الوقت- قطر به عنوان یکی از کشورهای عربی ثروتمند خلیج فارس، پس از حوادث بیداری اسلامی طی 5 سال گذشته، تلاش کرده است تا نقش آفرینی بیشتری در تحولات منطقه استراتژیک غرب آسیا و کشورهای عربی داشته باشد.
یکی از عرصه های نفوذ و فعالیت قطر طی سالهای گذشته، نوار غزه است. این نفوذ پس از خروج حماس از دمشق در سال 2011 و انتقال دفتر سیاسی به دوحه، افزایش چشمگیری داشته است. سفر پادشاه سابق قطر به نوار غزه قبل از جنگ 8 روزه، کمک های مالی قطر به بخش های عمرانی نوار غزه، مساعدت های مالی قطر به حماس و دولت سابق این جنبش و ...، بیانگر افزایش نفوذ قطر در غزه می باشد.
قطعاً نفوذ قطر به نوار غزه، با تأثیر این بازیگر جدید بر این منطقه فلسطینی و گروههای فلسطینی همراه بوده است. تأثیر گسترده قطر بر جنبش حماس – که بر منطقه نوار غزه سیطره دارد – طی سالهای گذشته، بر مواضع این جنبش نیز دارای اثراتی واضح و وروشن بوده است. برخی از این مواضع همسو با قطر، از اقدامات حماس به خوبی آشکار است که عبارتند از: ارتباط حماس با دولت إخوانی محمد مرسی، مواضع منفی نسبت به بحران سوریه و طرفداری از مخالفان بشار اسد، کاهش روابط با ایران و حزب الله لبنان، افزایش سطح روابط با ترکیه إخوانی، مخالفت با دولت کنونی مصر (اختلافات قطر با عبدالفتاح السیسی نیز که أظهر من الشمس است) اما مسأله ای که نفوذ و ایفای نقش قطر در نوار غزه را مسجل می کند، مسأله ای است که اخیراً بسیار خبرساز شده و در عرصه درگیری اعراب – اسراییل از اهمیت بسزایی برخوردار است.این مسأله، تلاش برای ایجاد آتش بس طولانی مدت در نوار غزه است. در حال حاضر، اقداماتی از سوی برخی طرفهای اروپایی و ترکیه برای اجرای آتش بس طولانی مدت میان حماس و اسراییل وجود دارد؛ سفر هیأت های اروپایی طی ماههای گذشته و دیدار خالد مشعل و تونی بلر تأییدی بر این مدعاست. از سوی دیگر، مذاکراتی غیر مستقیم میان حماس و اسراییل در جریان است که با تلاش ها و میانجی گری قطر انجام می شود. در همین راستا، قطر در حال فراهم کردن زمینه های این آتش بس است. مسأله بازسازی نوار غزه و ساخت ویرانی های جنگ 51 روزه غزه، دیدارهای «محمد العمادی» رئیس کمیته بازسازی غزه با ژنرال «یواف پولی» هماهنگ کننده رژیم صهیونیستی در مورد بررسی راههای بازسازی غزه، کمک 10 میلیون دلاری قطر برای انتقال گاز از اسراییل به نوار غزه، از جمله امتیازات قطر به حماس برای پذیرفتن آتش بس است.
هماهنگی و همکاری قطر با اسراییل، موجبات ناراحتی و نگرانی عربستان سعودی را فراهم کرده است. در دیداری که طی هفته های اخیر میان برخی مقامات صهیونیستی و عربستان سعودی در فرانسه برگزار شده بود، مقامات سعودی نسبت به اقدامات قطر در قبال اسراییل انتقاد و اظهار نگرانی کرده بودند. عربستان از آن خوف دارد که گسترش روابط قطر با اسراییل، بر روابط امنیتی تل آویو و ریاض تأثیر منفی داشته باشد. اما صهیونیستها به سعودی ها اطمینان دادند که این گونه نخواهد بود. مقامات صهیونیستی به سعودی ها گفتند که به دلیل تأثیر و نفوذ زیاد قطر در نوار غزه، رابطه با قطر استراتژیک و راهبردی است.
در حال حاضر، ارتباط و هماهنگی آل ثانی با اسراییل، موضوعی کاملاً واضح و مبرهن برای تمامی فلسطینیان است. اما چرا حماس که خود را به عنوان بزرگترین جنبش مقاومتی اسلام گرا در عرصه مقابله با اسراییل می داند، در آغوش گرم قطر قرار گرفته است؟! حماس نباید از ارتباطات تنگاتنگ قطر با اسراییل احساس خطر کند؟ آیا این احتمال نمی رود که اسراییل از چتر امنیتی قطر بر سر حماس، سوء استفاده می کند؟ آیا مقامات حماس فراموش کرده اند که أحمد الجعبری فرمانده عملیاتی گردانهای قسام چگونه به شهادت رسید؟ مگر این گونه نبود که اتومبیلی که جعبری با آن رفت و آمد می کرد و در آغاز جنگ 8 روزه مورد هدف قرار گرفت، هدیه پادشاه سابق قطر در سفر خود به نوار غزه به حماس بود؟ اسراییل سالها به دنبال ترور جعبری بود اما هر بار ناکام می ماند. راه ترور جعبری توسط قطر هموار شد. این مسأله ای است که اختلافات در حماس را نیز پس از جنگ 8 روزه تشدید کرد.
رهبران دوحه نشین حماس بدانید و آگاه باشید که اگر به دنبال مقاومت در برابر اسراییل هستید، قطر به عنوان یکی از موانع اصلی است اما اگر از مقاومت خسته شده و به مانند جنبش فتح در پی سازش هستید، مسیر انتخاب شده بهترین مسیر است.
محمد زارعی
