الوقت- دور چهارم مذاکرات ۴ جانبه صلح افغانستان با تاکید طرف‌ها بر تعیین زمان و محل دقیق گفت‌وگوهای احتمالی دولت با طالبان در 4 اسفند 94 برگزار شد. اعضای شرکت کننده نشست صلح افغانستان در دومین نشست این گروه در 20 ديماه سال جاری تاکید کرده بودند که طالبان افغان باید به طور غیرمشروط با دولت کابل وارد مذاکره شوند.
به گفته «عمر زاخیلوال» سفیر افغانستان در اسلام‌آباد، افغانستان، پاکستان، چین و آمریکا اعضای نشست چهار جانبه صلح به توافق رسیده‌اند که هیچ پیش‌شرطی را از طرف مقابل برای صلح قبول نکنند. «محمد اشرف‌غنی» رئیس‌جمهور و «عبدالله عبدالله» رئیس‌اجرایی حکومت وحدت ملی افغانستان برای آغاز روند مذاکرات صلح در یک مسیر قرار دارند. «حامد کرزی» رئیس‌جمهور سابق افغانستان نیز از نشست چهارجانبه صلح حمایت کرده است.
گفته مي‌شود دیدار مستقیم مقامات کابل و طالبان احتمال دارد که یک هفته پس از نشست چهارجانبه انجام شود. محل برگزاری مذاکرات مستقیم دولت و طالبان افغانستان پکن یا اسلام‌آباد خواهد بود. این در حالی است که نمایندگان طالبان تاکنون در مذاکرات چهارجانبه مذاکرات صلح حضور نداشتند و به گفته ناظران، روند مذاکرات جامع صلح بسیار طولانی است. سومین دور از مذاکرات چهارجانبه صلح افغانستان چندی پیش در اسلام‌آباد برگزار شد.
مهمترين خروجي نشست چهارجانبه صلح در كابل، اين بود كه هيچ پيش‌شرطي از سوي طالبان قابل پذيرش نيست و نمايندگان اصلي طالبان قرار است با نمايندگان حكومت وحدت ملي در پكن يا اسلام‌آباد با يكديگر ديدار و گفتگو كنند. اما پس از برگزاري اين دور از نشست‌ها بود كه طالبان بر پيششرطهاي خود تاكيد كرد و به نوعي نتايج اين نشست را به چالش كشيد.
به گفته تحليلگران افغانستاني از جمله ذوالفقار امید رییس حزب کار و توسعه، با وجود امیدواری‌هایی که این نشست‌ها برای رسیدن به صلح داشت، نظامیان پاکستانی سه کیلومتر در خاک افغانستان پیش‌روي كرده و برای خود پاسگاه ایجاد کرده‌اند. وی، با بیان این که این، نشست‌ها و جلساتی که برای صلح دایر می‌شود همه جعلی هستند و طي ده سال گذشته، این نشست‌ها جریان داشته است (گاهی در کابل، گاهی در اسلام آباد، گاهی در قطر و گاه در جاهایی دیگر)؛ اما نتیجه‌ای که از آن به دست آورده‌ایم، گسترش تروریسم، فرصت دادن به آنها، زمین‌گیر کردن قوای مسلح خودمان و زمین‌گیر کردن مردم افغانستان بوده است. از این لحاظ این پروسه بیشتر به نفع تروریست‌ها است. اگر واقعا دنبال صلح واقعی هستیم، برای اولین گامی که برای این پروسه‌ها برداشته می‌شد باید نظر مردم افغانستان گرفته می شد که این کار انجام نشد. گام دوم اين كه اگر واقعا می‌خواهیم در افغانستان صلح و امینت باشد، اجماع جهانی ضرورت دارد. در این اجماع باید تمام کشورهای منطقه و همسایه‌های افغانستان نيز حضور داشته باشند. افغانستان تا به حال این کار را نکرده است، چرا که اراده ای برای صلح و مبارزه با تروریسم وجود ندارد.
به هر حال برخي از شخصيت‌هاي سياسي، بر اين باور هستند که با شرکت امريكا و چين به عنوان دو قدرت بزرگ فرامنطقه‌اي در قضاياي افغانستان و منطقه، احتمال زيادي وجود دارد که اين گفتگوها به نتيجه برسد و در نهايت طالبان مجبور شوند که بر سر ميز مذاکره با دولت افغانستان بنشيند، بويژه اين دو كشور نفوذ موثري بر پاكستان و افغانستان دارند و همين امر اميدواري‌ها براي رسيدن به توافق به منظور آغاز گفتگوهاي صلح ميان دولت افغانستان و طالبان را بيشتر ساخته است.. از جمله عبدالله عبدالله، رئيس اجرايي حکومت افغانستان چند روز پيش گفته بود که اميدوار است، گفتگوهاي مستقيم با طالبان در شش ماه آينده آغاز شود.
اما واقعيت اين است كه دولت افغانستان نه تنها در گفتگوهاي صلح تجربه موفقي نداشته است، بلكه در چارچوب سياست‌هاي تعريف شده‌اي بويژه از سوي پاكستان و امريكا در مذاكرات صلح حضور دارد و برنامه مدون و منسجمي براي مواجهه با طالبان ندارد، بويژه كه رويكردها در درون دولت وحدت ملي نيز يكسان و همسو نمي‌باشد و اجماع داخلي در مورد گفتگوهاي صلح با طالبان وجود ندارد. اساسا احزاب سياسي و دولت‌هاي افغانستان در طول سه – چهار دهه گذشته در باب مذاکره و رسيدن به صلح تجربه موفقي نبوده‌اند. اما به هر حال چندين دور نشست‌هايي که به هدف آغاز گفتگوهاي صلح برگزار شده است، بدون نتيجه پايان يافته است. شواهد نيز حاكي از آنست كه طالبان به شدت به حملات تروريستي خود افزوده تا در آينده امتيازات بيشتري طلب كند.
به هر حال به نظر می‌رسد مذاکرات چهار جانبه صلح حتی بعد از اتمام چهار دوره تعیین شده، همانند دوره‌های گذشته که بدون حضور آمریکا و چین برگزار شد، نتیجه ملموسی نخواهد داشت. واقعيت اينست كه دولت افغانستان همواره تاکيد کرده است که نبايد طالبان براي گفتگوهاي صلح، پيش‌شرط تعيين كند، اما طالبان همچنان به پيششرطهاي خود بويژه خروج نيروهاي خارجي، آزادي رهبران طالبان، تغيير قانون اساسي و تطبيق شريعت اسلامي و عدم تفاهم با دولت افغانستان پافشاري مي‌كند. نكته‌اي که نبايد فراموش كرد اينست كه خود دولت افغانستان پيش‌شرط‌هايي دارد که عبارتند از: تعهد به قانون اساسي، رعايت حقوق بشر، حفظ دستاوردهاي گذشته و مواردي اين چنيني. شايد به همين علت است كه افراد نزديك به حكومت نظير احمدضيا مسعود، صلح با طالبان را اتلاف وقت مي‌داند و به نوعي به مقابله با طالبان بويژه از طريق ايجاد شوراي مجاهدين تاكيد دارد.
امنيت و ثبات افغانستان و برچيدن زمينه مداخلات پاكستان، دولت افغانستان را به گفتگوهاي صلح ترغيب كرده است. دولت افغانستان اميدوار است كه در مذاكرات صلح نمايندگان اصلي طالبان شركت كنند.
مذاکرات چهار جانبه صلح آنطور كه بايد، شفافیت لازم برای نحوه شکل‌دهی به پروسه صلح را دارا نمی‌باشد و مشخص نیست کدام شاخه از طالبان قرار است در مذاکرات صلح حضور داشته باشند. اين در حاليست كه طالبان مخالف با ملا اختر منصور و وابسته به ملا آخوند نه تنها شرکت در مذاکرات صلح را رد، بلكه خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان را به عنوان پیش‌شرط حضور در گفتگوهای صلح مطرح نموده بود. هرچند كه گروه‌‌هایی دیگري از طالبان به گروه تروریستی داعش پیوسته‌اند و حتي در صورت فرجام خوش مذاكرات صلح با طالبان، باز هم اوضاع امنيت در افغانستان بهبود نخواهد يافت. در چنين شرایطی به نظر مي‌رسد گفتگوهای چهار جانبه صلح، مسیری يك‌طرفه و بدون چشم‌انداز روشن است.
