الوقت- درحالی که ترامپ همچنان به برهم زدن اتحادهای سنتی غربی و بازتعریف نقش آمریکا در امنیت جهانی ادامه می دهد، چین، روسیه و ایران با مانورهای دریایی مشترک سیگنالی را ارسال می کنند که وزنه‌ای جدید در نظام امنیتی در حال گذار در برابر نفوذ آمریکا هستند.
در این رابطه، چین، ایران و روسیه روز سه‌شنبه رزمایش مشترک «کمربند امنیتی-2025» را در مناطق نزدیک بندر چابهار آغاز کردند که تا 25 اسفند ادامه خواهد داشت.
کمربند امنیتی-2025 پنجمین رزمایش دریایی مشترک چین، ایران و روسیه از سال 2019 خواهد بود که از نظر وسعت حوزه عملیاتی مثلثی سوق الجیشی میان سه تنگه هرمز، باب المندب و مالاگا را پوشش می‌دهد، مثلثی که بخش عمده‌ای از تجارت جهانی کالا و انرژی از راهگذر آن عبور می‌کند.
در این رزمایش، کشورهای جمهوری آذربایجان، آفریقای جنوبی، عمان، قزاقستان، پاکستان، قطر، عراق، امارات و سریلانکا به عنوان ناظر شرکت دارند.
بر اساس بیانیه‌ای که وزارت دفاع چین منتشر کرده، این رزمایش دوره‌های آموزشی از جمله حمله به هدف دریایی، VBSS (بازدید، سوار شدن، جستجو و توقیف)، کنترل خسارت و همچنین عملیات مشترک جستجو و نجات را برگزار خواهد کرد. هدف از این رزمایش تعمیق اعتماد متقابل نظامی و همکاری عملگرایانه میان نیروهای کشورهای شرکت کننده اعلام شده است.
به گفته وزارت دفاع چین، این تمرین‌ها عمدتا بر حوزه‌های امنیتی غیرسنتی متمرکز خواهد بود و در تأمین امنیت منطقه نقش مهمی ایفا خواهد کرد. از دیگر اهداف این رزمایش، می‌توان به تقویت امنیت تجارت دریایی بین‌المللی، مقابله با دزدی دریایی و تروریسم دریایی، اقدامات بشردوستانه، تبادل اطلاعات در حوزه امداد و نجات دریایی و تبادل تجربیات عملیاتی و تاکتیکی اشاره کرد.
وزارت دفاع چین اعلام کرد که چین ناوشکن "بائوتو" و کشتی تکمیلی "گائویوهو" را از گروه عملیات اسکورت 47 نیروی دریایی چین را به این رزمایش ارسال خواهد کرد.
وزارت دفاع روسیه نیز به نوبه خود گزارش داد که 15 کشتی جنگی، شناور پشتیبانی و قایق های توپدار به همراه بالگرد در این رزمایش شرکت دارند. چین ناوشکن موشک هدایت شونده Type 052D بائوتو و کشتی تدارکاتی Gaoyouhu را مستقر کرده است، در حالی که ایران یک ناو موشکی رادارگریز و یک کشتی گشتی کمک‌رسان نیز اسال کرده است.
تحلیلگران این رزمایش را به عنوان یک مانور واضح ژئوپلیتیکی می دانند. به گزارش سی ان ان ، این رزمایش های مشترک، همگرایی استراتژیک فزاینده میان چین، روسیه و ایران را نشان می دهد که در به چالش کشیدن نظم جهانی به رهبری غرب، منافع مشترک دارند.
پیامهای رزمایش ایران، روسیه و چین
این رزمایش می‌تواند به عنوان پیامی به کشورهای غربی باشد که این سه متحد در پی ایجاد یک محور جدید قدرت دریایی در جهان هستند.
سه کشور دوست دارای مواضع مشترک در برابر یکجانبه‌گرایی آمریکا هستند، بنابراین برگزاری این رزمایش نشان‌دهنده اتحاد امنیتی و نظامی این سه کشور مهم و اثرگذار در جهت مقابله با سلطه‌گری و زیاده‌خواهی دنیای غرب به رهبری ایالات متحده است.
سطح بالای هماهنگی نظامی، منافع مشترک در مقابله با نفوذ غرب و ادامه دار بودن این رزمایش‌ها بیانگر آن است که ایران، روسیه و چین در تلاش هستند با کنار گذاشتن وابستگی به نظم جهانی تحت سلطه غرب، به سمت ایجاد نظم چندقطبی حرکت کنند.
تا پیش از این آمریکا بر اقیانوس هند مسلط بود ولی ورود ایران، روسیه و چین به عنوان یک قدرت هماهنگ دریایی به این پهنه آبی، می‌تواند توازن قوا را در این منطقه استراتژیک را تغییر داده و نظم جدیدی را در معادلات امنیتی و اقتصادی دریایی ایجاد کند.
ایران، روسیه و چین تحت فشارهای اقتصادی و سیاسی از سوی آمریکا قرار دارند و برگزاری رزمایش مشترک نوعی نمایش اتحاد در برابر این فشارها است. رزمایش در منطقه‌ای برگزار می‌شود که از نظر استراتژیک برای آمریکا و متحدانش اهمیت بالایی دارد، بنابراین این همکاری نشان می‌دهد که سه قدرت شرقی آماده‌اند تا با هماهنگی بیشتر، در برابر استراتژی مهار غرب واکنش واحدی نشان دهند.
سه کشور در مرداد 1401، با برگزاری رزمایش مشترک در خاک ونزوئلا این پیام را به آمریکا مخابره کردند که به راحتی میتوانند به حیاط خلوت آن نفوذ کنند و اکنون در آبهای اقیانوس هند این قدرت نمایی را به رخ رقیب خود می‌کشند.
مع‌الوصف، رزمایش کمربند امنیت دریایی ۲۰۲۵، تنها یک تمرین نظامی نیست، بلکه نشان‌دهنده همگرایی راهبردی در حوزه‌های اقتصادی و امنیتی نیز هست. ترامپ اخیرا تهدیداتی را علیه گروه «بریکس»، به عنوان یکی از مهمترین بلوک‌های اقتصادی نوظهور در جهان مطرح کرده است. همچنین بر اساس تحلیلی که توسط یاروسلاو تروفیموف از وال استریت ژورنال انجام شده، به نظر می رسد ترامپ به دبنال نزدیکی به روسیه با هدف شکستن محور پکن-مسکو-تهران باشد. ترامپ ظاهراً امیدوار است که از این طریق از خطوط گسل ژئوپلیتیکی استفاده کند و پویایی قدرت جهانی را به نفع واشنگتن تغییر دهد.
با توجه به این مسئله، برگزاری این رزمایش توسط سه عضو کلیدی بریکس و سازمان همکاری شانگهای، نشان‌دهنده استحکام روابط آنها است.
ارتقای جایگاه ایران
باتوجه به اینکه دولت دونالد ترامپ، بار دیگر سیاست فشار حداکثری را در اولویت برنامه سیاست خارجی خود قرار داده و مواضع خصمانه‌ای را علیه ایران اتخاذ کرده است، لذا مشارکت روسیه و چین به عنوان دو قدرت جهانی در رزمایش با ایران، نشان‌دهنده مشروعیت و پذیرش نقش ایران به عنوان یک بازیگر مهم در عرصه امنیت دریایی است.
این اقدام با توجه به تحولات تنش‌زا در غرب آسیا، می‌تواند باعث تقویت موقعیت دیپلماتیک ایران در سطح جهانی شود. همچنین، ایران با استفاده از چابهار به عنوان پایگاه عملیات دریایی، نقش راهبردی خود را در تجارت و امنیت منطقه‌ای تثبیت می‌کند.
از سوی دیگر، این رزمایش به سه کشور فرصت می‌دهد تا توانمندی‌های خود را در زمینه هماهنگی عملیاتی، جنگ‌های دریایی و عملیات امداد و نجات بهبود بخشند. به اشتراک گذاشتن اطلاعات تاکتیکی و فناوری‌های نظامی می‌تواند قدرت این محور را در مواجهه با تهدیدات مشترک تقویت کند.
علاوه‌براین، استفاده از تجهیزات پیشرفته دریایی و انجام مانورهای پیچیده، به‌ویژه در حوزه‌های دفاع ضدکشتی، عملیات نجات و امنیت خطوط کشتیرانی، نشان‌دهنده آمادگی بالای این نیروها برای انجام عملیات مشترک در شرایط جنگی است.
این رزمایش که در نزدیکی تنگه استراتژیک هرمز و مسیرهای کشتیرانی دریای عمان و اقیانوس هند برگزار می‌شود به سه کشور امکان می‌دهد که در صورت بروز بحران، بر خطوط حیاتی انرژی و تجارت جهانی کنترل مؤثر داشته باشند.
چین با استراتژی «یک کمربند، یک راه»، روسیه با تقویت حضور نظامی در مناطق گرمسیری، و ایران با توسعه توان دریایی، به دنبال افزایش نفوذ در اقیانوس هند و دسترسی به آبهای آزاد هستند و لذا این همکاری می‌تواند به تقویت حضور نظامی این کشورها در مناطق راهبردی کمک کند.
ایجاد موازنه در برابر ائتلاف غربی
تشکیل این محور دریایی جدید می‌تواند به ایجاد تعادل در برابر ائتلاف‌های نظامی غرب در اقیانوس هند و دریای عمان منجر شود.
رزمایش رقبای واشنگتن در چابهار، با هدف تقویت توان رزمی و بالابردن توانمندی نیروهای سه کشور انجام می‌شود تا نشان دهد عصر جدیدی در جهان شروع شده که در آن آمریکا دیگر ابرقدرت بلامنازع نیست که خواسته‌های خود را به دیگران تحمیل کند. از اینرو، این همکاری، به‌ویژه در صورت تداوم و ارتقاء، می‌تواند به کاهش نفوذ نظامی و اقتصادی آمریکا و متحدانش در این منطقه استراتژیک منجر شود.
در جهان کنونی، قدرت دریایی کشورها به عنوان بزرگترین دستاورد در عرصه نظامی به شمار می‌رود و کشورهایی میتوانند در این رقابت پیروز شوند که از ابزارهای و تجهیزات دریایی قدرتمندی برخوردار باشند و روسیه، چین و ایران هم در سالهای اخیر توانسته‌اند در این عرصه قدرت خود را به روزرسانی کرده و با جهان غرب که تاکنون در این زمینه یکه‌تازی می‌کرد، رقابت کنند و رزمایشهای مشترک چند سال گذشته در آمریکای لاتین، خلیج فارس، دریای مدیترانه و اقیانوس هند نیز به خوبی گویای این حقیقت است.
در مجموع، رزمایش ایران، روسیه و چین در چابهار بیش از آنکه یک مانور نظامی ساده باشد، نمایش قدرت سیاسی و نظامی و اعلام تشکیل یک محور جدید قدرت در عرصه جهانی است. این همکاری راهبردی، علاوه‌بر به چالش کشیدن هژمونی آمریکا، موجب افزایش اعتماد متقابل بین این سه قدرت و ایجاد توازن جدید در نظم جهانی خواهد شد. این رزمایش نشان می‌دهد که تهران، مسکو و پکن در حال ترسیم نقشه‌ای جدید برای نظم امنیتی و تجاری جهانی هستند.
