دعوت ریاض از حریری بیش از همه اثبات کننده این بود که ریاض در آبان ماه گذشته خطای استراتژیکی در مورد حریری انجام داده است. حتی سفر حریری به ترکیه نیز باعث نگرانی عربستان شد و حریری در این سفر به سمت تعمیق روابط با آنکارا حرکت کرد که این مسئله زنگ هشداری برای ریاض بود.
الوقت- روز چهارشنبه یعنی تنها دو روز پس از سفر نزار العلولا مشاور دیوان پادشاهی سعودی به بیروت به منظور دعوت رسمی از سعد حریری نخست وزیر لبنان برای سفر به ریاض، حریری این دعوت را اجابت کرده و راهی ریاض شد. این اولین سفر سعد حریری به پایتخت سعودی پس از چهارم ماه نوامبر گذشته است که در آنجا بازداشت شده و به اجبار استعفای خود از نخست وزیری لبنان از تلویزیون العربیه را اعلام کرد و فقط پس از دخالت فرانسه بود که توانست عربستان را ترک کند. این امر منجر شد تا روابط میان دو طرف گرمی گذشته را از دست داده و حریری مواضعی برخلاف سیاستهای مورد انتظار عربستان در لبنان را اتخاذ کند. بنابراین سفر حریری در شرایط فعلی عجیب و به نوعی خارج از پیش بینی ها بود. رسانه های عربی پیش از سفر حریری به ریاض در گزارش‌های خود چهار هدف را در سفر نخست‌وزیر لبنان به عربستان و دیدار با مقامات این کشور مطرح کردند: گزینه‌های سیاسی سعد الحریری برای آینده، انتخابات پارلمانی (در 16 اردیبهشت 1397)، کنفرانس‌های بین‌المللی و حمایت از لبنان و نیز موضوعات مالی مرتبط با شخص الحریری. بررسی اهداف دو طرف از این سفر می تواند ابهامات این سفر را به خوبی برطرف کند.
عربستان به دنبال ترمیم روابط با لبنان
استعفای سعد حریری تحت فشار ولیعهد عربستان را می توان خطای استراتژیک بن سلمان دانست. چرا که لبنان به عنوان یکی از میدان های رقابت ایران و عربستان مطرح است و عربستان بارها سعی کرده است تا از روش های مختلف در این میدان نبرد پیروز شود. ابزار عربستان برای تاثیرگذاری در لبنان نیز جریان 14 مارس و سعد حریری است. بنابراین تقابل ریاض با حریری باعث نوعی شکست برای عربستان شد به ویژه اینکه کشورهای بین المللی مانند فرانسه به این مسئله ورود کردند و ریاض را وادار به عقب نشینی در مورد آزاد کردن حریری کردند. در شرایط فعلی بن سلمان به دنبال آن است تا روابط خود با حریری و لبنان را ترمیم کند. به ویژه اینکه انتخابات حساس پارلمانی لبنان نیز در پیش است. ریاض به خوبی می داند که پس از وادار کردن حریری به استعفا بخش قابل توجهی از نفوذ خود در بیروت را ازدست داده و اکنون به دنبال بازیابی این نفوذ از دست رفته است.
برنامه ریزی جهت انتخابات پارلمانی آینده لبنان
انتخابات پارلمانی سراسری در لبنان قرار است ششم ماه می 2018 برگزار شود و از هم‌اکنون احزاب بزرگ مثل «حزب‌الله» (سید حسن نصرالله)، «حرکة امل» (نبیه بری)، «المستقبل» (سعد الحریری)، «التیار الوطنی الحر» (میشل عون) و «القوات اللبنانیة» (سمیر جعجع) در حال رایزنی برای ائتلاف هستند. انتخابات این دوره پارلمان لبنان قرار است به شکل تناسبی برگزار شود و سه حوزه بیروت به دو حزوه انتخاباتی کاهش یافته است. کارشناسان این مسئله را به نوعی به معنای کاهش شانس حریری برای کسب کرسی های بیشتر می دانند. علاوه بر این همزمان با موضع روشن و محکم حزب‌الله در ائتلاف با «امل»، این وضعیت برای حزب «المستقبل» به ریاست سعد الحریری مبهم و شکننده شده است.
در این شرایط هم حریری و هم عربستان به دنبال آن هستند تا در انتخابات پارلمانی آتی به نوعی بتوانند کرسی های بیشتری را کسب کنند. در برخی از محافل سیاسی لبنان نیز این مسئله مطرح است که عربستان در انتخابات پارلمانی آتی لبنان در مه آتی(اردیبهشت) از هم‌پیمانان خود حمایت خواهد کرد، برخی نیز می‌گویند، العلولا (مشاور پادشاه عربستان که چند روز پیش به لبنان رفته بود) دوباره گروه‌های ۱۴ مارس همسو با عربستان جهت مقابله با نفوذ حزب‌الله را گرد هم خواهد آورد. به همین دلیل سفر حریری به ریاض به نوعی می تواند در راستای برنامه ریزی برای انتخابات پارلمانی باشد. انور عشقی مدیر مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک ریاض در این مورد اعلام کرد: پرونده انتخابات پارلمانی لبنان در راس موضوعات مورد گفتگو میان سعد حریری نخست وزیر لبنان و ملک سلمان بود. وی افزود: عربستان به دنبال این است که حزب الله و جریان 8 مارس در انتخابات پارلمانی موفقیت چندانی به دست نیاورد.
هم عربستان و هم حریری به خوبی اهمیت انتخابات پارلمانی را درک کرده اند و می دانند پیروزی های حزب الله در حفاظت از مرزهای لبنان در برابر تروریست ها باعث افزایش محبوبیت این حزب در لبنان شده است. از این رو در شرایط فعلی حریری به دنبال آن است تا با کمک عربستان به ویژه حمایت های مالی ریاض مانع از کسب کرسی های زیادی توسط حزب الله و هم پیمانان آن شود.
سردرگمی استراتژیک عربستان
مجبور کردن حریری به استعفا و بازداشت خانگی وی و سپس دعوت از وی برای سفر به ریاض به خوبی می تواند تصویری از استراتژی های حاکم بر سیاست خاورمیانه ای عربستان را منعکس کند. در واقع محمد بن سلمان به دنبال آن است تا ناکامی های منطقه ای را به نوعی جبران کند، اما عدم عقلانیت رفتاری باعث شده است تا نسخه های وی برای درمان شکست های منطقه ای نیز خود به شکست های دیگری منتج شوند. به همین دلیل رفتارهای چکشی مانند برکناری فرماندهان نظامی و یا تحت فشار قرار دادن نخست وزیر لبنان همگی حکایت از انفعالی بودن سیاست های وی دارد. این مسئله می تواند برای منطقه بسیار خطرناک باشد چرا که سردرگمی استراتژیک حاکم بر دربار سعودی می تواند امنیت منطقه را با چالش های زیادی مواجه کند. به دلیل همین رفتارهای خارج از مدار عقلانیت است که ایندیپندنت بن سلمان را خطرناک ترین مرد جهان معرفی کرده است.
در کل دعوت ریاض از حریری بیش از همه اثبات کننده این بود که ریاض در آبان ماه گذشته خطای استراتژیکی در مورد حریری انجام داده است. حتی سفر حریری به ترکیه نیز باعث نگرانی عربستان شد و حریری در این سفر به سمت تعمیق روابط با آنکارا حرکت کرد که این مسئله زنگ هشداری برای ریاض بود. علاوه بر این حریری نیز به دلیل وابستگی های مالی به عربستان نمی تواند روابط خود را با این کشور قطع کند. در نتیجه هم ریاض و هم حریری به تجدید رواط و بازگشت به دوران پیش از بحران استعفا نیازمند هستند.
