الوقت- پیشرفت‌های نظامی ایران طی یک دهه گذشته به حدی پرشتاب دنبال شده است که کشورهای غربی که تا روزگاری نه چندان دور با رویکرد تحقیرآمیز و کوچک‌انگاری از توانمندی نظامی ایران سخن می‌گفتند اکنون با اعتراف به کارآمدی سلاح‌های ایرانی و توانایی تهران در ساخت تسلیحات پیشرفته به سمت تهدیدسازی و جلوگیری از ورود گسترده آن به بازارهای جهانی شیفت کرده‌اند.
سه روز از برگزاری نشست شورای امنیت سازمان ملل در مورد ایران می‌گذرد جایی که کشورهای غربی عضو این سازمان با ریاست انگلیس سعی کردند بار دیگر ادعاهای بی اساس خود در مورد استفاده گسترده روسیه از تسلیحات ایرانی در جنگ اوکراین را به کرسی بنشانند و آن را دستاویزی برای اعلام نقض مفاد قطعنامه 2231 شورای امنیت توسط جمهوری اسلامی و اعمال فشار سیاسی بر تهران کنند.
رویداد حائز اهمیت در این نشست اقدام هدفمند دعوت غربی ها از نماینده اوکراین بود تا در جلسه ای که اساساً هیچ ارتباطی با تحولات اوکراین ندارد سرنوشت قطعنامه 2231 در مورد برنامه هسته‌ای ایران و مشخصاً لغو تحریم‌های تسلیحاتی به تنش میان روسیه و غرب گره بخورد.
البته این موضوع نخستین بار نیست که روی می‌دهد و در نشست پیشین این شورا در دسامبر 2022 درباره قطعنامه 2231، رابرت وود نماینده آمریکا اتهامات متعددی شامل ادعای ثابت نشده ارسال مهمات و اسلحه از بنادر ایرانی به یمن و همچنین ادعای بدون مدرک و دلیل استفاده روسیه از پهپادهای ایرانی برای حمله به زیرساخت‌های غیرنظامی اوکراین را مطرح کرده بود و این موارد ادعایی را شواهدی مبنی بر نقض شدید قطعنامه 2231 دانسته بود.
قطعنامه 2231 چه می‌گوید؟
تقریباً هشت سال پیش، شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه 2231 را تصویب کرد که بر اساس آن این شورا توافق هسته ای (برجام) را تأیید کرد تا در ازای انجام اقدامات اعتمادساز از سوی ایران برای یک دوره زمانی مشخص، تمامی تحریم‌های علیه تهران لغو شود.
اگرچه قطعنامه ۲۲۳۱ تحریم‌های اعمال شده بر اساس قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت را لغو کرد، اما ادامه برخی محدودیت‌ها که مربوط به آنچه غربی‌ها «جنبه‌های نظامی فعالیت‌های هسته‌ای» عنوان می‌کنند را درخواست کرده است. این بخش‌ها همان بندهایی است که کشورهای غربی با استناد به آنها به دنبال فضاسازی علیه فعالیت‌های متعارف دفاعی ایران بویژه در حوزه های موشکی و پهبادی هستند.
اما با نگاهی به این بندها می‌توان غیرموجه بودن ادعاهای غربی‌ها را اثبات کرد.
در بند 3 از اعلامیه در پیوست ب، گفته شده: «از ایران خواسته می‌شود تا هشت سال پس از «روز قبول توافق» یا تا زمانی که آژانس گزارشی مبنی بر تایید «نتیجه‌گیري گسترده‌تر» ارائه کند، هرکدام زودتر حادث شود، هیچ فعالیتی مرتبط با موشکهاي بالستیکی طراحی شده براي قابلیت حمل سلاح هاي هسته‌اي، شامل پرتاب با استفاده از چنین فناوري‌هاي موشکهاي بالستیک، صورت ندهد.«
همانطور که کاملاً مشخص است در این بند از قطعنامه محدودیت‌های اعلام شده مربوط به موشک‌های بالستیک طراحی شده برای حمل کلاهک‌های هسته ای می‌باشد و این در حالی است که صنعت دفاعی موشکی ایران از اساس برای حمل کلاهک هسته ای طراحی نشده و در زمره فعالیت‌های متعارف نظامی قلمداد می‌شود.
اما بخش دیگر استدلال غربی‌ها در مورد نقض قطعنامه 2231 از سوی ایران به همکاری‌های نظامی ایران با دیگر کشورها مشخصاً خرید و فروش سلاح بازمی‌گردد. جدای از اینکه کشورهای غربی در ارائه اسناد و مدارک مدقن که بتواند ادعاهای این کشورها در مورد نقش‌آفرینی ایران در جنگ اوکراین و یا قاچاق سلاح را به اثبات برساند ناتوانند و صرفا به فضاسازی‌های رسانه ای اتکا می‌کنند، بر اساس قطعنامه 2231 تحریم‌های تسلیحاتی متعارف ایران از 27 مهرماه 1399 لغو شده و ایران می‌تواند بر اساس قوانین بین المللی با دیگر کشورهای جهان به خرد و فروش سلاح بپردازد و از این رو دولت‌های غربی حقی در مورد مرتبط کردن همکاری‌های نظامی ایران با دیگر کشورهای جهان از جمله روسیه با مفاد قطعنامه 2231 ندارند.
در این رابطه بند 5 از اعلامیه در پیوست ب، صراحتا گفته است: «کلیه دولت ها می توانند در فعالیت هاي ذیل مشارکت داشته و اجازه آنها را صادر کنند، مشروط به اینکه شوراي امنیت از قبل به صورت مورد به مورد تصمیم به تایید آنها گرفته باشد: عرضه، فروش و یا انتقال مستقیم یا غیرمستقیم هرگونه تانک جنگی، خودروهاي رزمی زرهی، سامانه‌هاي توپخانه‌اي سنگین، هواپیماهاي رزمی، بالگردهاي تهاجمی، ناوهاي جنگی، موشکها و یا سامانه‌هاي موشکی، آنگونه که درنظام ثبت سلاح هاي متعارف ملل متحد تعریف شده است». در ادامه همین بند تصریح می‌شود که نظارت‌های مورد اشاره این بند تا تاریخ 5 سال پس از «روز قبول توافق» برجام اعمال خواهد شد.
چند ماه پیش از فرارسیدن تاریخ انقضای موعد 5 ساله تحریم‌های تسلیحاتی، دولت آمریکا تلاش‌های گسترده‌ای برای مقابله با لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران انجام داد که به نتیجه رسید و این تحریم‌ها به صورت خودکار لغو گردید. اکنون نیز وضعیت مشابهی بوجود آمده و بر اساس قطعنامه 2231 فهرست تحریم های برجا مانده علیه 23 فرد و 61 نهاد ایرانی مندرج در این قطعنامه2231 تا 18 اکتبر 2023 (2 آبان 1402) به پایان می‌رسد. بر این اساس کاملاً مشخص است که غربی‌ها بار دیگر در استانه لغو مابقی تحریم‌ها به فضاسازی علیه برنامه موشکی و پهبادی ایران روی آورده اند.
دست برتر ایران با پشت‌گرمی متحدین
بی شک جلسه روز پنجشنبه یک پیروزی دیپلماتیک در موضوع هسته ای برای ایران و شکستی بزرگ برای کشورهای غربی بود که تلاش می‌کنند بدعهدی‌هایشان در عمل به تعهدات را وارونه جلوه دهند و تهران را مجبور به عقب‌نشینی از مواضع منطقی در مذاکرات احیای برجام کنند.
از دیدگاه ایران غربی‌ها بویژه آمریکا برای جبران اشتباهات گذشته در خروج یک طرفه از توافق هسته ای سال 2015، ابتدا باید با لغو بدون پیش‌شرط تمامی تحریم‌ها و جبران خسارات وارد شده به اقتصاد ایران در دوران تحریم‌های غیرقانونی، گام‌های اعتمادسازی را بردارند و نباید از موضع طلبکارانه به موضوع احیای توافق برجام یپردازند.
در این میان حمایت چین و روسیه و از طرف دیگر گزارش دبیرکل سازمان ملل در تأیید لزوم رفع تحریم‌های ضدایرانی آمریکا و تمدید معافیت‌های نفتی ایران بر حقانیت تهران بر پافشاری بر مواضع‌اش صحه گذاشت.
نماینده روسیه با اعتراض بی ربط بودن دعوت از اوکراین برای حضور در نشست این شورا درباره قعطنامه 2231 آمریکا را مسئول تضعیف توافق هسته ای کرد و با تأکید بر اینکه واشنگتن به دنبال اثبات ادعای خود درمورد انتقال سلاح به اوکراین است غرب را مقصر تضعیف مستقیم و عمدی چشم انداز احیای برجام دانست.
نماینده چین به عنوان دیگر عضو دائم شورای امنیت و دارای حق وتو نیز موضع مشابهی اتخاذ کرد و از آمریکا خواست تا تمام تحریم‌های یکجانبه علیه ایران را لغو کند و همچنین تهدید اشتباه خو مبنی بر استفاده از زور را متوقف و شرایط مناسب را برای بازگشت به برجام و احیای کامل آن مهیا نماید.
بی تردید پیروزی دیپلماتیک ایران در نشست شورای امنیت و شکست سناریوی طراحی شده غربی‌ها برای این نشست با دعوت از اوکراین، دست ایران در مذاکرات احیای برجام را قوی‌تر و همچنین امکان سنگ‌اندازی غربی‌ها در مسیر لغو خودکار بخش باقی مانده از تحریم‌های شورای امنیت در تاریخ 2 آبان ماه را کاهش می‌دهد.
