الوقت- در پی تشدید تنش بین محور مقاومت با رژیم صهیونیستی و تغییر و تحولاتی که اخیرا در سوریه رخ داد، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی برای افزایش ضریب امنیتی مرزها در برابر دشمنان، در هفته‌های اخیر بزرگترین رزمایش خود را برای بالا بردن سطح آمادگی نیروها برگزار کرده‌اند. مرحله اول این رزمایش که با مشارکت سپاه پاسداران و ارتش برگزار می‌شود آموزش‌های مختلفی در زمینه عملیات واکنش سریع و انتقال سریع نیروهای ویژه و تجهیزات نظامی به منطقه مانور را شامل می‌شود.
نیروهای مسلح تنها به برگزاری رزمایش‌ها اکتفا نکرده و در میانه این رزمایش بزرگ، نیروهای مسلح بار دیگر برای نشان دادن اقتدار نظامی خود از شهر جدید موشکی رونمایی کردند تا بیگانگان بدانند که ایران در همه سطوح نظامی به سطحی از بازدارندگی رسیده که برای هر گونه سناریویی آماده است.
شهر جدید موشکی متعلق به سپاه پاسداران با نام «آتشفشان خاموش» روز جمعه (21 دی) با حضور سرلشکر حسین سلامی، فرمانده کل سپاه و سردار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه رونمایی شد. به گفته سردار حاجی‌زاده در مدت زمان بسیار کوتاه این آتشفشان خفته آماده فوران خواهد شد روی سر دشمن. به گفته حاجی‌زاده، در عملیات وعده صادق ۲ موشک‌های این پایگاه توانستند با عبور از سامانه‌های پدافندی متعدد و متراکم صهیونیستی پایگاه هوایی نواتیم محل اصلی استقرار جنگنده‌های اف ۳۵ این رژیم را نابود کند و هنوز رژیم صهیونیستی نتوانسته پایگاه هوایی را به حالت عملیاتی خود برگرداند.
این شهر زیرزمینی که موشک‌های دوربرد را در خود جای داده در عمق 500 متری سطح زمین قرار دارد. فرمانده نیروی هوافضای سپاه اعلام کرد:«آنقدر تعداد شهرهای موشکی‌مان زیاد است که اگر شناسایی بکنند قادر به مقابله نیستند. آنچه می‌بینید مثل قله یک کوه یخ است. تونلهای موشکی ایران نوین‌ترین رادارهای جاسوسی را خسته می‌کنند».
براساس تصاویر موشک‌های سوخت مایع عماد، قدر، قیام که از جمله دارایی‌های راهبردی این پایگاه تاکتیکی است تنها بخش بسیار کوچکی از این پایگاه نمایش داده می‌شود و حدود ۹۰ درصد بخش‌های دیگر این پایگاه جلوی لنز دوربین قرار نگرفته و هر روز در اقص نقاط این سرزمین به تعداد سامانه‌ها و موشکها اضافه می‌شود.
سردار سلامی نیز پس از بازدید از این شهر موشکی گفت:دشمن تصور می‌کرد قدرت تولید ما منقطع شده است، اما نرخ رشد قدرت موشکی ما به روز است، موشکها واقعاً هر روز هم در کمیت و هم در کیفیت و هم در مهارت و هم در طراحی افزایش و ارتقاء ظرفیت و قابلیت می‌دهند. این افزایش قابلیت یعنی نیروی هوافضای سپاه باز هم از موشک‌های جدید تولید شده خود و پایگاه‌های موشکی در آینده‌ای نزدیک رونمایی خواهد کرد.
سردار سلامی با بیان اینکه ما از سال‌های دور برای نبردهای بزرگ و پیکارهای پر حجم و مواجهه‌های سنگین و حتی طولانی مدت با آرایه‌های به هم پیوسته قدرت‌های به ظاهر بزرگ در سطح جهان و پیوست‌های منطقه‌ای آنان آماده شده‌ایم تاکید کرد:«قدرتی که در اینجا شکل گرفته مربوط به دهه‌ها مجاهدت است. مجاهدتی که از درون کارخانه‌های تولید موشک تا شهرهای بزرگ نگهداری و آماده‌سازی آن شکل گرفته است. ما در درجه اول به قدرت خداوند و نصرت‌های او اعتماد داریم و در طول این اعتماد به قدرت دفاعی و بازدارنده خود ایمان داریم».
برای نخستین‌بار در مهر ۱۳۹۴ سپاه پاسداران یک شهر موشکی را در عمق ۵۰۰ متری زمین رونمایی و اعلام کرد که پایگاه‌های موشکی در تمام استانها پخش شده است. با توجه به رونمایی از این شهرهای نظامی که هر سال تصاویر چندین نمونه از آنها در رسانه‌ها منتشر می‌شود، نشان می‌دهد که سراسر ایران و به ویژه کوهها و کویرها تسلیحات گرانمایه ایرانی را در دل خود جای داده‌اند. اینکه در عملیاتهای وعده صادق 1 و 2، ایران از تعدادی از استانها موشکهایی را به سمت سرزمینهای اشغالی شلیک کرد نشان داد که این شهرهای زیرزنمینی در همه استانها پراکنده شده‌اند که می‌توانند در برابر تهدیدات دشمن بلافاصله واکنش نشان دهند.
قدمت چهار دهه‌ای شهرهای زیرزمینی
ساخت این شهرهای موشکی مربوط به دهه اخیر نیست و قدمت آن به چهار دهه پیش برمی‌گردد. در این راستا، مهدی بختیاری، پژوهشگر امور نظامی، پس از رونمایی از شهر موشکی جدید سپاه پاسداران از ساخت اولین پایگاه موشکی زیرزمینی در غرب ایران در سال ۱۹۸۴ و همزمان با آغاز برنامه موشکی تهران در جنگ ایران و عراق (۱۹۸۰-۱۹۸۸) خبر داد و تاکید کرد که ایران پایگاه‌های مخفی زیادی برای صنایع موشکی، پهپادها، قایق‌های تندرو و قطعات دیگر دریایی آن ساخته است. بختیاری با بیان اینکه ساخت شهرهای نظامی تا صدها متر زیر زمین ادامه دارد، تاکید کرد:«به جز پایگاه‌های دریایی که در جنوب کشور مستقر هستند، شهرهای موشکی و پایگاه‌های پهپادی در سراسر کشور مستقر و بیشتر آنها در دل کوهستان‌ها احداث شده‌اند». این پژوهشگر ایرانی با بیان اینکه ساخت پایگاه‌های نظامی زیرزمینی راه را برای ماهواره‌هایی که تمام تحرکات نظامی را به دقت رصد می‌کنند مسدود می‌کند، تاکید کرد:«توزیع پایگاه‌های مخفی در اکثر مناطق کشور برای غافلگیر کردن دشمنان از چند جبهه است».
زرادخانه موشکی ایران بزرگترین و متنوع ترین زرادخانه در خاورمیانه است و تحریمهای گسترده غرب نیز نتوانسته ایران را در رسیدن به قله‌های پیشرفت در عرصه نظامی بازدارد. در سال 2022، ژنرال کنت مک کنزی، فرماندهی مرکزی ایالات متحده اعلام کرد که ایران بیش از 3000 موشک بالستیک در اختیار دارد. اینها جدای از هزاران موشک پیشرفتهای است که توسط دانشمندان بومی ساخته شده است. ایران در دهه گذشته پیشرفتهای قابل توجهی در دقت و برد موشک‌های خود داشته که آنها را به یک تهدید متعارف قوی‌تر تبدیل می‌کند. تمرکز بر دقت با برد موشکی تحمیلی 2000 کیلومتر همراه بوده که برای اولین بار در سال 2015 به طور عمومی تایید شد. این موشکها اگر مجهز به کلاهک سبک‌تر باشد، تقریباً به طور قطع می‌توانند به بردهای طولانی‌تری برسند.
اقتدار در ساخت شهرهای پهپادی
شهرهای تسلیحاتی ایران فقط به موشکها محدود نمی‌شود بلکه در سایر عرصه‌های دفاعی نیز نیروهای مسلح توانسته‌اند به دستاوردهای زیادی دست پیدا کنند.
در این میان، پرنده‌های بدون سرنشین انتحاری با طراحی خاص و دقت رعب‌آور چند سالی است وارد یگانهای نیروی هوافضای سپاه شده‌اند اما با ورود آنها به شهرهای زیرزمینی، بر اهمیت و تاثیرگذاری آنها افزوده شده است. از اینرو، در اسفند 1400 سپاه پاسداران برای اولین از شهر پهپادی خود رونمایی کرد که نشان می‌دهد ایران در این عرصه که روز به روز بر اهمیت آن در جنگهای مدرن افزوده می‌شود، پیشرفتهای قابل توجهی داشته است.
بر اساس تصاویر منتشره از این مرکز ویژه، در هر کدام از کانتینرهای حامل پهپادهای انتحاری، ۵ فروند پرنده وجود دارد و با توجه به اظهارات سردار حاجی زاده، فقط در این پایگاه حداقل ۱۲ نوع پهپاد انتحاری به صورت آماده برای عملیات واکنش سریع وجود دارند. از جمله پهپادهایی که در این شهر زیرزمینی وجود دارد می‌توان به «پهپاد چند منظوره پهن‌پیکر «کمان ۲۲» مجهز به موشک «حیدر ۱»، پهپاد چند منظوره «کمان ۱۲»، پهپاد مراقبتی، شناسایی، رزمی «ابابیل ۵»، پهپاد مراقبتی، شناسایی، رزمی «مهاجر ۶»، پهپاد چند منظوره پهن‌پیکر «فطرس»، پهپاد بمب‌افکن «کرار»، پهپاد انتحاری-کروز حیدر ۲، پهپاد انتحاری آرش، پهپاد ضد رادار امید، بمب بالدار بالابان، موشک شفق» اشاره کرد.
روند توسعه و ارتقاء قدرت پهپادی نیروهای مسلح، نقش قابل توجهی در موفقیت استراتژی دفاعی ایران داشته، ولی با رونمایی از شهر زیرزمینی و وارد شدن پهپادهای انتحاری به این پایگاه‌ها و همچنین اقداماتی همچون افزودن حامل‌ها، موجب شده تا این تجهیزات نیز همانند موشکها، جزو دارایی‌های استراتژیک و خاص ایران محسوب شوند و اکنون پهپادهای انتحاری سپاه پاسداران نیز ماموریتهای جدید و بزرگتری در زمینه بازدارندگی و تنبیه هر نوع تفکر متجاوزانه برعهده گرفته‌اند.
ایران در عرصه ساخت پهپادها به قدری پیشرفت داشته که سال گذشته مجله «فوربس»، در گزارشی ایران را در زمره پنج قدرت برتر جهان در این عرصه اعلام کرد و نوشت که در آینده نزدیک، ایران به جمع صادرکنندگان پهپاد در جهان اضافه خواهد شد.
پایگاه پیشرفته هوایی در عمق 500 متری
در ادامه طرح بزرگ و مهم نیروهای مسلح برای استفاده بهینه از شهرهای زیرزمینی مجهز به سلاح‌های آفندی، پایگاه هوایی «عقاب ۴۴» نیروهای هوایی ارتش ایران که قابلیت پذیرش و عملیاتی کردن انواع جنگنده‌های شکاری و بمب‌افکن و همچنین پرنده‌های بدون سرنشین نیروی هوایی ارتش را دارد، در بهمن ماه 1401 توسط ارتش رونمایی شد.
امیر سرتیپ واحدی، فرمانده نیروی هوایی ارتش در زمان رونمایی از این پایگاه اظهار کرد:«عقاب ۴۴ تمام امکانات یک پایگاه هوایی را در عمق زمین دارد». لازم به ذکر است که این پایگاه هوایی با در اختیار داشتن اماکنی چون آلرت، پست فرماندهی، آشیانه‌های نگهداری جنگنده، مراکز تعمیر و نگهداری هواپیما، تجهیزات ناوبری و فرودگاهی، مخازن سوخت و ... این قابلیت را دارد تا انواع جنگنده‌های نیروی هوایی را برای انجام ماموریتهای محوله پذیرا باشد. این پایگاه با نگهداری جنگنده‌ها در مکان‌های امن و تجهیز آنها به سامانه‌های جنگ الکترونیک، بمب‌ها و موشکها امکان عملیات دورایستا و افزایش برد راهبردی برای اهداف دوردست را فراهم کرده است. در جریان بازدید سرلشکر علی باقری، رئیس ستادکل نیروهای مسلح از این پایگاه سری ارتش، عکس‌ها و فیلم‌هایی از بخش‌های محدودی از این پایگاه رسانه‌ای شد، پایگاهی که گفته شد براساس نیازهای امنیتی، نمونه‌های مشابه دیگری از آن در برخی مناطق کشور ساخته شده است.
علاوه بر رونمایی از شهرهای نظامی در عرصه هوایی و زمینی، جمهوری اسلامی در عرصه دریایی هم قابلیتهای روزافزونی داشته است. هر چند تاکنون از شهرهای زیرزمینی متعلق به نیروهای دریایی رسما رونمایی نشده است اما فرماندهان ارشد سپاه بارها نسبت به دستاوردهای گسترده در این عرصه اشاره کرده اند.
برای اولین بار در اسفند ۱۳۹۴ که موضوع رونمایی نیروهای مسلح کشورمان از شهرهای زیرزمینی، به یکی از مهمترین رویدادها تبدیل شده و بازتابهای فراوان داخلی و بین‌المللی داشت، نیروی دریایی سپاه نیز بخشی از دستاوردهای پنهانی خود را علنی کرد و سردار فدوی، فرمانده وقت نیروی دریایی سپاه اعلام کرد:«علاوه بر موشک‌های ساحل به دریا که در تونلهای طولانی قرار دارند، شناورهای تندرو که کابوس آمریکایی‌هاست را هم در شهرهای زیرزمینی شناوری داریم». همچنین، سردار تنگسیری، فرمانده فعلی نیروی دریایی سپاه نیز اعلام کرد:«این شهرها در طول ساحل خلیج فارس و دریای عمان، بیش از ۷۰ کیلومتر عمق دارد که تماماً مسلح هستند و موشک‌های ایرانی هم قادرند از همان شهرها شلیک شوند».
قابلیت شهرهای نظامی زیرزمینی
قدرت نظامی هر کشور عامل بازدارنده در برابر دشمنان به شمار می‌رود و هر چه این توانمندی پیشرفته‌تر باشد، دشمنان هوس حمله به تمامیت ارضی کشور متتخاصم را از ذهن خود دور خواهند کرد و جمهوری اسلامی هم در این زمینه با ساخت سه گانه شهرهای نظامی زمینی، هوایی و دریایی، این پیام را به رژیم صهیونیستی و متحدان غربی آن می‌دهد که در هر گونه اقدامی علیه ایران همه جوانب را درنظر بگیرند.
این تأسیسات نظامی معمولاً در نقاط دورافتاده و با دسترسی محدود قرار دارند تا از دید دشمن پنهان بمانند که حتی بمبهای سنگرشکن نیز نمی‌توانند به این تسلیحات آسیبی برسانند. این شهرها شامل انواع موشک‌های بالستیک و کروز با بردهای مختلف هستند که قابلیت هدف‌گیری اهداف استراتژیک را فراهم می‌آورند. همچنین، وجود تیم‌های فنی متخصص برای نگهداری و تعمیرات سریع، از دیگر ویژگی‌های این تأسیسات است.
وجود این شهرهای نظامی به ایران این امکان را می‌دهد که در صورت بروز بحران یا حمله نظامی، به سرعت واکنش نشان داده و توانایی ضربه زدن به دشمن را داشته باشد. وجود شهرهای موشکی قدرتمند باعث می‌شود که دشمنان مجبور به سرمایه‌گذاری بیشتر در زمینه‌های دفاعی و سیستم‌های ضد موشکی شوند، همانطور که رژیم صهیونیستی پس از حملات وعده صادق به فکر تقویت سامانه‌های پدافندی خود افتاده است.
