الوقت: طی سالهای گذشته تحریم‌های مالی معاصر به منظور فشار سیاسی و اقتصادی، یک تاکتیک جدید برای تطبیق سیاست های روسیه با غرب در طیف وسیع گزینه‌های نظامی، سایبری و دیپلماتیک بوده است. روسیه از میانه سال 2014 با تحریم های اقتصادی غرب مواجهه بوده به نحوی که طی دو سال اخیر رشد منفی را تجربه کرده است هرچند که برخلاف پیش بینی‌ها به اتحاد بیشتر روس‌ها منجر شد.
اواخر هفته گذشته بود که بار دیگر خبر تشدید تحریم ها از جانب کنگره آمریکا علیه روسیه مطرح شد. این تحریم ها بخش های کلیدی اقتصاد روسیه را هدف قرار داده است، از جمله معدن، فلزات، حمل و نقل کشتی رانی و راه آهن. هرچند که مقامات کنگره این تحریم ها را تنبیهی برای دخالت روسیه در انتخابات آمریکا می دانند اما ترامپ تلاش داشته است تا این موضوع را کم اهمیت جلوه دهد. در عین حال این تحریم ها به اعتراض مستقیم برخی کشورهای اروپایی نیز منجر شد. با تمام این اوصاف تحریم روسیه از سوی سنا پیامدها و واکنش‌های زیادی را در سطح اروپا در پی داشته است. درواقع در ابعاد مختلف می‌توان مناسبات روسیه و اروپا و واکنش آنها را مورد بحث قرار داد که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
1- اعتراض آلمان و فرانسه
با توجه با اینکه تحریم جدید، منافع مستقیم آلمان را تحت تاثیر قرار می دهد، برلین با آن به مخالفت بر خاسته است. به عبارت بهتر این تحریم ها خط لوله گاز موسوم به نورد استریم 2 را هدف قرار می دهد و و از این روی آلمان هدف قرار دادن آن را یک تهدید غیر قانونی برای امنیت انرژی اروپا خوانده اند. به عبارتی آلمان انرژی را یک اولویت برای اروپا می داند که آمریکا آن را در نظر نمی گیرد. از سوی دیگر در طرح انتقال گاز روسیه به اروپا از طریق این خط لوله دو شرکت آلمانی و یک شرکت فرانسوی مداخله دارند که البته سهام آنها به محض تصویب این لایحه سقوط نیز داشت.
آمریکایی ها معتقدند که این خط لوله ظرفیت گاز پروم را دو برابر می کند و انحصار بیشتری را برای کرملین بر انرژی اروپا فراهم می کند از این روی این خط لوله باید کنترل شود. این مسئله به اختلافات گذشته آلمان و آمریکا افزوده شد، اختلافاتی که از زمان انتخاب ترامپ و به دلیل حملات او به هزینه های مازاد تجاری برلین و همچنین انتقادات او از همکاری های اقتصادی جهانی شروع شده بود.
در طرف دیگر فرانسه قرار دارد. هرچند که کرملین از پیروزی مکرون در انتخابات اخیر فرانسه چندان خرسند نبود، اما طرفین مناسباتی دارند که ادامه آن تامین کننده منافع هر دو طرف است از جمله اینکه هر دو به خریدو فروش انرژی نیاز دارند. همچنین یک کمپانی فرانسوی نیز در خط لوله نورد2 نیز مشارکت دارد همین مسئله می تواند از سیاست های مکرون علیه روسیه کاسته و موجب اعتراض به آمریکا شود.
2- اهمیت روابط اقتصادی و تجاری روسیه و اروپا
روسیه سومین شریک تجاری اروپاست و اصلی‌ترین تامین کننده انرژی آن. اتحادیه اروپا از ظرفیت ها و امکانات روسیه برای تبدیل شدن به یک رقیب جدی برای خود آگاه است از این روی سعی در کنترل آن از طریق شراکت دارد به نحوی که روابط بیم و امید در روابط طرفین مشهود است. در واقع اتحادیه اروپا به دلیل منابع انرژی مجبور به همکاری با روسیه است و لذا هر گونه تنش فزاینده علیه روسیه از جانب آمریکا به نفع اروپا نیست.
وضعیت کنونی نشان می‌دهد که تحریم‌ها چگونه می‌توانند تاثیر منفی بر بازارهای تحریم داشته باشند، همان‌گونه که این تحریم‌ها باعث کاهش مزیت رقابت و نفوذ خود می‌شوند. شرایط کنونی هزینه تجارت برای شرکت‌های غربی را افزایش می‌دهد و باعث تشویق آنها به فرار یا دور زدن تحریم ها می شود. علاوه بر این در نبود شرکت های غربی، بازیگران آسیایی همچون چین به پروژه های بازار نفت گاز ورود پیدا خواهند کرد.
3- وضعیت فعلی روابط اروپا و روسیه
شریک تجاری اول روسیه بدون شک اروپاست و بیش ترین مبادلات را با آلمان و فرانسه دارد. از‌آنجا‌که اتحادیه اروپا منطقه‌ای فقیر ازلحاظ منابع انرژی است و صنایع اروپایی بر نفت و گاز تکیه دارد؛ با نیاز روز‌افزون به واردات انرژی مواجه است. مهم‌ترین تأمین‌کننده این منابع، روسیه با 5/12 درصد ذخایر نفت و 9/19 ذخایر گاز طبیعی دنیاست. از یک سو روسیه به‌وسیله شبکه گسترده خطوط انتقال انرژی توانسته است نیاز روز‌افزون کشورهای اروپایی را به انرژی تأمین کند. بعد از تحریم روسیه به دلیل بحران اوکراین، اروپا از حامین اصلی آن بود اما جانب احتیاط هم رعایت می شد تا منافع اروپا دچار تهدید نشود. از سوی دیگر باید توجه داشت اختلافاتی که میان اروپا و آمریکا که به ویژه بعد از نشست جی 7 آشکار تر شد، زمینه را برای نزدیک شدن روسیه و اروپا فراهم کرد. این دو موضوع، بحث مماشات در برابر اعمال تحریم های روسیه را در میان اروپائیان ایجاد کرده است.
4- برنامه توسعه روابط اروپا و روسیه
سال گذشته بریتانیا از اتحادیه اروپا خارج شد، یعنی یکی از حامیان اصلی تحریم روسیه در این اتحادیه. بنظر می رسد که این خروج پتانسیل برای شکل دهی به ماهیت سیاست تحریم ها به لحاظ سیاسی و عملی در کوتاه مدت را دارد چرا که لندن همواره به عنوان یک پل ارتباطی میان بروکسل و واشنگتن در ارتباط با این تحریم ها بوده است. از سوی دیگر احتمال دارد لندن و واشنگتن در مورد این تحریم ها دچار انشعاب شوند. در عین حال بریتانیا یک نقش کلیدی می تواند در پل زدن میان اروپا و روسیه داشته باشد. به عبارتی در عین اینکه تاثیرات تحریم ها بر آمریکا می تواند محدود باشد، اما این اثر برای اروپا می‌تواند متفاوت باشد. مجموع این عوامل می‌تواند برنامه توسعه روابط اروپا و روسیه را فراهم نماید.
5- پیامدهای تحریم علیه روسیه
به عنوان یکی از تاثیرات اولیه تحریم های روسیه میانگین شرکت های تحریم شده یک سوم از درآمد بالفعل خود را ازدست داده اند. بخش دیگری از تاثیر تحریم ها به حوزه دفاعی روسیه باز می گردد. در واقع تحریم ها بر روی واردات تکنولوژی ها دوگانه ، مانع از نوسازی قطعات صنعتی دفاعی شده و روس ها را مجبور به جایگزینی آن با کالاهای داخلی و با قابلیت کمتر کرده است. همچنین باعث شده است تا روسیه 17 در صد از هزینه های نظامی خود را در بازه زمانی 2011 تا 2019 کاهش دهد. اینها بخشی از تاثیرات دو ساله تحریم هاست. همچنین تحریم های جدید علیه مجموعه هایی است که سرمایه گذاری یا فروش، اجاره و یا ارائه ، کالاها، خدمات، تکنولوژی، اطلاعات برای پروژه های انرژی روسیه فراهم کنند.
به طور کلی، تاثیر تحریم‌ها بر روی یک کشور هدف، نشان دهنده کارگر بودن این ابزار است. هرچند که طی دوسال اخیر اروپا یکی از طرفین تحریم کننده روسیه بوده است، اما در اعمال آن نیز محتاط عمل کرده که نمونه آن را می توان در تحریم های جدید دانست که به محض تهدید مهم ترین منافع اروپا یعنی انرژی، در برابر آن واکنش نشان داد. هرچند به نظر می رسد که تحریم های اروپا و آمریکا علیه روسیه همچنان درکوتاه مدت و میان مدت باقی بماند.
