نوع عملکرد این کشورها در مبارزه با داعش که به شکلی منفعت طلبانه و کج دار و مریز دنبال شده و شواهد موجود نیز نشان می دهد که حضور بلندمدت داعش در منطقه با هدف دور کردن خطرات امنیتی آن از حوزه غرب در دستور کار بلندمدت کشورهای غربی به رهبری آمریکا قرار دارد.
الوقت- داعش به رغم پیروزی های گسترده اولیه در عراق و سوریه، از اواخر سال 2014 به بعد دچار شکست های راهبردی متعددی شده است که در پی آنها، بسیاری از مناطق و جمعیت های تحت کنترل خود را از دست داده است. براساس اطلاعات گردآوردی شده اندیشکده رند، این گروه تا اوایل سال 2017، در مجموع حدود 57 درصد از سرزمین ها و 73 درصد از جمعیتی که تحت کنترل خود داشت را از دست داد و احتمال اینکه این وضعیت با پیروزی قطعی دولت عراق در موصل و همچنین تشدید حملات علیه مواضع این جریان در سوریه تشدید نیز شود وجود دارد. ادامه این وضعیت سبب خواهد شد تا داعش از جریانی سازمان یافته و قدرتمند که با رویای تشکیل خلافت شکل گرفته بود به سازمانی مخفی و زیرزمینی تبدیل شود که از طرق مختلف از جمله اینترنت و رسانه های اجتماعی به عضو گیری و به دنبال آن تحریک و هدایت حملات تروریستی گسترده در سراسر جهان بپردازد. روندی که احتمال تحقق آن با از دست رفتن مراکز حیاتی این گروه تشدید نیز خواهد شد. همچنانکه در طی چند ماه اخیر شاهد حملات تروریستی گسترده ای از سوی اعضا و طرفداران این گروه در آمریکا، روسیه، انگلیس، فرانسه و... بوده ایم.
بنابراین احتمال اینکه داعش با تغییر راهبرد خود، عملیات هایی را در خارج از حوزه نفوذ کنونی اش در سوریه و عراق انجام دهد چندان بعید نمی نماید، بویژه آنکه ارزیابی فعالیت این گروه در سوریه و عراق نشان می دهد که آنها دارای توانمندی های بالقوه ای برای جذب طرفداران خود در مناطق مختلف از جمله در آمریکا و اروپا هستند، به نحوی که گفته می شود بیش از 30 هزار نفر از کشورهای مختلف برای جنگ در سوریه و عراق به داعش پیوسته اند. این پتانسیل عظیم نیروی انسانی از آن جهت دارای اهمیت است، که داعش در صورتی که بخواهد اقدامات تروریستی خود را از دایره محدود سوریه و عراق خارج کرده و به سایر مناطق جهان بسط دهد می تواند از این ظرفیت چشمگیر برای پیشرد اهداف خود در کشورهای هدف بهره برد. البته تحقق چنین هدفی چندان هم ساده نخواهد بود، چرا که نحوه فرمان دادن و کنترل داعش بر اعضای خود با مشکلاتی مواجه است که می تواند خطرات امنیتی همچون لو رفتن عملیات ها، دستگیری اعضا و رهبران و همچنین اقدامات تروریستی خودسر بعضی از افراد را به دنبال داشته باشد که انجام اقدامات آنها نه تنها اهداف ایدئلوزیک داعش را محقق نخواهد کرد، بلکه زمینه های تشدید نفرت جهانی از داعش حتی در بین کسانی که حداقل گرایشاتی به این گروه دارند را نیز بوجود می آورد. ضمن آنکه گسترده شدن منطقه عملیاتی داعش و افزایش اقدامات تروریستی در آنها می تواند هدف اولیه این گروه برای تسلط بر یک حوزه جغرافیایی مشخص و تشکیل خلافت را تحت الشعاع قرار داده و در بلندمدت این گروه را به جریانی شبیه به القاعده تبدیل نماید. تبدیل شدن به القاعده از آن جهت برای داعش یک چالش است که دیگر این گروه نمی تواند با رویای تشکیل خلافت طرفداران خود را در سراسر جهان جذب و آنها را به انجام عملیات های تروریستی تشویق نماید. همچنانکه القاعده نیز بعد از یک دهه عملیات دچار فرسایش ایدئولوژیکی شده و به سرعت بسیاری از طرفداران خود را از دست داد، به طور که گفته می شود این گروه از سال 2001 تا کنون بیش از 80 درصد از اعضای خود را از دست داده و به نحوی شبکه جهانی آن برچیده شده است.
با همه این احوال، در صورت تحقق شکست های قطعی داعش در عراق و سوریه، این گروه برای ادامه بقا و حفظ طرفداران خود چاره ای جز تشدید عملیات های تروریستی در مناطق مختلف بویژه در کشورهای اروپایی نخواهد داشت، چرا که ابعاد اقدامات تروریستی در کشورهای غربی هم از جهت رسانه ای و هم از جهت جلب توجهات جهانی از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و به تبع آن می تواند زمینه های جذب افراد بیشتری را که غرب و آمریکا را دشمن نخست خود می دانند فراهم کند. وقوع چنین وضعیتی در غرب با توجه به آنکه سطح امنیتی و ثبات داخلی این کشورها را دچار چالش خواهد کرد، باعث می شود تا این کشورها تمرکز امنیتی خود را از سوریه به سمت کشورهای خود سوق دهند که این مساله نیز چندان برای آن ها خوشایند نخواهد بود، چرا که آنها برای حفظ منافع خود در خاورمیانه نیاز به حضور گسترده در این منطقه از جمله در سوریه دارند. از همین رو نیز احتمال اینکه کشورهای غربی به موازات ادامه اقدامات به ظاهر ضد تروریستی خود علیه داعش، زمینه های بقای طولانی مدت داعش در سوریه و سایر مناطق خاورمیانه که زمینه های فعالیت این گروه در آن ها وجود دارد را همچنان فراهم کنند چندان دور از ذهن نیست. همچنانکه نوع عملکرد این کشورها در مبارزه با داعش که به شکلی منفعت طلبانه و کج دار و مریز دنبال شده و شواهد موجود نیز گویای آن است نشان می دهد که حضور بلندمدت داعش در منطقه با هدف دور کردن خطرات امنیتی آن از حوزه غرب در دستور کار بلندمدت کشورهای غربی به رهبری آمریکا قرار دارد.
