الوقت- پس از سفر شی جین پینگ، رئیس جمهور چین به عربستان سعودی برای تقویت روابط اقتصادی و با حاشیه‌هایی که به دنبال داشت، برخی آنرا در حکم دور شدن پکن از ایران عنوان کردند اما به فاصله چند روز از این سفر، مقامات تجاری چین هم به تهران سفر کردند تا نشان دهد که حفظ و ارتقا روابط با تهران اصلی راهبردی در سیاست منطقه‌ای چین برای غرب آسیا محسوب می‌شود.
به همین منظور، هو چون هُوا، معاون نخست‌وزیر چین به منظور توسعه روابط و فعال‌سازی همکاری‌های راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین، به همراه یک هیئت بزرگ عالی‌رتبه سیاسی، اقتصادی، تجاری و فنی 70 نفره روز دوشنبه وارد تهران شد و نشست «همکاری‌های جامع ایران و چین» روز سه‌شنبه با حضور محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور ایران و معاون نخست وزیر چین در تهران آغاز شد.
به گفته مقامات ایرانی، نتیجه گفتگو‌ها و توافقات طرفین، آغاز عملیات اجرایی شدن دهها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مشترک و توسعه همکاری صنعتی بین طرفین بوده که این مهم، گام بلندی برای اجرایی شدن همکاری‌های راهبردی و توسعه‌ای در روابط دو کشور است. در این مذاکرات، همچنین برخی از معدود طرح‌های تأمین مالی که در زمان دولت قبل معطل مانده بود، تعیین تکلیف شد و دوباره به جریان افتاد.
در این توافقات 16 بندی، بررسی حوزه‌های مختلف، نظیر سرمایه‌گذاری و انتقال فناوری در بخشهای مختلف صنعتی، معدنی، مخابرات، میکروالکترونیک، نفت، گاز و پتروشیمی و همچنین ترانزیت (خطوط شرقی به غرب و شمال-جنوب) از اصلی‌ترین محور‌های گفتگوی طرفین بوده است. همچنین، طرفین با ایجاد کارگروه مشترک نسبت به طراحی ساز و کار‌های لازم برای توسعه تجارت در شرایط تحریمهای اعمالی غرب، اقدام کردند. یکی از موضوعات اصلی که مورد صحبت قرار گرفته است، مشارکت واقعی ایران در ابتکار «یک کمربند و یک جاده» چین بود. بنابراین، از دید کارشناسان این سفر می‌تواند کلید شروع توافق راهبردی 25 ساله باشد.
صدرالحسینی: استارت توافق 25 ساله با سفر هیئت چینی
با سفر این هیئت عالی‌رتبه و عزم دولت سیزدهم، می‌توان گفت دو کشور وارد مرحله جدیدی از تعاملات اقتصادی، تجاری و صنعتی شده‌اند. دولت سیزدهم از زمان روی کار آمدن راهبرد «نگاه به شرق» را در راس اولویت سیاست خارجی خود قرار داده است و تلاش می‌کند روابط ایران با کشورهای آسیایی به ویژه چین و روسیه را تقویت کند.
توسعه روابط اقتصادی با چین که دومین قطب اقتصادی جهان است می‌تواند جایگاه ایران در منطقه را ارتقا داده و به شاهراه ترانزیتی در منطقه تبدیل کند. در زمانی که دروازه‌های اروپا به روی روسیه بسته شده است، کشورهایی مانند ایران می‌توانند برای چین اهمیت ویژه‌ای داشته باشند. چین صدها میلیارد دلار حجم تجاری با کشورهای اروپایی دارد که بخش زیادی از صادرات این کشور به اروپا از مسیر روسیه عبور می‌کرد ولی پس از جنگ اوکراین، مسیرهای جایگزین در دستورکار قرار گرفته‌اند و اران هم یکی از آنها است که می‌تواند کمک شایانی به چینی‌ها بکند تا بتواند در کمترین زمان کالاهای خود را به بازارهای اروپایی منتقل کنند. از طرف دیگر، چین بزرگترین واردکننده نفت و گاز در جهان است و سعی دارد روابط خود را با ایران توسعه دهد تا امنیت جریان انرژی خود را برای آینده تضمین کند.
سیدرضا صدرالحسینی، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفتگو با الوقت، درباره اهداف سفر هیئت چینی گفت:« سفر معاون نخست وزیر چین و هیئت همراه آن، یک سفر از پیش تعیین شده بود و در جلسه کاری دو کشور قرار گرفته بود و هیئت 70 نفره از مقامات چینی در بخشهای دولتی و خصوصی وارد ایران شدند و موضوع اصلی این بود که بتوانند توافق 25 ساله را با گفتگو، اقدامات عملی و گسترش و تعمیق روابط در حوزه اقتصادی اجرایی کنند. لازم به ذکر است که تعدادی از مهمانان رسمی و دولتی چین، بعد از گفتگوهایی که با رئیس جمهور، معاون اول و رئیس بانک مرکزی و وزیر اقتصاد و دارایی داشتند، ایران را ترک کردند اما بخش خصوصی کماکان در تهران حضور دارند و با مقامات همتای خود در ایران در حوزه‌های مختلف نفت و گاز، مسائل زیست محیطی و اقتصاد دریاپایه و موارد مشترک دیگر در حال رایزنی هستند تا بتوانند به تفاهمات دوجانلبه دست پیدا کنند. در یکسال گذشته اقداماتی در این رابطه صورت گرفته بود و حضور کارشناسان و تیم چینی در تهران در سرعت بخشی به روابط اقتصادی کمک خواهد کرد».
نگاهی به توافق راهبردی 25 ساله
تلاش چین و ایران برای اجرایی کردن توافق 25 ساله درحالی است که این راهبرد بلندمدت یکی از قراردادهای بزرگ اقتصادی است که بین دو کشور امضا شده و خطوط همکاری دوجانبه را در همه زمینه‌ها ترسیم می‌کند.
یکی از مفاد اصلی این توافق که ارزش آن 400 میلیارد دلار تخمین زده شده است، به مسائل انرژی مربوط است و بر این اساس چینی‌ها متعهد شده‌اند که تا 25 سال از ایران نفت خریداری کنند. یکی از موارد مهم دیگری که در توافق با چین قید شده، بازگشت پول به ایران و تسهیل روابط بانکی در ازای فروش نفت است. این مسئله باتوجه به اینکه آمریکا و اروپاییها سعی دارند با تحریمهای گسترده از ورود ارز به ایران جلوگیری کنند، می‌تواند برای ایران دستاورد بزرگی باشد.
همچنین چین به ایران کمک خواهد کرد تا نیروگاه‌های برق خود را توسعه داده و بتواند به کشورهای همسایه هم برق صادر کند و همکاری مشترک برای تاسیس نیروگاه در کشورهای عراق، افغانستان، سوریه و پاکستان هم تاکید شده است که با هدف تامین برق موردنیاز جاده ابریشم جدید انجام می‌شود.
از سوی دیگر، در زمینه حمل و نقل اعم از هوایی، زمینی، ریلی و دریایی هم توافقاتی منعقد شده و چین قرار است در این زمینه سرمایه گذاریهایی را انجام دهد که توسعه زیرساختهای کریدور شمال-جنوب مهمترین بخش آن خواهد بود.
همچنین جهت توسعه سواحل در توافق ایران و چین آمده است که طرفین بتوانند با تکنولوژی‌های بالا، بنادری را ایجاد کنند و همچنین کریدوری از جنوب به شمال جهت صادر کردن کالاها به کشورهای آسیای مرکزی و همچنین کریدوری از جنوب به غرب جهت صادرات کالاها به ترکیه و آذربایجان ایجاد شود. این مسئله برای ایران که با تحریمهای گسترده دست و پنجه نرم می‌کند می‌تواندرمزیت بزرگی باشد و باعث اشتغال‌زایی خواهد شد. همچنین قرار است ایران و چین همکاری‌هایی در زمینه نظامی و دفاعی داشته باشند، به این معنا که قرار است دانش صنایع نظامی این دو کشور با همکاری با یکدیگر پیش برود.
آن گونه که مقامات ایرانی گفته‌اند این توافق راهبردی برپایه تأمین منافع مشترک و بازی برد-برد تنظیم شده است. این توافق از چنان اهمیتی برخوردار بود که مقامات کاخ سفید بارها نسبت به اتحاد چین-روسیه-ایران اعلام نگرانی کردند اعلام کردند.
سفر هیئت چینی به ایران اگر چه از پیش تعیین شده بود اما این سفر در زمانی انجام شد که روابط ایران و چین در روزهای اخیر به دلیل امضای بیانیه ضد ایرانی در نشست کشورهای عربی-چینی توسط شی جین پینگ خشم افکار عمومی و مقامات ایران را به همراه داشت. مقامات پکن هم که به اشتباه خود پی برده بودند در دفعات متعدد و از زبان شخصیت‌های مختلف دولتی رسما اعلام کردند که به تمامیت ارضی ایران احترام می‌گذارند. در همین راستا، معاون نخست وزیر چین در دیدار خود با سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران ضمن ابلاغ سلام گرم شی جین پینگ به رئیس جمهور ایران، بر اراده چین برای توسعه روابط با ایران قوی، به عنوان راهبرد دائمی این کشور و تغییر ناپذیری این اراده تاکید کرد و گفت:«عزم چین برای تقویت و تعمیق روابط با جمهوری اسلامی ایران فارغ از تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی تداوم خواهد داشت».
چین به ایران به عنوان بازیگری که در پروژه «یک کمربند و یک جاده» نقش مهمی ایفا خواهد کرد، می‌نگرد و شیطنت برخی کشورهای منطقه هم نمی‌تواند این روابط را از هم بگسلد، زیرا زمانی که شیوخ عرب با مقامات کاخ سفید رقص شمشیر برگزار می‌کردند و قراردادهای دهها میلیاردی امضا می‌کردند، چین در حال طراحی اولین قرارداد بلندمدت خود با ایران بود.
