الوقت_ مراسم آیینی پیاده‌روی اربعین هرساله با حضور میلیونی دلدادگان اباعبدالله الحسین (ع) از اقصی نقاط جهان در عراق برگزار می شود. بر اساس آمارها سال گذشته این مراسم رکورد تاریخی مشارکت ٢٥ ملیون نفرى را به ثبت رسانید که طبیعتاً برای انجام یک میزبانی کم‌چالش نیاز به در نظر گرفتن و فراهم نمودن تمهیدات فراوانی، آن هم در مدت بسیار کم است.
برای درک بزرگی این عدد تنها کافی است نگاهی انداخته شود به ارقامی که مقامات فرانسه، به عنوان میزبان مسابقات المپیک، از انتظار حضور 10 تا 15 میلیونی تماشاگران از سراسر دنیا در این مدت اعلام کرده اند.
با توجه به این موضوع عراقی‌ها نیز از یک ماه مانده تا رسیدن روز موعود خود را برای فراهم کردن شرایط میزبانی این جمعیت گسترده آماده می‌کنند.
اربعین، از آیین‌های شیعی است که در روزهای منتهی به ۲۰ صفر (اربعین حسینی) برگزار می‌شود این پیاده‌روی از نقاط مختلف عراق به‌طرف کربلا و با هدف زیارت اربعین انجام می‌شود و بیشتر زائران، از مسیر نجف به کربلا برای حضور در حرم مطهر سیدالشهداء (ع) و اقامه عزا طی مسیر با پای پیاده می کنند.
زیارت اربعین منوط و منحصر به دو کشور عراق و ایران نبوده و مسلمانان بویژه شیعیان از سایر کشورها همچون پاکستان، افغانستان، ترکیه، کویت، بحرین و کشورهای اروپایی و آفریقایی نیز به طور گسترده در این مراسم حضور به هم می‌رسانند.
دستورات ویژه السودانی به کمیته اربعین
اربعین امسال مصادف با سوم شهریور است و با توجه به گرمای شدید هوا در کشور عراق استقبال از زائران مستلزم خدمت رسانی ویژه به موقع و تسهیل سفر آنهاست. مع الوصف، دولت السودانی امسال تمهیدات ویژه ای را جهت برقراری امنیت و سهولت سفر زوار در بخش‌های مختلف همچون تشکیل «کمیته زیارت میلیونی» در نظر گرفته است.
«شفق نیوز» اعلام کرده که نخست وزیر در روزهای اخیر، به فرمانداران محلی دستورات لازم را جهت آماده شدن برای زیارت اربعین و به استانهای دارای گذرگاه مرزی برای انجام وظایف خود صادر کرده است.السودانی تاکید کرد که کمیته دائمی زیارت های میلیونی، از پایان مراسم اربعین در سال گذشته تاکنون به برگزاری نشست های خود ادامه داده و اولویت ها را مشخص کرده و هفته آینده نیز کنفرانسی در این خصوص برگزار خواهد کرد.
نخست وزیر عراق در جلسه هفته گذشته هیئت دولت، به مناسبت نزدیک شدن به موعد زیارت اربعین شهادت امام حسین (ع)، خواهان تشدید تلاش‌ها برای برگزاری موفقیت آمیز این مراسم و اعزام زائران شد. پیش از این عبدالامیر الشمری، وزیر کشور عراق از هماهنگی مشترک میان تمامی بخش‌های امنیتی و نهادهای خدمات‌رسان در راستای ارائه بهترین خدمات به زائران اربعین در داخل و خارج از کشور خبر داده بود.
پروژه‌ها و تمهیدات عراق برای تسهیل رفت و آمد زوار
یکی از موضوعات بسیار مهم در دستور کار اقدامات دولت عراق برای برگزاری بهتر مراسم اربعین مربوط به تسهیل شرایط رفت و آمد زائرین چه از مرزها و چه در داخل این کشور بوده است.
مسئولان عراقی اعلام کرده‌اند که شرایط ویژه‌ای را در پایانه‌های مرزی با ایران تدارک دیده‌اند. در همین راستا چند هفته پیش مسئلان عراقی و ایرانی در بازدیدی به بررسی زیرساخت ها ،اقدامات انجام شده توسط دولت عراق در پایانه زرباطیه در مرز مهران پرداختند.
عبدالامیر الشمری وزیر کشور عراق گفته است:«تمامی تمهیدات امنیتی برای امنیت و رفاه زوار و همه شرایط برای خدمات‌رسانی به زوار فراهم شده است تا بتوانیم کنگره اربعین را بسیار باشکوه برگزار کنیم».
این مقام عراقی همچنین از نصب دوربین های متعدد در محورهای مواصلاتی پرتردد به منظور کاهش میزان تصادفات در ایام اربعین خبر داد.
استانداری واسط نیز اعلام کرده که با احداث مجموعه ای از آثار به ارزش بیش از 5 میلیارد دینار که قرار است در مرداد ماه تکمیل شود، آماده پذیرایی از زائران ایرانی از طریق گذرگاه مرزی زرباطیه است.
در همین ارتباط، یکی از اعضای شورای استانی واسط «عادل البدراوی» اعلام کرده است که «کار در بندر زرباطیه در حال انجام است و پیشرفت محسوسی در کار وجود دارد و ما امیدواریم که تمام کارهای لازم را قبل از سفر اربعین به پایان برسانیم . گاراژ خارج از پردیس گمرک و گذرگاه مرزی نیز برای پذیرایی از خودروهای حمل مسافر آماده شده است، لذا بازدید امسال نسبت به سال های گذشته بهتر است، زیرا سطح کار بسیار خوب است و طبق زمان بندی های تعیین شده در حال انجام است.»
این مقام عراقی همچنین درباره اقدامات ضد ترافیکی دولت مرزی توضیح داده است: در مورد جاده‌های خارجی که (بدرا - کوت و بدره - دبونی )را به هم متصل می‌کند، کار بر روی آنها در حال انجام است و قرار شده با بودجه بازدیدکنندگان، ضلع ترافیکی دوم در جاده دبونی همچنین ترمیم خیابان موجود و روکش کامل آن انجام شود. اما به دلیل تاخیر در انجام این امر، فرمانداری به دلیل کمبود زمان به اصلاح موقت معابر اقدام کرد و در حال حاضر کار بر روی جاده بدره - دابونی و همچنین در حال انجام است. جاده بدره کوت و امیدواریم بتوانیم مراحل بازسازی و ایجاد جاده (بدره_ کوت)را حداکثر تا دو هفته آینده به مرحله بهره‌برداری برسانیم.»
البدراوی در خصوص تعمیر و ترمیم راه ها هم خاطر نشان می کند: «در برخی از مناطق نزدیک بدره مشکلاتی وجود دارد و «محمد المیاحی» فرماندار شهر واسط در این زمینه به منظور آسفالت کردن این مناطق آسیب دیده صحبت شد و امیدواریم هر چه زودتر این امر محقق شود.
«جعفر عبدالجبار محمد» فرماندار «بدره »در استان واسط می‌گوید که «ادارات مرکزی در استانداری و بخش‌های زیرمجموعه این استان تهیه بیانیه‌های یکپارچه برای گذرگاه مرزی زربطیه با ایران را آغاز کرده‌اند.
به گفته این مقام عراقی بیش از پنج میلیارد دینار برای تکمیل زیرساخت های گذرگاه اعم از برق، آب و فاضلاب و همچنین ایجاد و نصب سقف در داخل بندر و سیستم های اسپرینکلر و هواکش ها علاوه بر سیستم خنک کننده یکپارچه به دلیل دمای بالای 50 درجه سانتی گراد هزینه شده است. محمد المیاحی فرماندار بدره در استان واسط دستور داده است تا در آینده نزدیک یعنی پنجم آگوست مصادف با ١۵ مرداد تمامی نواقص داخل این بندر تکمیل شود.
گفتنی است طی اعلام مقامات استان واسط در حال حاضر برق 24 ساعته در پریز تامین می‌شود و یک شرکت نظافتی نیز در طول روز کار می‌کند. پنکه‌ها و سقف‌ها 95 درصد تکمیل شده‌اند و خنک‌سازی در گاراژ در حال انجام است. با این حال به نظر می رسد با توجه به نزدیک شدن به تاریخ بازدید، این گاراژ تکمیل نخواهد شد.
فرماندار بدره در رابطه با تمهیدات و هماهنگی های صورت گرفته می گوید: «هماهنگی بالایی بین استانداری واسط و استانداری ایلام ایران وجود دارد، زیرا تا 60 درصد زائرین ایرانی از ایلام و از طریق پایانه مرزی مهران به زرباطیه وارد می شوند. با طرف ایرانی در ایلام توافق شد که تعداد کابین های عراقی در بندر زربطیه از 20 کابین مهر گذرنامه به 80 کابین افزایش یابد و هر کابین دارای 2 ایستگاه پلمپ گذرنامه است این بندر بیش از 150 ایستگاه است.»
بر اساس توافقات صورت گرفته میان طرف‌های عراقی و ایرانی که هفته پیش به دست آمد، توافق شده که فقط ایرانیان از گذرگاه مرزی زرباطیه وارد شوند و در مورد بقیه ملیت ها اعم از پاکستانی‌ها افغانستان و غیره، ورود آنها از تمامی فرودگاه ها و منحصراً از گذرگاه شلمچه بصره خواهد بود.
جعفر عبدالجبار محمد فرماندار بدره در مورد جاده ها توضیح می دهد: «از زمانی که زوار از پایانه زرباطیه حرکت می کند تا استان واسط، جاده ها آماده و ایمن هستند در جاده برگشت طی این هفته تکمیل می شود و کار تعمیر و نگهداری جاده جاسان-دبونی ادامه دارد و قرار است تا یک هفته آینده تکمیل شود.
وی با اشاره به خطرات رانندگی زائران در ساعات طولانی از دستورات «محمد المیاحی» فرماندار واسط برای جلوگیری از افزایش شمار تصادفات خبر داد که بر اساس آن مقرر شده تا در هر 10 کیلومتر در 24 ساعت شبانه روز یک یگان پلیس، راهنمایی و رانندگی، پدافند غیرنظامی و آمبولانس مستقر شود.
بخش مهم دیگری که در تسهیل رفت و آمد زائران در ایام اربعین دخیل است اقدامات در حوزه حمل و نقل است. با توجه به ازدحام بالا و حضور گسترده مردم، تمهیدات و اقدامات ویژه دولت عراق در این حوزه را می‌طلبد.
در همین رابطه تهیه قطارها و انجام تعمیر و نگهداری کامل آنها برای انتقال زائرین از بصره و بغداد به سمت کربلا نیز از دیگر دستورالعمل های اجرایی عراق در ارتباط با ایام اربعین بوده است.
در این خصوص، یونس الکعبی، مدیرکل راه آهن عراق می‌گوید: «با ورود به ماه محرم مقدمات آغاز شد، زیرا تعمیر و نگهداری کامل در تمام خطوط از بصره و بغداد به سمت کربلا انجام شد. و ایستگاه کربلا آماده و آماده پذیرایی از زائرین است و همچنین تدارک تعمیرات اساسی تمامی قطارهای موجود است، زیرا تقریباً 22 قطار برای جابجایی مسافران از همه مقاصد به سمت کربلا در نظر گرفته شده است.
الکعبی ادامه می دهد: در حال حاضر کمپین بزرگی برای نظافت کردن قطارها در حال انجام است . اما در طول زیارت و با توجه به تعداد زیاد زائران استفاده نادرست از قطارها گاهی اوقات با ریختن ضایعات و مواد غذایی باقیمانده روی صندلی‌ها اتفاق می‌افتد، بنابراین از زاﯨران می‌خواهیم به دلیل کمبود زمان برای توقف قطار برای اهداف تمیز کردن، این قطارها را برای سفرهای بعدی آماده نگه دارند.
به گفته این مقام عراقی قطارهایی وجود دارند که هر هفته از بصره به کربلا حرکت می کنند و طبق توافق راه آهن عراق و همتایان ایرانی خود، بازدیدکنندگان را از ایران می برند، اما با تکمیل ارتباط ریلی بین دو کشور، قطارها تردد خواهند کرد. قطارهای عراق مستقیماً به سمت تهران و عتبات عالیات می روند، همانطور که قطارهای ایران به کربلا و شهرهای مقدس می رسند، اما این قطارها در زیارت اربعین متوقف می شوند، زیرا تمام تلاش ها معطوف به تلاش داخلی است. پس از پایان ایام اربعین، طبق گذشته این همکاری ها به برنامه عادی خود باز می‌گردند.»
الکعبی در خصوص سفر به سامرا نیز گفته که: «در ایام اربعین ، روزانه بیش از یک پرواز به سمت شهر سامرا انجام می شود، زیرا بسیاری از مسافران خارج و داخل عراق برای زیارت عتبات عالیات در سامرا می روند. او همچنین می‌افزاید: برای حرکت قطارها از بغداد به سامرا و بالعکس پس از اتمام زیارت اربعین در کربلا، هماهنگی با حرم مطهر انجام شده است.
کار ساخت پروژه خط ریلی شلمچه – بصره به کجا رسید؟
یکی از موضوعاتی که همواره در موسم اربعین بر سر زیان‌ها می‌افتد پیگیری روند ساخت خط ریلی شلمچه – بصره است که می‌تواند نقش بسزایی در تسهیل رفت و آمد زائران ایفا کند اما با وجود تأکیدات طرفین همچنان به بهره برداری نرسیده است.
در آخرین مورد، در ۱۱ شهریور ۱۴۰۲ تفاهم‌نامه‌ای میان مقامات ایرانی و عراقی امضا شد که مقرر گردید این پروژه در طی ۱۸ ماه به بهره برداری برسد، اما هنوز دو پیش‌نیاز اصلی عملیات ریل‌گذاری یعنی عملیات مین‌روبی و ساخت پل روی اروند آغاز نشده است.
برخی از تفاهم‌نامه‌ها و توافقات میان دو کشور درباره خط‌آهن شلمچه-بصره به شرح زیر است:
1- تفاهم نامه سال90؛ در اواخر دولت دهم برای اولین بار تفاهم نامه‌ای میان دولت ایران و عراق برای اتصال ریلی از طریق مرز شلمچه-بصره امضا شد که به دلایلی از جمله تحولات امنیتی عراق، نتیجه‌ای در برنداشت.
2- تفاهم‌نامه سال 93؛ با روی کار آمدن دولت یازدهم در ایران، تفاهم‌نامه‌ای جدید میان طرفین منعقد شد، بر اساس این تفاهم‌نامه طرف ایرانی موظف به احداث یک پل روی رودخانه اروند شد که در ادامه دولت عراق درخواست می‌کند که پل مدنظر با هدف ایجاد امکان عبور شناورهای عراقی به صورت بازشو ساخته شود؛ این درخواست طرف عراقی با قید پرداخت هزینه اضافی از سوی آنان مورد توافق قرار می‌گیرد. از طرف دیگر عراق موظف به تملک اراضی، مین روبی 16 کیلومتری و ساخت 32 کیلومتر راه آهن در طرف خود شده بود.
در ابتدای سال 94 برای اجرا این تفاهم‌نامه، عباس آخوندی وزیر وقت راه و شهرسازی به عراق سفر کرد و به همراه استاندار بصره کلنگ احداث این خط ریلی زده شد، در آن زمان، برآورد اولیه ساخت 32 کیلومتر از پروژه مورد نظر شامل مسیر تک خطه و پل دو خطه را 50 میلیون دلار معادل 200 میلیارد تومان اعلام شد اما در ادامه به علت عدم ایفای تعهد توسط طرف عراقی این پروژه به حالت تعلیق در آمد.
3- توافق نامه سال 1400؛ پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، مرحوم رستم قاسمی، وزیر وقت راه و شهرسازی توافق نامه‌ای جدید با مقامات عراق به امضا رساند؛ در راستای اجرای این توافق‌نامه در 6 شهریورماه سال 1402 با محمد مخبر حضور معاون اول رئیس جمهور و نخست وزیر عراق سنگ بنای خط ریلی شلمچه-بصره گذاشته شد، در آن زمان مقامات دو کشور اعلام کردند که این پروژه در طی 18 ماه به بهره برداری خواهد رسید.
در نهایت لازم به ذکر است مدیریت و تسهیل تردد، اقامت ، زیارت و بازگشت زوار به کشورهای مبدا، مستلزم همکاری های دو کشور در ابعاد مختلف مرزی ،امنیتی و ... است که با توجه به تعامل مناسب و مطلوب میان مقامات ایرانی و عراقی امید است این آئین شیعی باشکوه تر از سال های گذشته برگزار شود.
