به گزارش الوقت، ارتش پاکستان می گوید عملیات عمده ای را در شمال غربی این کشور در نزدیکی مرز افغانستان علیه گروه تروریستی داعش شروع کرده است. یک سخنگوی ارتش گفت که پیکارجویان تررویستی داعش در داخل افغانستان قدرت گرفته اند و باید جلوی گسترش دامنه نفوذ آنها گرفته شود. پاکستان قبلا حضور داعش در خاک خود را رد کرده بود.
با این حال رشد این گروه تروریستی در افغانستان زنگ خطر را در اسلام آباد به صدا در آورده است. این گروه در دو سال گذشته مدعی انجام چند حمله در پاکستان شده است. ژنرال آصف غفور سخنگوی ارتش گفت: "این عملیات ضروری است چون داعش درحال ریشه دواندن در آنجاست و ما باید مانع گسترش نفوذ آن به خاک پاکستان از طریق دره راجگال شویم."
گروه تروریستی داعش قسمت هایی در افغانستان را کنترل می کند و از سال 2015 برای تقویت حضور خود در پاکستان تلاش کرده است، زمانی که اولین حمله در خاک این کشور را انجام داد. حدودا همان زمان بود که داعش تشکیل شاخه خراسان را اعلام کرد که اولین بار بود که داعش رسما به خارج از جهان عرب گسترش می یافت.
چرایی تحرکات داعش در پاکستان
گروه تروریستی داعش نه تنها پاکستان که در چشم‌انداز بلند مدت خود مدعی خلافت بر کلیه سرزمین و کشورهای اسلامی است. با این حال این گروه تروریستی به پاکستان توجه خاصی دارد.
زمینه اجتماعی مناسب پاکستان برای رشد افراط‌گرایی
بطور سنتی کارشناسان پاکستان را پس از عربستان مهد ترویج و آموزه‌های بنیادگرایانه دینی عنوان می‌کنند و حتی از نظر تعداد و کمیت شمار مدارس دینی نزدیک به گرایشات وهابی و افراطی در پاکستان بیش از عربستان است. نزدیک به 7 سال پیش و قبل از روی کارآمدن گروه تروریستی داعش در عراق و سوریه، خبرنگار بی بی سی با تهیه گزارشی از پاکستان اعلام کرد که شمار مدارس دینی در پاکستان به ویژه در ایالت پنجاب رو به افزایش است. در سال 2010 حتی اعلام شد که بر اساس آمار رسمی که مسئولان سازمان موسوم به اتحاد تنظیمات مدارس در پاکستان ارایه می کنند، حدود بیست هزار مدرسه دینی در این کشور ثبت شده است. در این ارتباط گفته شده بیشتر این مدارس در جنوب پنجاب از سوی جمعیت علماء اسلام (جی یو آی) به رهبری مولانا فضل الرحمن اداره می شوند که گروهی بینیادگرا و نزدیک به طالبان به شمار می‌روند، اما بسیاری از دانش‌آموختگان این مدارس پس از روی کارآمدن داعش در سال 2014 در عراق و سوریه جذب گروه تروریستی داعش شدند.
در ارتباط با آمار روبه افزایش مدارس افراطی در پاکستان، عمر فاروق یک مقام وقت وزارت امور دینی پاکستان در سال 2012 اعلام کرد که پاکستان در سال 2000 میلادی حدود 89 هزار دارالعلوم داشت که 344 هزار شاگرد در آنها مشغول آموزش بودند. اما به گفته او، «در ماه مارچ سال 2012 رقم مدرسه ها به 106 هزار و شمار شاگردان آنها به 440 هزار تن رسیده است.»
از طرف دیگر مشکل آنجاست که بسیاری از طلبه‌های جذب شده در این مدارس بطور کلی بدون سواد وارد این مدارس می‌شوند و این موضوع باعث می‌شود تا زمینه لازم برای رشد بی چون چرای افراطی‌گری در میان این دانش‌آموزان دینی شکل گیرد. براساس گزارشی که توسط اداره مکتب ها در ایالت خیبرپشتونخواه تهیه شده است، تنها 25 درصد از مدرسه های دینی در تلاش ثبت خود بوده اند و از طرف دیگر، اکثریت چهار هزار مدرس مرد و 900 مدرس زن در خیبرپشتونخواه، هرگز پا به مدارس رسمی و دولتی نگذاشته اند و همگی از مدرسه های دینی فارغ شده اند.
وجود این شرایط حاکی از آن است که از نظر بافت اجتماعی داعش در پاکمستان با مشکلات و موانع کمتری به نسبت دیگر جوامع روبرو خواهد بود. براین اساس فضای افراط گرایانه جامعه و توده‌ها در پاکستان امکان تحرکات داعش را بیش از دیگر مناطق فراهم و عملی می‌سازد.
شرایط منطقه‌ای و نقش بازیگران خارجی
پاکستان از نظر منطقه‌ای در موقعیت به نسبت حساسی قرار گرفته است که با دو کشور ایران و افغانستان دارای مرزهای مشترک طولانی می‌باشد. این موضوع باعث شده تا بازیگران خارجی متمایل به تداوم حیات و تحرکات داعش، پاکستان را به عنوان مقصد اهداف خود مورد نظر خود علیه دو کشور افغانستان و ایران مورد نظر قرار دهند.
در نگاه برخی بازیگران منطقه‌ای مانند عربستان، سرزمین پاکستان کشوری ایده‌آل برای تحریک و رشد داعش علیه قدرت منطقه‌ای ایران و همچنین رقیبی قدرتمند در مقابل طالبان به شمار می‌رود. در حال حاضر طالبان گروهی وفادار و نزدیک به قطر به حساب می‌آید که در دوحه پایتخت این کشور نیز دارای دفتر رسمی می‌باشد. همین موضوع باعث شده تا ریاض با هدف تضعیف طالبان و موقعیت قطر در افغانستان، داعش را به عنوان گروهی جایگزین با طالبان در افغانستان مورد توجه قرار داده و همزمان با هدف ناامن سازی مرزهای شرقی ایران به تحریک گروه‌های نزدیک به داعش در خاک پاکستان و علیه ایران روی آورد.
همین گرایشات غیررسمی حمایت از داعش در مقابل طالبان را در میان سایر بازیگران خارجی مانند ایالات متحده نیز می‌توان دنبال کرد و شاید واشنگتن پاکستان را محلی مناسب برای نفوذ داعش به افغانستان در نظر دارد. در واقع تقویت داعش در افغانستان که تنها از طریق مرزهای پاکستان امکان پذیر است، این موقعیت را برای ایالات متحده در افغاستان ایجاد خواهد کرد که همچنان به حضور خود تحت عنوان ثبات‌سازی و مبارزه با تروریسم در افغانستان تداوم بخشد.
موقعیت و چشم انداز داعش در پاکستان: از تکذیب دولت تا عملیات ارتش
با وجود نگرانی‌هایی که در ارتباط با رشد داعش در پاکستان وجود دارد، اما اسلام‌آباد رشد و قدرت‌گیری داعش را تهدیدی علیه امنیت ملی و تمامیت ارضی خود تلقی کرده و به شدت با ان مقابله می‌کند.
رویکرد سلبی اسلام‌آباد به داعش تا بدان جاست که با وجود چندین عملیات انتحاری از جمله حمله به دفتر شبکه تلویزیونی ARY در اسلام‌آباد و پس از آن چندین حادثه مشابه طی چند سال اخیر که همگی با مسئولیت گروه تروریستی داعش صورت گرفته است، اما دولت پاکستان تا همین چند وقت پیش هرگونه حضور داعش را در خاک این کشور به شدت تکذیب می‌کرد. با این حال عملیات اخیر ارتش پاکستان علیه داعش نقطه عطفی در رویکرد دولت اسلام‌آباد علیه مواضع گروه تروریستی داعش است که کار این گروه را در منطقه با موانع بیشتری روبرو می‌سازد.
در حال حاضر با شکست داعش در مناطق عمده‌ای از عراق و سوریه این انتظار وجود دارد که رهبران گروه تروریستی داعش بیش از گذشته توجه خود را بر مناطق آسیای مرکزی و همچنین پاکستان و افغانستان متمرکز سازند.
با این حال بطور کلی از نظر موقعیت فعلی، تا کنون داعش نتوانسته مناطق و یا سرزمین‌های قابل توجه و یا مهمی را در پاکستان به اشغال خود آورد. تحرکات فعلی داعش در پاکستان بیشتر متمرکز بر دره راجگال در منطقه قبایلی نیمه خودمختار خیبر است. این منطقه در همسایگی ولایت ننگرهار افغانستان قرار دارد که پایگاه جنگجویان وفادار به داعش در افغانستان است.
همچنین ذکر این نکته لازم است که آن چه به عنوان داعش در پاکستان شناخته می‌شود در واقع شاخه‌های جدا شده از جریان «تحریک طالبان» پاکستان است که تلاش کرده بود به گروه داعش بپیوندد، ولی بسیاری از آنان هدف سازمان اطلاعات نظامی پاکستان قرار گرفتند.
لذا عملیات دولت اسلام‌آباد علیه گروه تروریستی داعش تا کنون به میزان زیادی باعث شده تا تحرکات این گروه تروریستی حداکثر محدود به مناطق شمالی هم مرز با افغانستان شود و مناطقی از مرکز و جنوب پاکستان کمتر تحت تاثیر حضور داعش قرار گیرد.
