا بیست و نهمین کنفرانس اتحادیه عرب «کنفرانس قدس» نامیده شد. این در حالی بود که ماموریت اصلی عربستان در این نشست زمینه سازی برای تشدید روند عادی سازی کشورهای عربی با اسرائیل بود. این مسئله نشان دهنده این واقعیت است که سران سازشکار عرب هنوز از واکنش ملت های مسلمان و عرب واهمه دارند و بنابراین به صورت آشکارا جرات رویارویی با این مسئله را ندارند.
اما اکنون که موضوع نشست اخیر کشورهای عربی مخالفت با تصمیم ترامپ برای به رسمیت شناختن تصرف قدس از سوی رژیم صهیونیستی بود چشم نظاره گر ملت های مسلمان و جامعه بینالمللی به این موضوع دوخته شده است که واکنش این کشورها به اقدام آمریکا در صورت عملیاتی شدن پروژه در ماه آینده چه خواهد بود؟ کشورهای عربی با توجه به موقعیت ژئوپلتیکی حساس در قلب انرژی جهان از پتانسیل های مهمی برای تحت فشار قرار دادن ترامپ و رژیم صهیونیستی برخوردار هستند که می توانند مسیر رویدادها را متحول کنند. با این وجود اما اگر اعلام مخالفت با طرح آمریکا و حمایت از حقوق فلسطینیان و به عبارتی مسلمانان که قدس را قبله اول خود می دانند، به اقدامی عملی منجر نشود و در سطح حرف و صدور بیانیه باقی بماند، در این صورت بیش از پیش باید شاهد بی اعتباری اتحادیه عرب باشیم. در واقع این مسئله خود نیز یکی از چالش های پیش روی ترامپ در مورد انتقال پایتخت به قدس خواهد بود چرا که سران کشورهای عربی جرات حمایت آشکار از این طرح را ندارد.
