به گزارش الوقت پس از نزدیک به یک سال دوران پر تلاطم سیاسی و ناتوانی گروه‌های سیاسی در تشکیل کابینه جدید، رئیس جمهور جدید عراق روز گذشته توسط نمایندگان پارلمان انتخاب شد تا یک گام اساسی در پایان بن سیاسی برداشته شود.
روز پنجشنبه جلسه پارلمان به ریاست محمد الحلبوسی برای انتخاب رئیس جمهور با حضور (269 نماینده) به حد نصاب نهایی برای رای گیری رسید و نمایندگان پارلمان در رقابت میان عبداللطیف رشید و برهم صالح نهایتاً با 162 رشید را برای پست ریاست جمهوری انتخاب کردند. 99 نماینده به برهم صالح رأی دادند و 8 رای نیز باطله اعلام شد.
این رای گیری پس از آن انجام گرفت که در اواخر هفته گذشته چارچوب هماهنگی یک التیماتوم دو هفته‌ای به دو حزب کردی اتحادیه میهنی و حزب دموکرات کردستان عراق دادند تا در این مدت به توافقی برای انتخاب شخص مشترکی برای نامزدی پست ریاست جمهوری دست یابند.
سابقه سیاسی عبداللطیف رشید
رشید که کاندیداتوری اش در آخرین لحظات بر سر زبان ها افتاد، داماد خانواده همسری جلال طالبانی رئیس جمهور سابق عراق است. عراقی‌ها عمدتاً سابقه اجرایی این مهندس 78 ساله را با دفاع از مسائل زیست محیطی می‌شناسند.
علی رغم نداشتن آوازه سیاسی اما رشید با عرصه سیاسی ناآشنا نیست. این سیاستمدار کُرد که دارای مدرک تحصیلی مهندسی هیدرولیک از بریتانیا است، سابقه سیاسی طولانی در دولت فدرال بغداد دارد. رئیس جمهور جدید عراق یکی از اعضای اولین دولت عراق بود که پس از سرنگونی رژیم بعث در سال 2003 پس از تهاجم ایالات متحده تشکیل شد.
او بین سال های 2003 تا 2010 سمت وزیر منابع آب را برعهده داشت و در دولت نوری المالکی نخست وزیر سابق شرکت داشت.
رئیس جمهور جدید عراق روابط نزدیکی با رئیس جمهور فقید جلال طالبانی، بنیانگذار اتحادیه میهنی کردستان، داشت و از سال 2010 به عنوان مشاور رئیس جمهور دور از کانون توجه کار می‌کرد.
زندگینامه رئیس جمهور عراق که در 9 صفحه در سایت وی منتشر شده است، نشان می دهد که وی مشاور و کارشناس مستقل نهادهای بین المللی نیز بوده و در بسیاری از پروژه های آبیاری و توسعه کشاورزی مشارکت داشته است.
واکنش‌های داخلی به انتخاب رئیس جمهور جدید
انتخاب رئیس جمهور جدید در فضای سیاسی داخلی عراق مانند یک بمب منفجر شد و واکنش‌های بسیاری را در پی داشت که عمدتاً بر مبنای استقبال از این موضوع بوده است.
برهم صالح رئیس جمهور پیشین روز پنجشنبه در توییتی ضمن تبریک به الرشید گفت : این افتخار را داشتم که به عنوان رئیس جمهوری عراق زیر سقف میهن پرستی و حمایت از راه اصلاحات به خاطر کشوری توانمند در خدمت شهروندان به انجام وظایف خود بپردازم و به این اصول پایبند خواهم ماند.
مصطفی الکاظمی، نخست وزیر موقت نیز که با معرفی محد شایع السودانی به عنوان مأمور تشکیل کابینه جدید روزهای آخر خود را در سمت نخست وزیری سپری می‌کند، در توئیتی نوشت: انتخاب دکتر عبداللطیف رشید را به عنوان رئیس جمهور عراق تبریک می گوییم.
وی افزود: ما برای او در مأموریتش آرزوی موفقیت داریم و از همه نیروهای سیاسی می خواهیم که همکاری و حمایت کنند.
قاسم الاعرجی مشاور امنیت ملی و از چهره های نزدیک به الکاظمی نیز در توییتر خود نوشت: «انتخاب دکتر عبداللطیف رشید را به عنوان رئیس جمهور جمهوری اسلامی تبریک می گوییم تا به ساختن عراقی قدرتمند و کشوری با عزت که شایسته فداکاری های مردم ما باشد، ادامه دهد».
در این میان بافل طالبانی رئیس اتحادیه میهنی کردستان عراق نیز روز گذشته در خصوص انتخاب عبداللطیف رشید به ریاست جمهوری عراق بیانیه ای صادر کرد.
طالبانی در این بیانیه ضمن اعلان پیروزی حزب متبوعش در رقابت نفسگیر چند ماهه با حزب رقیب گفت اراده اتحادیه میهنی در روند سیاسی با همه توطئه ها و دسیسه ها خدشه دار نشد و بر تصمیم ملی خود پافشاری کرد.
طالبانی همچنین بر اساس یک فایل صوتی که رسانه‌های محلی آن را منتشر کرده اند درباره اقدامات حزب دموکرات می‌گوید: "آنها هوشیار زیباری را معرفی کردند و ما او را حذف کردیم. آنها نامزد دیگری (ربر احمد) معرفی کردند و ما او را حذف کردیم، اگر چند نامزد دیگر معرفی می کردند، همه را حذف می کردیم."
در واکنشی دیگر روز پنجشنبه، محمد شیعه السودانی، نخست وزیر منتخب، از قصد خود برای تشکیل یک دولت قدرتمند خبر داد و در عین حال از تلاش خود برای برگزاری انتخابات محلی و پارلمانی سخن گفت.
السودانی در یک سخنرانی تلویزیونی از آمادگی برای خدمت به مردم، انجام وظیفه و پرداخت بدهی های خود به عراق و مردم سرافراز آن گفت و از عزم کامل خود برای همکاری با همه نیروهای سیاسی و اجتماعی خبر داد.
وی ادامه داد: تمام تلاش خود را برای تشکیل دولتی مقتدر که مصمم به اجرای اهداف و برنامه خود با هم افزایی نیروهای سیاسی و با معرفی شخصیت‌های کارآمد، متخصص و صادق و توانمند در انجام مسئولیت‌های خود باشند، خواهم کرد.
وی همچنین از برنامه دولت متبوعش برای طرح اصلاحات اقتصادی با هدف احیای بخش های صنعتی و کشاورزی، حمایت از بخش خصوصی، تنوع بخشیدن به منابع درآمد، رسیدگی به اثرات زیست محیطی و تغییرات اقلیمی و حفاظت از منابع آب خبر داد و وعده داد که مبارزه با فساد در صدر اولویت‌هایش قرار دارد و خواهد کوشید تا در همکاری با قوه تقنینی و قضایی راه‌های فساد را ببندد.
سکوت معنادار صدر
با انتخاب رئیس جمهور جدید عراق و همچنین به معرفی شخص مورد نظر چارچوب هماهنگی برای تصدی پست نخست وزیری بسیاری معتقدند که صبر نوری مالکی، نخست وزیر سابق و از رهبران چارچوب هماهنگی موفق شد بر بی حوصلگی مقتدی صدر چیره شود جایی که مالکی نفوذ و قدرت گذشته را احیا کرده است اما صدر خود را کاملاً خارج از بازی می‌بیند.
با این حال صدر هنوز در مورد اتفاقات مهم روز گذشته واکنشی نداشته است که البته بیشتر از آنکه نشاندهنده بی‌تفاوتی او باشد معنای نارضایتی را می‌دهد زیرا تحولات روز گذشته شکستی کامل برای سیاست‌های صدر و ائتلاف سازی‌های او بود.
در حالی که صدر به شدت با انتخاب السودانی به عنوان کاندید نخست وزیری مخالفت کرده بود روز گذشته مسعود بارزانی رهبر حزب دموکرات کردستان عراق و از متحدان ائتلاف نجات میهن (صدر، بارزانی، حلبوسی) از طریق «توئیتر» اعلام کرد: « امشب تلفنی با (محمد السودانی) صحبت کردم و برای او به عنوان نخست وزیر جدید و تلاش‌هایش برای تشکیل دولت جدید آرزوی موفقیت کردم».
مسیر قانونی تشکیل دولت جدید پس از انتخاب رئیس جمهور
پس از انتخاب رئیس جمهور توسط اکثریت پارلمان، بر طبق قانون اساسی عراق و ماده 76 آن، اول: رئیس جمهور ظرف پانزده روز نامزد پرتعدادترین جناح پارلمان را مأمور تشکیل هیئت وزیران می‌کند.
در حال حاضر چارچوب هماهنگی بزرگترین ائتلاف پارلمان محسوب می‌شود که به گفته احمد الاسدی یکی از مقامات این چارچوب، پس از خروج ناگهانی نمایندگان جنبش صدر (73 نماینده) از پارلمان، در حال حاضر، چارچوب هماهنگی 138 کرسی را در اختیار دارد.
ثانیاً: نخست وزیر معین اعضای کابینه خود را حداکثر ظرف مدت سی روز از تاریخ انتخاب توسط رئیس جمهور معرفی می کند.
ثالثا: در صورتی که نخست وزیر معین در مهلت مقرر در بند دوم این ماده کابینه را تشکیل ندهد رئیس جمهور ظرف پانزده روز نامزد جدیدی را برای ریاست شورای وزیران تعیین می کند.
رابعاً: نخست وزیر منتخب اسامی اعضای کابینه و برنامه کاری وزرا را به مجلس نمایندگان تقدیم می کند و یک بار هر کدام از وزرا به صورت جداگانه رای اعتماد می‌گیرند و یک بار کل کابینه لازم است که رای اعتماد از پارلمان بگیرد.
پنجم: رئیس جمهور در صورت رای عدم اعتماد به وزرای پیشنهادی، ظرف پانزده روز نامزد دیگری را تعیین می‌کند.
حمایت گسترده خارجی از روند سیاسی عراق
انتخاب رئیس جمهور عراق در کنار واکنش‌های گسترده داخلی، در فضای منطقه ای و بین المللی نیز با استقبال دولت‌ها مواجه شد و مقامات کشورهای مختلف خواهان تداوم همکاری گروه‌های عراقی و ثبات سیاسی در بغداد شدند.
شیخ نواف آل احمد امیر کویت روز پنجشنبه در پیامی تصدی سمت ریاست جمهوری را به عبداللطیف جمال رشید تبریک گفت و خواهان تحکیم روابط بین دو کشور برادر و ارتقای چارچوب های همکاری مشترک در زمینه های مختلف شد.
وزارت خارجه آمریکا هم روز جمعه از انتخاب عبداللطیف رشید به عنوان رئیس جمهوری عراق و انتصاب محمد شیعه السودانی به عنوان نخست وزیر استقبال کرد.
دفتر ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه عراق در بیانیه ای اعلام کرد که ما از رهبران سیاسی که دولت جدید را تشکیل می‌دهند می‌خواهیم به خواست عراقی‌هایی که به دولتی رای دادند که پاسخگوی نیازهای آنها باشد احترام بگذارند و ایالات متحده از همه طرف‌ها می‌خواهد از خشونت اجتناب کنند و اختلافات را به روش دوستانه و مسالمت‌آمیز از طریق روند سیاسی حل کنند.
همچنین آلینا رومانوفسکی، سفیر ایالات متحده در بغداد نیز در توئیتی نوشت: «منتظر همکاری با عبداللطیف رشید، رئیس‌جمهور جدید عراق و محمد شیعه السودانی، نخست‌وزیر منتخب برای ادامه همکاری در کنار یکدیگر برای ایجاد شغل مبارزه با تغییرات اقلیمی و تضمین شکست دائمی داعش هستیم.»
سلطان هیثم بن طارق، سلطان عمان نیز روز پنجشنبه پیام تبریکی به عبداللطیف رشید به عنوان رئیس جمهوری جدید عراق ارسال کرد.
سفارت خانه های کشورهای اروپایی نیز به انتخاب رئیس جمهور جدید در عراق واکنش نشان دادند.
جیمز کلیوری، وزیر امور خارجه بریتانیا به رئیس جمهور منتخب تبریک گفت و در توئیتی نوشت: من مشتاقانه منتظر همکاری با یکدیگر برای تقویت روابط و کمک به ساختن عراق قوی، مستقل و آینده ای مرفه برای مردم عراق هستم.
مارتین یاگر سفیر آلمان نیز در بیانیه‌ای انتخاب عبداللطیف رشید را به عنوان رئیس‌جمهوری تبریک گفت و تاکید کرد که "آلمان آماده حمایت از دوستان عراقی خود است."
سفارت فرانسه در عراق نیز با تبریک به مناسبت نامزدی محمد شایع السودانی در سمت نخست وزیری، آمادگی خود را برای همکاری نزدیک با وی اعلام کرد و افزود: سفارت فرانسه خواستار "تشکیل دولتی است که برای پاسخگویی به خواسته های مشروع مردم عراق و به ویژه جوانان تلاش می کند."
