الوقت- با اشغال موصل به عنوان دومین شهر مهم عراق توسط داعش، عملیات آزادسازی موصل ساعت یک بامداد ۲۴ شهریور 1395 به دستور «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق آغاز شد و اینک بر اساس یک جدول عملیاتی گام‌های برنامه‌ریزی شده را برمی‌دارد. اگرچه در ماه های اخیر ارتش عراق موفق به آزادسازی شرق موصل شد، اما پس از موفقیت های سریع نیروهای عراقی در میدان جنگ این پیشروی ها به دلیل ضد حمله های داعش و همچنین نگرانی در مورد امنیت غیرنظامیان در غرب موصل کاهش یافته است. البته دلایل دیگری نیز برای کند شدن عملیات موصل وجود دارد که از جمله اصلی ترین آنها عبارتند از:
1. سهم خواهی و کارشکنی های آمریکا: واشنگتن به دنبال حوزه نفوذ جدیدی در موصل بعد از داعش است و به همین سبب در شرایط موجود، پایان عملیات آزادسازی موصل را مقرون به صرفه نمی داند. هدف اصلی واشنگتن نیز ایجاد پایگاه های نظامی در شمال عراق است. این در حالی است که حیدرالعبادی در موارد متعدد بر این موضوع تاکید کرده است که پس از پایان عملیات آزادسازی موصل از دست داعش، به هیچ نیروی نظامی خارجی از جمله نیروهای آمریکایی اجازه داده نمی شود که در اراضی عراق حضور داشته باشند. اما واشنگتن با تلاش برای طولانی کردن سیر عملیات در موصل، به دنبال مجوز دریافت پایگاه و حضور ۲۰ تا ۲۵ هزار نفری نظامیان خود در این کشور است تا مأموریت‌های امنیتی در عراق و سوریه را برای خود امکان‌پذیر کند. به نظر می‌رسد، آمریکا، مدل رفتاری همانند افغانستان را در نظر دارد و در کنار خود که در چندین پایگاه هوایی و زمینی در نینوا، الانبار و اقلیم کردستان مستقر شده، به دنبال شکل‌دهی به یک نیروی بومی نظامی و هماهنگ با خود در عراق پساداعش خواهد بود. این نیروی بومی شاید شبیه نیروهای دموکراتیک سوریه باشد که ترکیبی چند طائفه‌ای و قومیتی با محوریت اهل سنت خواهد بود.
2. حمله آمریکا به مواضع ارتش عراق:تاکنون بیش از چند حمله مستقیم به مواضع ارتش عراق توسط جنگنده های آمریکایی صورت گرفته است که علاوه بر کشته و زخمی شدن نظامیان عراق، باعث تخریب گسترده زیربناهای این کشور شده است.
3. ممانعت آمریکا از مشارکت گروههای مردمی: آمریکا به طرق مختلف سعی دارد که مانع مشارکت حداکثری نیروهای مردمی در عملیات موصل شود. به هر حال واشنگتن این گروه ها را وابسته به محور مقاومت می داند و تخریب محور مقاومت و حشدشعبی را در دستور کار قرار داده است. با توجه به روند قانونی شدن حشدشعبی به عنوان یکی از ارکان نظامی در این کشور، آمریکا نگرانی عمیقی نسبت به موضوع فعلی دارد. چرا تصویب قانون حشدشعبی زمینه لازم برای ورود این گروه را به عرصه های مختلف سیاسی، فرهنگی و اقتصادی فراهم می کند. همچنین حشدشعبی با توجه به پیشروی های خود در غرب موصل درآزادسازی این استان نقش اساسی داشت. از سوی دیگر رسانه های غربی - عربی درصدد توجیه این مساله هستند که ایران نقش اصلی را در عملیات موصل ایفا می کند و این نقش نیز در راستای ماموریت های حشدشعبی صورت می گیرد.
4. وجود غیر نظامیان در شهر موصل: بیش از یک میلیون غیر نظامی در داخل موصل حضور دارند از زمان حمله بیش از 12 هزار نفر از ساکنان این شهر توانسته اند فرار کنند. همچنین پیشروی نیروهای عراقی در مناطق مسکونی و خیابان های موصل با توجه به وجود داعشی ها در منازل و حضور غیرنظامیان در شهر دشوار شده است و تمایز بین نظامیان و غیر نظامیان غیر ممکن شده است.
5. استفاده داعش از ابزارهای غیر اخلاقی: مهم ترین ابزار غیر اخلاقی داعش نیز استفاده از مردم و مخصوصاً کودکان جهت سپر انسانی است. داعشی ها از کودکان به عنوان سپر انسانی استفاده می کنند و تعداد زیادی از آنها به عنوان سپر انسانی توسط داعش کشته شده اند. حدود 10 هزار نفر از این کودکان توانسته اند از آغاز آزادسازی موصل از دست داعش فرار کنند. داعش همچنین از تکنیک سرعت در مبارزه و حرکت استفاده می کند آنها از مناطق شهری و مسکونی و افراد غیرنظامی استفاده می کنند.
6. کمبود نیرو: چندى پیش یکى از فرماندهانى که در عملیات شرقى شهر موصل مشارکت دارد ادعا کرد، یکى از دلایلى که پیشروى ها در منطقه شهرى شرق موصل نسبتا کند است کمبود نیرو است. این فرمانده افزود سختى کار این نیروها در این است که باید هم کار تصرف و هم پاکسازى مناطق رو انجام بدهد که این کار، پیشروى ها رو کند می کند و اگر نیروهایى باشد که پاکسازى رو بر عهده بگیرد، پیشروى ها آسان تر خواهد شد.
در مجموع می توان گفت که علل و عوامل متعددی در کندی عملیات در موصل نقش داشته اند، اما حضور غیرنظامیان در داخل موصل بزرگ ترین عامل کاهش پیشرفت به سمت این شهر می باشد و به خاطر مسائل بشر دوستانه موجب توقف گاه به گاه عملیات می شود. همچنین کارشکنی های آمریکا و عدم تعداد کافی نیروهای مورد نیاز برای آزادسازی موصل به کندی پیشروی کمک کرده است. اما آنچه اهمیت دارد پایان کار داعش در عراق در آینده ای نه چندان دور خواهد بود.
