الوقت- مراسم راهپیمایی اربعین حسینی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های مذهبی جهان، هر ساله میلیون‌ها زائر از کشورهای مختلف، به‌ویژه ایران و پاکستان، را به سوی عراق می‌کشاند.
امسال نیز در آستانه برگزاری این مراسم باشکوه، با توجه به چالش‌های امنیتی، لجستیکی و بهداشتی این رویداد عظیم، تهران روز گذشته میزبان نشست سه‌جانبه وزرای کشور ایران، عراق و پاکستان با هدف هماهنگی اجرایی و امنیتی بود.
اما این نشست علاوه بر نتایج و دستاوردهای مهمی که درباره تسهیل شرایط برای زائران داشت از حیث دیگری نیز حائز اهمیت بود و آن مربوط به تحکیم روابط راهبردی بین ایران و پاکستان در حوزه‌های امنیتی و سیاسی بود.
نتایج نشست و توافقات سه‌جانبه
در نشست اخیر وزرای کشور ایران، عراق و پاکستان، موضوع اصلی هماهنگی‌های امنیتی و اجرایی برای تسهیل حضور زائران در مراسم اربعین حسینی مورد بحث قرار گرفت. از مهم‌ترین توافقات این نشست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تسهیل مرزهای مشترک؛ در این نشست طرفین با افزایش تعداد معابر مرزی و کاهش تشریفات اداری برای عبور زائران، به‌ویژه در مرزهای ایران و عراق موافقت کردند.
یکی از مهم‌ترین چالش‌های زائران اربعین، تأخیر در گذر از مرزها به دلیل تراکم جمعیت و محدودیت‌های اداری است. در این رابطه عبدالامیر الشمری وزیر کشور عراق با اشاره به اینکه این کشور سال گذشته میزبان بیش از پنج میلیون زائر خارجی بوده است که بیش از ۳ میلیون نفر از ایران و مابقی از سایر کشورها بودند، از وزیر کشور پاکستان درخواست کرد تردد زوار این کشور را برای بازگشت به کشور خود، مدیریت کنند.
با توجه به این نیازمندی، در این نشست مقرر شد تا معابر مرزی بین ایران و عراق افزایش یابد (مانند مرزهای مهران، شلمچه و چذابه). بر اساس آمارها در سال ۱۴۰۲، بیش از ۳.۵ میلیون زائر ایرانی از مرزهای عراق گذر کردند، در حالی که ۵۰۰ هزار زائر پاکستانی نیز وارد عراق شدند. پیش‌بینی می‌شود این آمار در سال جاری افزایش یابد.
همچنین برای تسهیل روادید برای زائران پاکستانی درباره کاهش زمان انتظار با استقرار پلیس و سیستم‌های الکترونیکی ثبت نام توافق شد. دولت عراق نیز برای گسترش ظرفیت پذیرش زائران در شهرهای نجف و کربلا اعلام آمادگی کرد.
- همکاری امنیتی: تشکیل کمیته‌های مشترک امنیتی برای مقابله با تهدیدات احتمالی و جلوگیری از نفوذ تروریست‌ها در مراسم.
با توجه به حضور گروه‌های تروریستی مانند داعش در عراق و افغانستان و افزایش تهدیدات امنیتی ناشی از بی‌ثباتی در سوریه پس از روی کار آمدن گروه‌های مسلح و تکفیری در دمشق، احتمال سوءاستفاده از تجمعات بزرگ برای انجام اقدامات تروریستی بسیار بالا رفته است. لذا در ارتباط با تأمین امنیت مراسم سه کشور درباره موارد زیر توافق کردند:
- تشکیل پست‌های امنیتی مشترک در مسیرهای زیارتی.
- تشدید نظارت بر عناصر مشکوک با استفاده از سیستم‌های شناسایی هوشمند.
- تبادل اطلاعات در مورد تهدیدات امنیتی از طریق کانال‌های ارتباطی مستقیم.
- بهبود خدمات رسانی و لجستیک
اجرای هرچه بهتر و باشکوه‌تر مراسم اربعین نیازمند فراهم کردن شرایط لجستیکی و بهداشتی و رفاهی لازم برای میلیون‌ها زائر است که از سراسر جهان راهی عراق می‌شوند. اگرچه بخش زیادی از بار میزبانی از زائران را موکب‌های مردمی و سیل خودجوش عاشقان سید الشهدا برعهده دارند اما دولت‌ها نیز برای تأمین نیازمندی‌ها و آماده سازی زیرساخت‌ها وظایف مهمی در حوزه‌های حمل و نقل و اسکان و خدمات بهداشتی و درمانی برعهده دارند.
به همین منظور در نشست اخیر هماهنگی‌های لازم برای افزایش ظرفیت حمل‌ونقل زمینی و هوایی و بهبود شرایط اسکان زائران در عراق انجام شد و برای افزایش تعداد پایگاه‌های اسکان موقت در مسیر نجف-کربلا و گسترش خدمات پزشکی و پیشگیری از شیوع بیماری‌ها در مسیرهای زیارتی بویژه استقرار بیمارستان‌های صحرایی توافق شد.
این هماهنگی‌ها نه‌تنها از بار فشار بر عراق می‌کاهد، بلکه زمینه را برای برگزاری ایمن‌تر و منظم‌تر مراسم اربعین فراهم می‌کند. عراق به‌تنهایی قادر به مدیریت این حجم از زائران نیست. همکاری ایران و پاکستان در تأمین نیروهای امدادی و امنیتی به ثبات مراسم کمک می‌کند.
تقویت دیپلماسی مذهبی؛ تحکیم روابط ایران و پاکستان
نشست سه‌جانبه اخیر نه‌تنها گامی مهم در جهت تسهیل مراسم و مدیریت امن و منظم مراسم اربعین حسینی (سلام الله علیه) بود، بلکه نشان‌دهنده عمق روابط استراتژیک ایران و پاکستان در حوزه‌های امنیتی و سیاسی است. درواقع اکنون می توان به عینه گفت که دیپلماسی اربعین تنها یک همکاری مذهبی نیست، بلکه ابزاری راهبردی برای تحکیم اتحاد منطقه‌ای در برابر تهدیدات مشترک است.
همگرایی هر دو کشور در حمایت از مقاومت و مقابله با تهدیدات مشترک، می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در معادلات منطقه‌ای داشته باشد. در شرایطی که غرب به دنبال انزوای ایران است، همکاری با پاکستان می‌تواند موازنه قدرت را در منطقه تغییر دهد.
همچنین این همکاری‌ها نشان‌دهنده اتحاد جهان اسلام در حمایت از ارزش‌های شیعی است و می‌تواند به کاهش تنش‌های فرقه‌ای کمک کند.
حمایت پاکستان از ایران و محور مقاومت
اسلام‌آباد در جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم صهیونیستی، مواضع قاطعانه‌ای در حمایت از ایران اتخاذ کرد و به‌عنوان متحدی استوار در منطقه ظاهر شد. پاکستان نه‌تنها در جنگ اخیر، بلکه در موضوعات منطقه‌ای دیگر مانند جنگ یمن، از پیوستن به ائتلاف عربی-سعودی خودداری کرد.
این کشور در مسئله عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی نیز مخالفت صریح خود را اعلام کرده و همواره از حقوق مردم فلسطین دفاع کرده است.
در قبال جنگ غزه، پاکستان بارها بر حمایت از مقاومت فلسطین تأکید داشته و سیاستهای منطقه‌ای خود را با محور مقاومت همسو کرده است.
ایران نیز همواره بر حقوق مسلمانان کشمیر تأکید داشته و از مواضع اصولی پاکستان در این زمینه حمایت کرده است. این همسویی سیاسی، پایه‌های روابط دو کشور را مستحکم‌تر ساخته است.
همکاری‌های امنیتی و نظامی
دو ملت مسلمان و برادر ایران و پاکستان دارای مناسبات تاریخی نزدیک و مشترکات دینی و فرهنگی هستند که تأثیرات مثبت خود را بر توسعه روابط دو کشور در سایر حوزه‌ها برجای گذاشته است. ظرفیت‌ها و زمینه‌های همکاری ایران و پاکستان بسیار گسترده است که نشانه آن عضویت مشترک در بسیاری از سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی مانند اکو، شانگهای و احتمالاً بریکس است.
در تحولی مهم سال گذشته، با سفر شهید سپهبد باقری به اسلام‌آباد، دو کشور توافقنامه همکاری امنیتی امضا کردند که نویدبخش فصل جدیدی در مناسبات دوجانبه بود. همگرایی امنیتی میان دو کشور با توجه به وجود تهدیدات مشترک از قبیل گسترش ترویسم در افغانستان و آسیای میانه و تحرکات تجزیه‌طلبانه در بلوچستان پاکستان و ایران، که زمینه توافق امنیتی سال گذشته را فراهم کرد اکنون با تهدیدات دشمن مشترک صهیونیستی برای ثبات و امنیت منطقه تقویت نیز شده است.
با نزدیکی بیشتر روابط میان دو کشور، ظرفیت‌های قابل توجهی برای تقویت همکاری‌های نظامی و دفاعی وجود دارد که از جمله می‌توان همکاری در صنعت هوافضا و پدافند هوایی اشاره کرد جایی که پاکستان با تولید جنگنده های چینی و نمونه‌های بومی قدرت هوایی بزرگی در منطقه محسوب می‌شود و ایران نیز در صنعت پیشرفته پهبادی و ساخت سامانه‌های پدافندی بومی از سرآمدان منطقه و حتی جهان است.
در صورت تداوم این همکاری‌ها، محور تهران-اسلام‌آباد می‌تواند به عنوان یک قطب ضدصهیونیستی در منطقه تقویت شود.
