الوقت- عربستان سعودی با حضور در جام جهانی و عناوین آسیایی همیشه یک قدرت برتر فوتبال در منطقه بوده است، اما اکنون این کشور با بستن قراردادهایی با رقم‌های باورنکردنی با بهترین و بزرگترین فوتبالیست‌های جهان فرسخ‌ها از سطح فوتبال آسیا فاصله گرفته و کارشناسان معتقدند با تداوم این روند لیگ عربستان در حال تبدیل شدن به رقیب جدی برای معتبرترین لیگ‌های اروپایی است.
اما در حالی که فوتبال در اروپا یک صنعت پوساز است و دستمزدهای میلیونی بازیکنان با درآمدهای باشگاه‌ها همخوانی دارد کیست که نداند این گردش سرمایه در حرفه ای ترین لیگ‌های آسیایی هم وجود ندارد و لیگ عربستان نیز از این قاعده مستثنی نیست.
لذا تصور اینکه سران سیاسی و ورزشی سعودی به دنبال بازگرداندن دلارهای نفتی از طریق فوتبال باشند توهمی بیش نیست و این پرسش اکنون به وجود آمده که سعودیها تا چه زمانی می‌توانند به این فرآیند پرزرق وبرق اما زیان‌ده ادامه دهند؟ پاسخ این پرسش را باید در استراتزی غیرفوتبالی که سران سعودی از حضور در زمین بازی فوتبال دنبال می‌کنند جستجو کرد.
628 میلیون یورو برای تقویت لیگ عربستان
در پنجره نقل و انتقالات تابستانی 2023، بیش از 10 بازیکن بزرگ فوتبال به تیم های عربستان ملحق شدند تا خون تازه‌ای در لیگ این کشور تزریق کنند. طبق اطلاعات ترنسفر مارکت، تیمهای سعودی فقط «628 میلیون یورو» برای پرداخت مبلغ رضایت‌نامه نفرات مورد نظر خود هزینه کرده‌اند که این مبلغ جدا از دستمزد خود بازیکنان است.
289 میلیون یورو خریدهای الهلال
«روبن نوس» نخستین بازیکنی بود که در این پنجره تابستانی راهی الهلال شد، ملی‌پوش پرتغالی ولورهمپتون با عقد قراردادی 3 ساله با مبلغ 47 میلیون پوند رسما به الهلال عربستان پیوست. «کالیدو کولیبالی» از چلسی راهی الهلال شد و قرارداد او نیز سه ساله و به ارزش 23 میلیون یورو ثبت شده است.
«سرگئی میلینکوویچ ساویچ» دیگر خرید مهم الهلال بود که با انتقالی به ارزش 40 میلیون یورو از لاتزیو جدا شد و ترجیح داد به فوتبالش در عربستان ادامه دهد، او نیز تا سه سال بازیکن آبی‌های ریاض خواهد بود.
«مالکوم برزیلی» مهاجم سابق زنیت، نیز با قراردادی چهار ساله به ارزش 60 میلیون یورو راهی الهلال شد.
الهلال در ادامه خریدهای خود بمب بزرگ دیگری را منفجر کرد و «نیمار» را با انتقالی 90 میلیون یورویی به خدمت گرفت که دستمزدی 160 میلیون یورویی برای دو سال دریافت می‌کند.
بالاخره «یاسین بونو» آخرین بازیکنی است که راهی الهلال شده است که با قراردادی سه ساله به ارزش 21 میلیون یورو برای تیم عربستانی به میدان خواهد رفت
خرید 78 میلیون یورویی النصر
تیم النصر هم با حضور «کریستیانو رونالدو» کار خود را با خرید «مارسلو بروزوویچ» از اینتر آغاز کرد. آنها 18 میلیون یورو به نراتزوری پرداخت کردند و خود بازیکن نیز ظرف سه سال، مبلغ 100 میلیون یورو را دریافت می‌کند. «سکو فوفانا» دیگر خرید تیم النصر بود که 25 میلیون یورو به لنس فرانسه پرداخت کرد و این بازیکن را به خدمت گرفت.
«الکس تلس» نیز با انتقالی 5 میلیون یورویی از منچستر یونایتد راهی النصر شد تا به دیگر خرید این تیم سعودی تبدیل شود. زردپوشان شهر ریاض در ادامه به سراغ «سادیو مانه» رفتند که با قراردادی 4 ساله به ارزش 40 میلیون یورو و حقوق سالیانه 30 میلیون یورو به النصر عربستان پیوست.
الاتحاد 75 میلیون یورویی
تیم الاتحاد هر چند با خرید «کریم بنزما» بازار تابستانی بزرگ عربستان را منفجر کرد، ولی در ادامه خریدهای به نسبت کمتر و بی سر و صداتری نسبت به دیگر رقبا انجام داد. آنها مهاجم تیم ملی فرانسه را در انتقالی آزاد و سه ساله به خدمت گرفتند که 200 میلیون یورو دستمزد دریافت می‌کند.
این تیم سپس به سراغ «انگولو کانته» رفت و با قراردادی رایگان و سه ساله این بازیکن را جذب کند که در الاتحاد 25 میلیون یورو در سال دریافت می‌کند.
الاتحاد سپس به سراغ «ژوتا» رفت و با پرداخت 29 میلیون یورو به سلتیک، این بازیکن را به مدت سه سال جذب کرد. فابینیو خرید چهارم الاتحاد است که 46 میلیون یورو برای تیم شهر جده هزینه در پی داشت و از لیورپول به این تیم پیوست.
الاهلی 123 میلیون یورویی
تیم الاهلی، نیز برای جذب «ادوارد مندی» از چلسی، 16 میلیون پوند پرداخت کردند. الاهلی سپس به سراغ «روبرتو فیرمینو» رفت و این بازیکن که قراردادش با لیورپول به پایان رسیده بود را با انتقالی آزاد و دستمزد سالیانه 20 میلیون یورو به خدمت گرفت. این تیم پس از مذاکرات طولانی با منچسترسیتی، موافقت این باشگاه برای انتقال «ریاض محرز» را به دست آورد و با پرداخت مبلغ 35 میلیون یورو، ملی پوش الجزایری را نیز با دستمزد سالیانه 50 میلیون یورو و به مدت 4 سال به خدمت گرفت.
آلن سنت ماکسیمین از نیوکاسل انتقال بعدی الاهلی بود. بازیکن فرانسوی که حضور او در الاهلی، 27 میلیون یورو برای تیم انگلیسی درآمد در پی داشت. گفته می‌شود که او دستمزد سالیانه 14 میلیون یورو دریافت می‌کند.
در ادامه، «فرانک کسیه»، هافبک 26 ساله فصل گذشته بارسلونا، با قراردادی به ارزش ۶۰ میلیون یورو به الاهلی پیوست. دستمزد دریافتی این بازیکن اهل ساحل عاج که با الاهلی قرارداد سه ساله بسته، مبلغ 12 و نیم میلیون یورو برای هر فصل خواهد بود.
«راجر ایبانیز» آخرین خرید الاهلی بود که با قراردادی چهار ساله با باشگاه الاهلی به امضا رساند تا برای این تیم به میدان برود. توافق رم و الاهلی بر سر انتقال این بازیکن با 28.5 میلیون یورو انجام شد.
19 میلیون یورو خریدهای الاتفاق
تیم الاتفاق هم ابتدا برای هدایت نیمکت خود با «استیون جرارد» به توافق رسید و میزان دستمزد تعیین شده از سوی باشگاه الاتفاق برای استیون جرارد در سمت سرمربیگری 9 میلیون یورو در دو فصل است. «جردن هندرسون»، هافبک و کاپیتان لیورپولی‌ها مهمترین خرید این باشگاه بود که با قراردادی سه ساله و به ارزش ۱۵ میلیون یورو به الاتفاق پیوست و در این باشگاه دستمزد 800 هزار یورو در هفته دریافت می‌کند.
الاتفاق همچنین «جک هندری» از کلوب بروژ بلژیک و «امین یونس» از اوترخت هلند را به جمع بازیکنان خود اضافه کرد. از سوی دیگر، تیمهای الشباب، التعاون، و الفاتح و... هم با صرف دهها میلیون یورو برای خرید بازیکنان اروپایی، خود را برای برگزاری هر چه بهتری لیگ آتی آماده می‌کنند.
نقش فوتبال در برنامه جذب سرمایه گذاری خارجی
بن سلمان خود را برای چشم انداز 2030 آماده می‌کند، چشم اندازی که در آن عربستان قرار است وابستگی این کشور به درآمدهای نفت قطع شده و در عرصه اقتصادی رتبه دهم جهان و رتبه نخست منطقه تبدیل شود.
یکی از مهمترین برنامه‌های ریاض برای رسیدن به این هدف، پروژه ابر شهر «نئوم» بوده است که مجموعه‌ای از جوامع آینده‌نگر مبتنی بر فناوری با قوانین خاص در منطقه‌ای به وسعت ماساچوست آمریکا را دربر می‌گیرد و سعودیها امیدوارند روزی این شهر از خودروهای پرنده، دایناسورهای رباتی و یک ماه مصنوعی غول پیکر برخوردار شود. برای رسیدن به این رویا به 500 میلیارد دلار سرمایه خارجی نیاز است که تاکنون موفقیتی در جذب این سرمایه‌ها کسب نکرده است و توسعه فوتبال می‌تواند در این زمینه کمک شایانی بکند.
از طرفی، آسمان خراش 120 کیلومتری افقی عربستان با سرمایه 1 تریلیون دلاری ساخته می‌شود. «خط آینه» نامی است که عربستان برای این آسمان خراش در نظر گرفته و قادر است پنج میلیون نفر را در خود جای دهد و احتمالا ساخت آن تا سال 2030 به طول خواهد انجامید.
عربستان در سالهای اخیر برای جذب سرمایه گذارای برای نئوم، حتی 5 درصد از سهام شرکت ارامکو را به مزایده گذاشته اما مشتری خارجی برای ان پیدا نشد، لذا دنبال مسیبرهای جایگزین است تا نیازهای مالی خود را تامین کند.
با ورود بازیکنان بزرگ جهان، لیگ امسال عربستان متفاوت‌تر از قبل خواهد بود و شاید بازی‌های آن در بسیاری از کشورهای منطقه و جهان به طور زنده از شبکه‌های تلویزیونی پخش شود. مجوز پخش بازی فوتبال از رسانه‌های خارجی درامدهای زیادی را راهی ریاض خواهد کرد.
عربستان سعودی قصد دارد درآمدهای لیگ فوتبال را افزایش دهد و آنرا به 10 لیگ برتر جهان برساند. باشگاه‌های عربستانی به هیچ قانونی در مورد هزینه کردن ملزم نیستند و این بدان معناست که آنها می‌توانند دستمزدهای بالایی ارائه دهند که می‌تواند بازیکنان را به خاورمیانه بکشاند.
طبق گزارش رسانه‌های سعودی، محمد بن سلمان طرح خصوصی سازی را راه اندازی کرده است که عمدتا بر باشگاه‌های فوتبال متمرکز است و این طرح به شرکت‌ها و آژانس‌های توسعه اجازه می‌دهد تا در باشگاه‌ها سرمایه‌گذاری کنند یا مالکیت آنرا برعهده بگیرند. مقامات عربستان قصد دارند درآمد حاصل از لیگ تا سال 2030 افزایش دهند و درآمد کنونی باید از 120 میلیون دلار به 480 میلیون دلار برسد. سعودیها حتی انتظار دارند ارزش بازار به بیش از 2.1 میلیارد دلار افزایش یابد.
با افزایش درآمد باشگاه‌های فوتبال از طریق فروش پیراهن بازیکنان و افزایش سود حاصل از حضور گسترده مردم، عربستان می‌تواند بخشی از سرمایه‌های موردنیاز خود را از این طریق تامین کند. اما با این حال انتظار بازگشت تمام سرمایه همچنان بعید به نظر می‌رسد.
یکی از راه‌های غیرفوتبالی برای جبران تبلیغ و رونق بخشیدن به صنعت گردشگری عربستان از قبل لیگ فوتبال آن است. به گزارش کارشناسان ورزشی عربستانی، «طرح ورزشی فعلی باید به عنوان بخشی از برنامه‌های اقتصادی، سیاسی، دیپلماتیک و گردشگری گسترده‌تر دیده شود. ترویج ورزش در عربستان به تقویت بخش گردشگری ورزشی و به ارائه تصویری متفاوت از عربستان کمک می‌کند».
در دو دهه گذشته شاهزاده‌های عربی خلیج فارس به دلیل جذابیت‌های باشگاه‌های اروپا، سهام تعدادی از این باشگاه‌ها را خریدار کرده بودند و با آمدن بازیکنان مطرح به لیگ عربستان، این شاهزاده‌ها می‌توانند در عربستان سرمایه‌گذاری کنند و دست بن سلمان هم برای ساخت پروژه‌های بلندپروازانه خود بازتر خواهد شد.
حسام‌الدین بدیر، مدیر توسعه بازرگانی باشگاه اتفاق عربستان می‌گوید:«سرمایه گذاری در باشگاه‌های فوتبال در عربستان تأثیر مثبتی بر اقتصاد ملی داشته است، زیرا باعث ایجاد فرصتهای شغلی، رونق گردشگری و افزایش درآمد از طریق حمایت مالی، تبلیغات و فروش بلیط شده است. با این حال، تأثیر بلندمدت بسیار قوی‌تر خواهد بود و سرمایه‌گذاری پتانسیل کشور را افزایش می‌دهد».
طرح تنوع اقتصادی چشم‌انداز 2030 عربستان سعودی با ورزش یکی از ستون‌های اصلی آن است، همسو است. عربستان سعودی برای میزبانی جام جهانی فوتبال 2030 پیشنهاد داده است و با میزبانی قطر در جام جهانی 2022، عربستان نیز به دنبال ثبت نام خود در این فهرست است. درآمد خالص قطر به خاطر میزبانی جام جهانی، بالغ بر 6 میلیارد دلار بود و در صورتی که چنین برنامه‌ای در عربستان تکرار شود، به دلیل وسعت زیاد و جمعیت بیشتر در مقایسه با قطر، می‌تواند درآمدی فراتر از این رقم برای سعودیها داشته باشد.
فوتبال در خدمت مقاصد تبلیغاتی
فوتبال محبوب‌ترین ورزش در جهان است و همواره نیز خواهی نخواهی با سیاست و دیگر مقاصد غیرورزشی دم‌خور بوده است. سیاستمداران همواره با نزدیکی به ستاره‌های محبوب ورزشی بویژه فوتیالی به دنبال کسب اعتبار و گرفتن رای و افزایش محبوبیت خود هستند. شکی نیست که سران سعودی در پی آنند که از محبوبیت فوق ستاره ای همچون رونالدو و بنزما و نیمار برای تغییر چهره عربستان از کشوری با اقتصاد مصرف‌گرا، نفت فروش و با شاهزاده‌هایی پولدار و خوشگذران به کشوری در مسیر صنعتی شدن و مدرنیته در اذهان عمومی جهانیان استفاده کند.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، لیگ عربستان اخیراً بخش بزرگی از توجه مطبوعات بین‌المللی را به خود اختصاص داده که اکنون زندگی رونالدو در عربستان را رصد می‌کنند که به معنای تبلیغات رایگان برای گردشگری در این کشور عربی است که شاهد گشایش اجتماعی و اقتصادی و کاهش محدودیت‌های محافظه کارانه است.
از سوی دیگر، عربستان که در سالهای اخیر به خاطر مسائل حقوق بشری مورد انتقادهای زیادی از سوی کشورهای غربی قرار گرفته است، با جذب بازیکنان بزرگ فوتبال به دنبال این است تا افکار عمومی و رهبران جهان را از مسائل حقوق بشری منحرف کرده و تصویر ورزش دوستانه و سالم از فضای سیاسی این کشور به جهانیان مخابره کند. همانگونه که در ماه‌های اخیر همه تحولات حقوق بشری و سیاسی عربستان تحت‌الشعاع خریدهای بزرگ فوتبال متمرکز شده است.
پیوستن بازیکنان بین‌المللی به لیگ عربستان چهره اصلی این کشور را در سطح جهانی نشان خواهد داد و تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در آن را شفاف و روشن به نمایش خواهد گذاشت. زمانی که محمد بن سلمان به پادشاهی برسد، عربستان سعودی از نظر سیاسی، ورزشی و اقتصادی، مطابق با میزان باز بودن و پیشرفتی که در چشم انداز 2030 به بازار عرضه می‌شود، ظاهری جدید خواهد داشت و ورزش هم یکی از بازوهای تبلیغاتی برای حاکمان نسل جدید عربستان خواهد بود.
