الوقت- تقریباً سه ماه از پایان آتش بس در یمن میگذرد و در این مدت هیچ پیشرفتی در مورد تمدید آن حاصل نشده است اما به غیر از مواردی جزئی عملاً جنگ گسترده ای نیز روی نداده است که این بیشتر به نفع طرف سعودی- آمریکایی میباشد که بدون تن دادن به شروط انصارالله بویژه در مورد رفع محاصره غیرانسانی یمن برای تمدید آتش بس، عملاً از سیاست خویشتنداری صنعا بهره میبرند و با خیال راحت نفت عربستان را راهی بازارهای بین المللی میکنند.
در این شرایط هشدارهای انصارالله مبنی بر اینکه وضعیت نه صلح و نه جنگ دیری نخواه پایید و با لبریز شدن کاسه صبر صنعا بار دیگر شرایط برای سعودیها به دوران جهنمی پیش از آتش بس فرودین ماه باز میگردد روز به روز در حال بیشتر شدن است. انصارالله حتی برای اینکه نشان دهد در اعلام این هشدارها جدی است مرحله جدیدی از بازدارندگی را در پیش گرفته که بجای حملات موکشی و پهبادی به مراکز نفتی عربستان، اولاً جریان غارت نفت یمن را از طریق انجام چندین حمله با هواپیماهای بدون سرنشین به بنادر نفتی الذبه در استان حضرموت و القنا در استان شبوه مشرف بر خلیج عدن و دریای عرب برای ممانعت از پهلوگیری کشتیهای نفتی، متوقف کرد و ثانیاً با راه اندازی و تقویت گشتهای دریایی جدید پیکان تهدیدات نظامی را به سمت ناوگان انتقال نفت عربستان نشانه گرفت.
این شکل جدید از بازدارندگی تأثیرات خود را در مدت اندکی بر جای گذاشت به صورتی که در روزهای اخیر طرف سعودی- آمریکایی از طریق میانجیگر سازمان ملل و همچنین عمانیها برای توقف روند تنش و راضی کردن انصارالله به آتش بس به تکاپو افتاده اند.
در این راستا تنها دو روز پس از دور جدید تهدیدات مقامات انصارالله یک هیئت عمانی در 21 دسامبر (30 دی) وارد صنعا شد. محمد عبدالسلام، مذاکرهکننده ارشد انصارالله پس از انجام مذاکرات با هیئت عمانی گفت که این هیئت ایدههایی را از طرف سعودی و دیگر طرفهای بینالمللی مطرح کرده است. پیش از آن نیز وزارت امور خارجه ایالات متحده در بیانیه ای در 28 نوامبر 2022، اعلام کرد که هانس گروندبرگ، فرستاده دبیرکل سازمان ملل متحد در یمن، برای پیشبرد مذاکرات سفری به منطقه داشته است و مذاکراتی با طرفهای عربستانی، عمانی و یمنی انجام داده است.
اگرچه جزئیات پیشنهادات طرف سعودی در این مذاکرات به بیرون درز نکرده است اما مقامات صنعا پیشتر بارها اعلام کرده بودند که پرداخت حقوق کارمندان دولت و لغو محدودیت پروازها بویژه از فرودگاه صنعا و بنادر تحت کنترل دولت نجات ملی میتواند مبنایی برای دستیابی به پیشرفت در پرونده بشردوستانه به عنوان مقدمه ای برای پیشرفت در بقیه پروندهها باشد.
این امر نشانگر آن است که انصارالله تنها به میزان گامهای رو به جلوی طرف مقابل و امتیازات به دست آمده حاضر به برداشتن گامهایی در جهت خواستههای طرف مقابل است؛ چنانکه در گفتار مقامات انصارالله علت عدم تمدید توافق سه باره آتشبسهای دو ماهه، عدم موازنه میان دستاوردهای صنعا و طرف سعودی از این توافق عنوان شد. گفتنی است که فرستاده سازمان ملل در اوایل اکتبر پیشنهادی مبنی بر تمدید توافق آتش بس به مدت 6 ماه ارائه کرده بود، که صنعا حاضر به پذیرش آن نشد.
روی آوردن با اکراه سعودیها به عمان
روی آوردن عربستان سعودی به عمان برای پیشبرد مذاکرات با انصارالله به عنوان نشانه پذیرش ضعف ریاض در برابر موج جدید تهدیدات نظامی صنعا تلقی میشود.
سعودیها به طور کلی از سیاست عمان در جنگ یمن به هیچ وجه دل خوشی ندارند. تنها یک هفته پس از آغاز تجاوز ائتلاف تحت رهبری عربستان به یمن، و در حالی که سعودیها به شدت در پی متحد نشان دادن شورای همکاری خلیج فارس علیه انصارالله بودند، سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان سعودی پیام ویژه ای از قابوس بن سعید سلطان فقید عمان دریافت کرد که از شرکت کشورش در ائتلاف تحت رهبری عربستان اجتناب کرد و به وی توصیه کرد که جنگ را متوقف کند.
اگرچه عمانیها در طول 8 سال سپری شده از جنگ در برهههای مختلفی نقش میانجی مذاکرات را ایفا کردهاند اما ائتلاف سعودی همواره مسقط را متهم به حمایت از انصارالله و به جای میانجی لفظ «هماهنگ کننده» را برای عمانیها استفاده کردهاند. اکنون نیز پس از ناامیدی از تحرکات نماینده سازمان ملل، متوسل شدن به پادشاهی عمان، که جایگاه محترمانهای در نزد انصارالله و حامی منطقهای آن یعنی ایران دارد، به این معنی است که ریاض به شدت از تهدیدات انصارالله برای شروع جنگ دچار ترش و اضطراب شده است.
در تازه ترین دور این تهدیدات محمد علی الحوثی روز شنبه بطور ضمنی از احتمال از سرگیری حملات به تاسیسات نفتی عربستان خبر داد به صورتی که بودجه عربستان صفر خواهد شد. وی در توئیتر نوشت: در صورت از سرگیری درگیری ها، وضعیت به سال های ۹۷ و ۹۸ بازخواهد گشت.
سابقه میانجیگری عمان در جنگ یمن
همانطور که گفته شد سلطان نشین عمان که دارای مرز زمینی با یمن است در طول دوران جنگ چندین نوبت در جهت تسهیل مذاکرات میان طرفین و کاهش درگیریها نقش آفرینی کرده است. در فوریه 2018، سلطان قابوس پادشاه فقید عمان خواستار تلاش های هماهنگ جامعه بین المللی برای دستیابی به یک راه حل سیاسی در یمن شد.
همچنین بر اساس آنچه روزنامه انگلیسی زبان و اماراتی «نشنال» منتشر کرده است، در مارس 2018 سلطان وقت عمان به جیمز متیس، وزیر دفاع سابق آمریکا، آمادگی خود را برای نقش آفرینی در حل سیاسی مناقشه یمن به روشی مسالمتآمیز اعلام کرده بود.
در همان ماه، مسقط میزبان نشستی میان نمایندگان انصارالله و هیئت آمریکایی بود دومین نشست مشترک آنها در مسقط پس از گفتگوهای مه 2015 محسوب میشد.
همچنین در اواسط اکتبر 2020، سلطان نشین عمان در توافق بر سر آزادی دو تبعه آمریکایی زندانی در یمن و بازگشت جسد یک شهروند آمریکایی به نام بلال فتین میانجی گری کرده بود.
بدون تردید سلطان نشین عمان به دلیل همجواری، بی طرفی در جنگ و کمکهای بشردوستانه به یمنیها در شرایط سخت تحریمی از احترام زیادی در میان مردم یمن و مقامات دولت نجات ملی برخوردار است و از این رو میتواند نقش مهمی در مذاکرات و پایان جنگ 8 ساله ایفا کند.