ایران در طی دهه‌های اخیر در راستای مواجهه با اقدامات و مداخلات بی‌ثبات‌ساز غرب و در راس آن دولت ایالات متحده در به آشوب کشیدن اوضاع منطقه، توانسته است جایگاه خود را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای و تأثیرگذار بر روند تحولات خاورمیانه تثبیت کند و به همین دلیل غربی‌ها و بویژه ایالات متحده به همراهی برخی حکومت‌های سرسپرده عربی تمام تلاش خود را برای جلوگیری و مسدود کردن این روند به کار گمارده‌اند.
ناآرامی‌های پراکنده چند روز اخیر در ایران در رسانه‌های بین‌المللی بویژه رسانه‌های غربی انعکاس فراوانی داشته است به صورتی که پوشش ناآرامی‌ها در صدر اخبار این رسانه‌ها قرار گرفته است. همزمان با پوشش ویژه این رسانه‌ها، واکنش‌های بین‌المللی در سطح مقامات و شخصیت‌های سیاسی کشورهای مختلف نیز مشاهده می‌شود.
حمایت جبهه غربی، عبری و عربی از بی‌ثبات‌سازی در ایران
در اولین واکنش‌ها وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای شدیداللحن با تکرار مجدد ادعاهای چند ماه پیش دونالد ترامپ علیه ایران، مدعی شد صادرات اصلی ایران، «خشونت، خونریزی و هرج و مرج است». واشنگتن همچنین از «تمامی ملت‌ها» خواست «علناً» از مردم ایران حمایت کنند؛ مردمی که چندی پیش توسط ترامپ «تروریست» توصیف شدند.
همزمان با وزارت خارجه آمریکا اما خود رئیس‌جمهور این کشور نیز که یکی از اصلی‌ترین بخش‌های راهبرد منطقه‌ای خود را مقابله با ایران قرار داده است، به میدان آمده و ضمن حمایت تمام قد از ناآرمی‌ها، در توئیتر خود نوشت: «گزارش‌های زیادی از تظاهرات‌های مسالمت‌آمیز شهروندان ایران که از فساد رژیم و هدر دادن ثروت این کشور برای تأمین منابع مالی تروریسم در خارج این کشور خسته شده‌اند، وجود دارد». ترامپ گفت: «دولت ایران باید به حقوق مردم خود از جمله حق ابراز عقایدشان احترام بگذارد. جهان نظاره‌گر است».
در این راستا سایر شخصیت‌های سیاسی آمریکا عمدتاً از حزب جمهوریخواه مواضع همسو با ترامپ و بر ضد ایران اتخاذ کردند اما در یکی از اقدامات ضد ایرانی کاخ سفید، نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل روز سه‌شنبه خواستار برگزاری نشست اضطراری شورای امنیت براری بررسی اوضاع در ایران شد. با این وجود این درخواست مداخله‌جویانه آمریکا که با مخالفت دیگر اعضا از جمله روسیه مواجه شده بود مورد پذیرش قرار نگرفت و «خیرات عمروف» رئیس دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل در پاسخ به درخواست آمریکا اعلام کرد که بررسی اوضاع کنونی ایران در دستور کار شورای امنیت قرار ندارد.
همچنین در راستای بهره‌برداری دشمنان و رقبای منطقه‌ای ایران از ناآرامی‌های اخیر آویگدور لیبرمن، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی، سه شنبه 2 ژانویه در واکنش به این تحولات گفت: «منفعت اسرائیل در آن است که نگاه جهانیان را به آنچه در ایران و نه غزه رخ می‌دهد، سوق دهد». پیش از موضع‌گیری این مقام صهیونیستی، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل و «ییسرائیل کاتز»، وزیر اطلاعات این رژیم از اغتشاشات پراکنده در برخی شهرهای ایران حمایت کرد و برای کسانی که به‌گفته وی «معترضان» هستند، آرزوی موفقیت کرده بودند.
فارغ از اظهارات مداخله‌جویانه آمریکا و رژیم صهیونیستی برخی دولت‌های عربی به رهبری عربستان سعودی نیز در تلاش برای دامن زدن به بحران بوده‌اند. در همین راستا روز گذشته 2 ژانویه علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، در گفتگو با شبکه تلویزیونی المیادین ابعادی جدید از مسائل پیرامون اعتراضات داخلی ایران را روشن کرد و از نقش پنهان سعودی‌ها در اعتراضات پرده برداشت. علی شمخانی در این گفتگو اظهارداشت: دشمنی آمریکا و به‌ویژه دونالد ترامپ با ایران در این مرحله دشمنی غیرقابل تصوری نیست و دلایل این مساله کاملا برای ما روشن است. در واقع آمریکا هرچه در منطقه خاورمیانه کاشته بود به شکل کامل از دست داد و به قول خودشان بیش از دو تریلیون دلار هزینه کردند اما امروز شما ببینید افغانستان، عراق، سوریه و لبنان چه وضعی دارند و هم‌پیمانان آمریکا در چه وضعی به سر می‌برند. پس طبیعی است که با ما دشمنی کنند. وی ادامه داد: مشکلات اقتصادی تنها مختص ایران نیست. شما ببینید کجای جهان مشکل ندارد. ترامپ برای حل مشکلات اقتصادی خود ۴۰۰ میلیارد دلار در منطقه خاورمیانه درو می‌کند و با به راه انداختن رقابت میان کشورهای منطقه، این کشورها را غارت می‌کند تا چرخ اقتصادی خودش را به گردش در بیاورد. همانطور که در آمریکا مشکلات اقتصادی وجود دارد، در ایران نیز مشکلات اقتصادی هست؛ مشکلاتی که ناشی از جنگ، تحریم و ناشی از برخی نقاط ضعف مدیریتی ماست. ما به اینها واقف هستیم و می‌دانستیم که این مسائل به طور قطعی و به صورت طبیعی می‌تواند مورد سوال مردم واقع شود. دبیر شورای عالی امنیت ملی افزود: از جمله دلایل داخلی این اعتراض‌های خیابانی، نارضایتی بخشی از مردم ایران از وضعیت اقتصادی بود. یکی دیگر از دلایل داخلی اعتراض‌ها نارضایتی ملت از رفتار رسانه‌های داخلی بود.
در بخشی دیگر از اظهارات خود، شمخانی اظهار کرد: من گفتم که این اینترنت و هشتگ‌ها در واقع یک جنگ نیابتی علیه ملت ایران است. بر اساس بررسی‌های صورت‌گرفته شاید ۲۷ درصد از هشتگ‌هایی که جدیدا به راه افتاده متعلق به سعودی‌هاست. البته این هشتگ‌ها متعلق به مردم سعودی نیست بلکه دولت سعودی یعنی دولت محمد بن سلمان این هشتگ‌ها را به راه می‌اندازد و عوامل اجرایی این کار، اسرائیلی و غربی هستند. هشتگ‌ها در خصوص اوضاع ایران از آمریکا، انگلیس و عربستان به راه افتاده است. وی افزود: آنها یک سازمان درست کرده‌اند و افرادی از خارج از سعودی برای اداره این سازمان آورده‌اند چون سعودی‌ها خودشان چنین توانی را ندارند. همچنین منافقین نیز مسلما ابزارها و پیاده‌نظام این سازمان هستند. قطعاً سعودی‌ها از ایران پاسخ مناسبی دریافت خواهند کرد و از جایی که نخواهند فهمید این پاسخ را دریافت خواهند کرد. خاندان حاکم بر سعودی به خوبی خطر پاسخ ما را می‌داند. دبیر شورای عالی امنیت ملی تاکید کرد: عربستان سعودی نمی‌تواند با مداخله در ایران و تحریک ملت هوشیار ایران بر زیان‌هایی که در یمن ایجاد کرده است سرپوش بگذارد.
مخالفت دوستان خارجی تهران با دخالت در امور داخلی ایران
بر خلاف آمریکایی‌ها که رویکرد مداخله‌جویانه را در امور داخلی ایران پیش گرفته اند، مقامهای سیاسی روس موضعی متعادل داشته و از دولت ایران در برابر اعتراضات حمایت کرده و هر گونه مداخله خارجی در امور این کشور را رد کرده‌اند. وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که دخالت‌های خارجی در امور داخلی ایران که می‌تواند به بی‌ثبات‌تر شدن شرایط کمک کند غیرقابل قبول است. به گزارش اسپوتنیک، وزارت خارجه روسیه با ابراز امیدواری نسبت به اینکه اعتراضات در ایران به خشونت و خونریزی کشیده نشود، تاکید کرد که دخالت‌های خارجی در امور داخلی ایران غیر قابل قبول است زیرا می‌تواند باعث وخیم‌تر شدن اوضاع شود.
در همین راستا، رئیس کمیته امور بین‌المللی در شورای فدراسیون روسیه با اشاره به شعارهای تکرار شده در جریان اعتراضات اخیر در برخی شهرهای ایران، نقش عوامل خارجی در این آشوب‌ها را متذکر شد. به گزارش ایلنا، «قسطنطین کوساچف»رئیس کمیته امور بین‌المللی در شورای فدراسیون روسیه، در گفتگو با خبرگزاری «نووستی»، اظهار داشت که هر چند عوامل داخلی در شکل‌گیری اعتراضات اخیر در برخی شهرهای ایران در جایگاه نخست قرار دارد، ولی عوامل خارجی نیز در پشت پرده این آشوب‌ها قرار دارند. رئیس کمیته امور بین‌المللی در شورای فدراسیون روسیه متذکر شد که اعتراضات در ایران آن‌قدر گسترده نیست که مقامهای واشنگتن در اظهاراتی مداخله‌آمیز، خواستار حمایت از معترضان ایرانی شده‌اند.
علاوه بر مواضع متعادل روسیه، وزارت امور خارجه ترکیه نیز 2 ژانویه در دیدگاهی مشترک و همسو با مسکو در بیانیه‌ای تصریح کرد: آنکارا درباره گزارشات مربوط به اعتراض‌ها در ایران که از روز 28 دسامبر 2017 آغاز شده و در آن افرادی کشته و ساختمان‌های عمومی تخریب شده‌اند، نگران است. ما امیدواریم که درک مشترک و آرامش هر چه زودتر در این کشور حاصل شود. در ادامه این بیانیه آمده است: ایران کشور دوست و برادر ترکیه است که نشان دهنده اهمیت بسیار بالای حفظ صلح و ثبات اجتماعی است. دستگاه دیپلماسی ترکیه همچنین در بیانیه خود آورده است: در همین راستا ما بر این باوریم که اظهارات حسن روحانی رییس‌جمهور ایران مبنی بر اینکه مردم حق اعتراض مسالمت‌آمیز را دارند و قانون نباید نقض شود و اموال عمومی نباید آسیب ببیند، باید مدنظر قرار گیرد و به علاوه باید از هرگونه خشونت و تحریک پرهیز شود. وزارت امور خارجه ترکیه همچنین تاکید کرده است که لفاظی‌های تحریک‌آمیز و مداخلات خارجی در ناآرامی‌های اخیر ایران باید متوقف شود.
همچنین روز گذشته گنگ شوانگ سخنگوی وزارت امور خارجه چین در یک کنفرانس خبری اعلام کرد: تحولات اخیر ایران را از نزدیک پیگیری می کنیم. شوانگ اظهار داشت: حفظ ثبات ایران و ادامه رشد و توسعه آن آرزوی ماست.
اهمیت موقعیت و جایگاه منطقه ای ایران
واکنش‌های خارجی به ناآرامی‌های صورت گرفته در ایران، بار دیگر اهمیت موقعیت و جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی ایران را در تحولات نظام بین‌الملل به خوبی اثبات کرد. ایران در طی دهه‌های اخیر در راستای مواجهه با اقدامات و مداخلات بی‌ثبات‌ساز غرب و در راس آن دولت ایالات متحده در به آشوب کشیدن اوضاع منطقه، توانسته است جایگاه خود را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای و تأثیرگذار بر روند تحولات خاورمیانه تثبیت کند و به همین دلیل غربی‌ها و بویژه ایالات متحده به همراهی برخی حکومت‌های سرسپرده عربی تمام تلاش خود را برای جلوگیری و مسدود کردن این روند به کار گمارده‌اند. با بروز تحولات بیداری اسلامی در منطقه که عمدتاً بر علیه دیکتاتوری‌های وابسته به غرب صورت گرفت، ایران توانست در همراهی با روسیه نفوذ منطقه‌ای خود را در قالب گفتمان مقاومت افزایش دهد و طرح‌های آمریکا و اسرائیل برای بازترسیم نظم منطقه‌ای مورد نظر خود را به شکست بکشاند که این امر خشم سران این دولت‌ها را در پی داشته است. در همین راستا دولت عربستان سعودی که با روی کار آمدن ملک سلمان و به عبارت دقیقتر محمد بن سلمان سیاست تهاجمی را برای جبران شکست‌های منطقه ای ریاض در پیش گرفته است، کوشش می کند تا با پشتیبانی غرب ایران را به ناامنی و هرج و مرج کشیده تا توجه ایران را از تحولات منطقه به امور داخلی خود معطوف کند. سیاست ترامپ در جلوگیری از رفع تحریم‌های هسته‌ای بر خلاف توافقات صورت گرفته در واقع بخش دیگری از این سناریوی پیچیده است. برای اثبات این موضوع می توان به سخنان چند وقت پیش محمد بن سلمان رجوع کرد که تهدید کرده بود ناآرامی‌ها را به داخل ایران خواهد کشید.
در همین راستا روزنامه مستقل رأي اليوم در مقاله ای مربوط با ناآرمی های اخیر ایران اعلام کرد: اعتراض هاي ايران موجي از خوشحالي را در محافل برخي كشورهاي عربي و بخصوص برخي كشورهاي حاشيه خليج (فارس ) و نيز در شبكه هاي اجتماعي برانگيخته است، حال آنكه يك شهروند در اين كشورها به دليل نوشتن يك قطعه شعر يا يك پيام در شبكه هاي اجتماعي و درخواست حداقل اصلاحات به دست كم 15 سال زندان متهم مي شود و هيچ حقي براي آمدن به خيابان ها و اعتراض ندارد و بسياري از فعالان و حقوقيون و شخصيت هاي ديني، در حال حاضر به دليل سكوت و بيطرفي در جريان بحران كنوني در ميان كشورهاي حاشيه خليج (فارس) در پشت پرده مجازات مي شوند.
رأي اليوم افزود: بعيد نيست كه طرف‌هاي خارجي در برهم زدن امنيت داخلي ايران نقش داشته باشند. كاخ سفيد روز جمعه از يك توافق محرمانه بين آمريكا و "اسرائيل " براي ممانعت از گسترش برنامه هاي هسته اي ايران و موشك هاي بالستيك آن و مقابله با حزب الله در لبنان خبر داد. اين توافق هاي مخفيانه براي برهم زدن امنيت و ثبات داخلي كشورها مطمئناً در خصوص هر كشور عربي كه مخالف "اسرائيل " و حمايت آمريكا از اين رژيم در هفتاد سال گذشته بودند وجود داشته و تصادفي نيست كه عراق، سوريه، ليبي، الجزاير و يمن بزرگترين قربانيان اين پروژه ها و طرح ها هستند.
حال بهتر می توان فهمید که چرا نوعی چند دستگی در ارتباط با موضع‌گیری‌های خارجی نسبت به تحولات داخلی ایران وجود دارد. در این میان کشورهای اروپایی نیز با توجه به موقعیت ژئوپلتیک ایران که یکی از مهمترین صادرکنندگان نفت جهانی است و همچنین از یکی از معدود دولت‌های باثبات منطقه پرآشوب خاورمیانه طی دهه‌های اخیر بوده که نقش بسیار مهمی در مبارزه با تروریسم و افراطی‌گری بویژه در قضیه نابودی داعش ایفا کرده است، در موضع‌گیری‌های خود از تلاش‌های آشوب‌آفرین آمریکا و عربستان در منطقه پیروی نکرده و تاحدودی مواضع مستقلانه و متعادلی را اتخاذ کردند.
