محمد بن سلمان در مقام شاهزاده ای که خود را پادشاه آینده عربستان می‌داند، به دنبال تغییرات قابل توجه در داخل و خارج است؛ یکی از حساسیت های مهم او به لحاظ فردی این است که برای همراهی افکار عمومی نسل جوان عربستان ،نیاز به ترسیم چهره ای قدرتمند از خود در داخل و خارج به عنوان مغز متفکر فعلی رهبری عربستان در جهان عرب دارد، بنابراین به هیچ روی زیاده خواهی امارات را بر نمی‌تابد.
الوقت- شکاف در صف متحدین حمله به یمن روز به روز در حال افزایش است. با گذشت هرچه بیشتر از آغاز تجاوز نیروهای ائتلاف و به محض اینکه معلوم شد که پیروزی نامعلوم است و عربستان نیز در جنگ دچار سردرگمی شده، امارات تصمیم گرفت به صورت مستقل تری جنوب یمن را برای رسیدن به اهداف خود تحت کنترل گیرد. در همین راستا مقامات اماراتی ابتدا با این بهانه که منصور هادی مانعی در برابر صلح است چرا که از ادامه جنگ استفاده می‌برد و می‌داند که هر توافق صلحی مطمئنا به سرنگونی وی منجر می‌شود، تلاش برای به زیر کشیدن دستنشانده عربستان را آغاز کردند. در این شرایط عیدروس الزبیدی که قبلا حاکم سابق عدن بود ،تبدیل به متحد اصلی امارات شد و نیروهای تحت فرمان آن تقریبا به طور کامل از سوی اماراتی‌ها آموزش و تسلیح شده بودند در بیشتر استان‌های جنوبی در کنار یگان‌های پلیس و شبه نظامیان محلی حضور داشتند. همچنین نیروهای تحت حمایت امارات گروه القاعده در شبه جزیره عربی را از شهر المکلا در جنوب شرق عدن بیرون کردند که روزهای آغازین حمله ائتلاف عربی توسط القاعده اشغال شده بود. در این شرایط این پرسش مطرح می شود که مهمترین اهداف و نتایج تلاش امارات برای گسترش حضور و نفوذ خود در جنوب یمن را چگونه میتوان مورد ارزیابی قرار داد.
اهمیت یمن یرای قدرت طلبی امارات در منطقه
امارات تردید هایی در مورد تعهدات آمریکا در مورد حمایت از موجودیت این شیخ نشین ها دارد و سعی می‌کند با قدرت طلبی های منطقه ای برای خود فضاهای حیاتی بدست آورد. در این راستا یکی از این فضاهایی که برای امارات مهم تلقی می‌شود جنوب یمن است.
ترس امارات از گسترش اسلامگرایی اخوانی و وهابی در منطقه که ناشی از سنت های مالکی و شبه صوفی این کشور می شود و نیز مخالفت این کشور با تغییرات دموکراتیک در منطقه، باعث شده امارات امنیت جویی تهاجمی را در قبال یمن در دستور کار خود قرار دهد. تلاش برای افزایش نفوذ اقتصادی و سیاسی خود در مناطق جدید و افزایش حضور سیاسی و اقتصادی امارات در معادلات جهانی از اهداف دیگر امارات برای افزایش حضور سیاسی و نظامی در منطقه بویژه در یمن بوده است.
امارات از تلاش های عربستان برای تقسیم رهبری جهان عربی سنی با ترکیه خرسند نیست. امارات خود را شایسته این جایگاه به جای ترکیه می داند. این رقابت سیاسی ابعاد ایدئولوژیک نیز یافته است چرا که امارات به طور سنتی بااخوان المسلمین سردشمنی دارد. امارات از افزایش نفوذ حزب الاصلاح در یمن که از حمایت بالای عربستان برخوردار است، نگران است لذا نزدیکی منصور هادی با شاخه اخوان‌المسلمین در یمن، یعنی حزب اصلاح نیز به ناخشنودی امارات منجر شده است. امارات اخوان‌المسلین و تفسیر آن از مسائل سیاسی را به لحاظ استراتژیک بسیار خطرناک تلقی می‌کند. در لیبی هم این کشور عملا در کنار مصر و روسیه به نیروهایی یاری می‌رساند که در برابر نیروهای نزدیک به اخوان‌المسلمین و گرایش‌های مشابه قرار دارند. این نیز هست که امارات در مذاکرات صلح با انقلابیون یمنی هم مشی و روشی نرم‌تر از عربستان داشته است. عبارت دیگر، چه تضعیف یا اضمحلال دولت منصور هادی زیر فشار جدایی‌خواهان جنوب و حتی بیرون‌رانده‌شدن این دولت از عدن و چه عملی‌شدن جدایی یمن که امارات زیانی در آن نمی‌بیند عملا قطعنامه ۲۲۱۶ سازمان ملل را تا حدودی فاقد موضوعیت می‌کند و عربستان برای استناد به آن برای در ادامه جنگ به دشواری می‌خورد.
در بعدی دیگر بدست آوردن عدن و تجزیه آن پل استراتژیک امارات برای نفوذ در درتنگه باب المندب و همچنین پیگیری سیاست نفوذ در شاخ آفریقاست. ازهمان ابتدا استعداد نفوذ امارات در عدن بیش از عربستان بود.
تنگه باب المندب گذرگاه آبی در قسمت جنوبی دریای سرخ است که آن را به اقیانوس هند متصل می کند. این تنگه ازجهت اینکه شاهراه ارتباطی بین مدیترانه و اقیانوس هند است، از لحاظ کشتیرانی بین المللی اهمیت اقتصادی زیادی دارد. ازلحاظ اهمیت و نقش این تنگه در امور جهان، باید آن را در حوزه اقیانوس هند و دریای سرخ مورد بررسی قرار داد. مادامی که کانال سوئز باز است، این تنگه تأمین کننده کوتاه ترین مسیر برای نفتکشها و سایر کشتیها جهت حرکت از اقیانوس هند به سمت اروپا قرار میگیرد. کشورهای پیرامون دریای سرخ، منافع بسیاری در باب المندب دارند. کشورهایی نظیر اردن، یمن،اتیوپی، سودان، سومالی، جیبوتی و اریتره، جز از طریق کانال سوئز و دریای سرخ، هیچ دسترسی به آبهای آزاد و اقیانوسها ندارند. جده، ینبوع، موگادیشو و اسمره بندرهای عمده تجاری واقع در جوار دریای سرخ هستند. در بررسی اقتصادی و راهبردی، تنگه باب المندب را باید در جایگاه یکی از مهم ترین مسیرهای کشتیرانی دنیا قرار داد، زیرا این تنگه در مسیر اصلی کشتیرانی بین تولیدکنندگان نفت حوزه خلیج فارس و مصرف کنندگان اروپای شرقی قرار دارد. تمامی کشتیهای حامل نفت از خلیج فارس به سمت دریای مدیترانه، در مسیر خود قبل از رسیدن به کانال سوئز بایستی از تنگه باب المندب عبور کنند.یمن به علت تسلط بر قسمت شمالی و شمال غربی آبراه تنگه باب المندب و نیز نزدیک به شاخ آفریقا، از اهمیت استراتژیک برخوردار است. بندر عدن نزدیک ترین منطقه استراتژیک یمن به باب المندب است. هر نیروی نظامی که بر این منطقه مسلط شود، می تواند بر شاخ آفریقا و دریای سرخ سیطره پیدا کند و حتی با بستن تنگه باب المندب، کانال سوئز را بدون استفاده کند. با این توصیف، موقعیت استراتژیک یمن سبب جلب توجه امارات به این منطقه شده است.
رویارویی متحدان با تشدید اختلافات
از آغاز ماجرای استعفا منصور هادی و فرار وی به عدن، جنوبی‌ها و جنبش حراک جنوب یمن به طور کلی نسبت به شمالی‌ها و الاصلاح و شخص عبدربه منصورهادی دیدگاه مثبتی نداشتند اما درنتیجه گسترش رقابت میان عربستان و امارات، دامنه این اختلافات به نیروهای همپیمان این کشورها در یمن نیز کشیده شد و به صورتی که در آذر 95 منصور هادی، خالد بحاح نخست وزیر و چهره نزدیک به امارات را از کار برکنار کرد.
یکی از نمودهای عینی اختلاف در روزهای اول، ممانعت از ورود هواپیمای یکی از شخصیت‌های سلفی حامی عربستان به عدن بهانه‌ای شد تا عبدربه منصورهادی دو عنصر کلیدی امارات در عدن را برکنار کند. برکناری عیدروس الزبیدی از شخصیت‌های مطرح نزدیک امارات و از رهبران قدرتمند حراک جنوبی از سمت استانداری عدن و همچنین عزل هانی بریک فرمانده فرودگاه عدن؛ دو واکنش شدید سعودیها بود که تنش‌ها را باری دیگر با ابوظبی نمایان کرد. در مقابل عیدروس الزبیدی در اقدامی تلافی جویانه از تشکیل شورای انتقالی یمن در جنوب خبر داد و در 22 ژانویه ، وی با اعلام حالت فوق العاده در این شهر تهدید کرد که اگر منصور هادی تغییر نکند و «احمد عبید بن دغر»، جانشین وی نشود نیروهایش شاید ظرف هفت روز دولت را سرنگون خواهند کرد. تهدیدی که نهایتاً به رویارویی نظامی و درگیری خونین با گارد ریاست جمهوری در عدن و محاصره کاخ ریاست جمهوری توسط گروه‌های مسلح وابسته به شورای جدایی طلبان منجر شد.
از طرف دیگر تسلط یمن مستقل یا امارات بر این تنگه ها، عربستان را با موقعیت آسیب پذیری مواجه می‌کند. در واقع با اینکه عربستان نگاه تمامیت خواهانه به کل شبه جزیره دارد ولی واقعیتهای موجود این کشور را با تنگنای مهم ژئوپلیتيك روبهرو کرده است. این کشور بیشتر نفت خود را از تنگه های باب المندب و هرمز صادر می‌کند. از این رو، این کشور برای رفع اين تنگنای ژئوپلیتیک حاضر به دادن هزینه جنگ در یمن شد و اکنون نیز با توسعه طلبی امارات در حساس ترین نقطه یمن مواجه شده است. سعودیها امیدوار بودند با احداث خط لوله ظهران -ینبع در دریای سرخ موقعیت خود را مستحکم تر کنند اما دریای سرخ از دو سو به دو تنگه بابالمندب در جنوب و کانال سوئز در شمال منتهی می‌شود.
بن سلمان در مقام شاهزاده ای که خود را پادشاه آینده عربستان می‌داند، به دنبال تغییرات قابل توجه در داخل و خارج است. یکی از حساسیت های مهم او به لحاظ فردی این است که برای همراهی افکار عمومی نسل جوان عربستان ،نیاز به ترسیم چهره ای قدرتمند از خود در داخل و خارج به عنوان مغز متفکر فعلی رهبری عربستان در جهان عرب دارد،بنابراین به هیچ روی زیاده خواهی امارات را بر نمی‌تابد.
